Cà phê và trà là những thức uống có lợi cho sức khỏe. Hầu hết các loại này đều chứa caffeine, một chất có thể thúc đẩy tâm trạng, trao đổi chất cũng như hoạt động tinh thần và thể chất. Tuy nhiên nếu dùng quá nhiều caffeine lại gây một số bất lợi... Caffeine an toàn cho hầu hết mọi người khi dùng với lượng thấp đến trung bình. Tuy nhiên, caffeine liều cao có thể gây những tác dụng phụ khó chịu và thậm chí nguy hiểm.
Dưới đây là 9 tác dụng phụ của quá nhiều caffeine:
Caffeine có thể gây lo lắng
Caffeine được biết là làm tăng sự tỉnh táo; hoạt động bằng cách ngăn chặn tác động của adenosine, một chất hóa học trong não khiến bạn cảm thấy mệt mỏi. Đồng thời, kích hoạt giải phóng adrenaline, hormone "chiến đấu hoặc bỏ chạy" liên quan đến việc tăng năng lượng.
Tuy nhiên, ở liều cao hơn, có thể dẫn đến lo lắng và hồi hộp. Tiêu thụ lượng caffeine hàng ngày quá cao từ 1.000mg trở lên đã được báo cáo là gây ra lo lắng, bồn chồn và các triệu chứng tương tự ở hầu hết mọi người, trong khi ngay cả một lượng vừa phải cũng có thể dẫn đến tác dụng tương tự ở những người nhạy cảm với caffeine.
Gen có thể ảnh hưởng đến khả năng tiêu thụ caffeine. Một số người có thể tiêu thụ nhiều caffeine hơn những người khác mà không gặp phải tác động tiêu cực. Những người nhạy cảm với caffeine có thể gặp các triệu chứng sau khi tiêu thụ ngay ở liều lượng vừa phải…
Nếu bạn nhận thấy rằng thường xuyên cảm thấy lo lắng hoặc bồn chồn khi uống cà phê, nên xem xét lượng caffeine của mình và cắt giảm nó.
Caffeine có thể gây mất ngủ
Caffeine có thể giúp mọi người tỉnh táo, nhưng quá nhiều caffeine có thể khiến bạn khó ngủ đủ giấc.
Các nghiên cứu đã phát hiện ra rằng lượng caffeine cao hơn dường như làm tăng thời gian đi vào giấc ngủ. Nó cũng có thể làm giảm tổng thời gian ngủ, đặc biệt là ở người cao tuổi.
Ngược lại, lượng caffeine thấp hoặc vừa phải dường như không ảnh hưởng nhiều đến giấc ngủ ở những người có giấc ngủ bình thường được coi là "ngủ ngon".
Mặc dù cà phê và trà là những nguồn tập trung nhiều caffeine nhất, nhưng caffeine cũng được tìm thấy trong soda, ca cao, nước tăng lực và một số loại thuốc.
Ví dụ: Một hộp nước tăng năng lượng có thể chứa tới 350mg caffeine, trong khi một số loại nước tăng lực khác cung cấp tới 500mg mỗi lon. Điều quan trọng là lượng caffeine bạn có thể tiêu thụ mà không ảnh hưởng đến giấc ngủ của bạn. Điều này còn phụ thuộc vào di truyền và các yếu tố khác của từng cá nhân.
Ngoài ra, caffeine tiêu thụ muộn hơn trong ngày có thể cản trở giấc ngủ vì tác dụng của nó có thể mất vài giờ để hết tác dụng hay đào thải ra khỏi cơ thể.
Vấn đề tiêu hóa
Mặc dù lượng cà phê từ nhỏ đến vừa phải có thể giúp cải thiện nhu động ruột. Tác dụng nhuận tràng của cà phê được cho là do giải phóng gastrin, một loại hormone mà dạ dày sản xuất để tăng tốc độ hoạt động trong ruột kết. Bản thân caffeine dường như cũng kích thích, tăng nhu động ruột, các cơn co thắt để di chuyển thức ăn qua đường tiêu hóa…
Với tác dụng này, không có gì đáng ngạc nhiên khi liều lượng lớn caffeine có thể dẫn đến phân lỏng hoặc thậm chí tiêu chảy.
Một số nghiên cứu cũng cho thấy đồ uống có chứa caffeine, trong đó có cà phê, có thể làm trầm trọng thêm bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD) ở một số người.
Nếu gặp bất kỳ vấn đề nào về tiêu hóa khi uống cà phê, bạn có thể giảm lượng cà phê hoặc chuyển sang uống trà có thể có lợi.
Bất lợi trên cơ
Tiêu cơ vân là một tình trạng rất nghiêm trọng trong đó các sợi cơ bị tổn thương đi vào máu, dẫn đến suy thận và các vấn đề khác.
Các nguyên nhân phổ biến của tiêu cơ vân bao gồm chấn thương, nhiễm trùng, lạm dụng thuốc, căng cơ và bị rắn độc hoặc côn trùng cắn.
Ngoài ra, đã có một số báo cáo về tiêu cơ vân liên quan đến việc tiêu thụ quá nhiều caffeine, mặc dù trường hợp này tương đối hiếm.
Điều quan trọng, đây là một liều lượng lớn caffeine để tiêu thụ trong một khoảng thời gian ngắn, đặc biệt là đối với những người không quen với caffeine hoặc rất nhạy cảm với tác dụng của caffeine.
Để giảm nguy cơ bị tiêu cơ vân, tốt nhất bạn nên hạn chế tiêu thụ khoảng 250mg caffeine mỗi ngày, trừ khi bạn đã quen với việc tiêu thụ nhiều hơn.
Caffeine có thể gây nghiện
Bất chấp tất cả những lợi ích sức khỏe của caffeine, không thể phủ nhận rằng nó có thể trở thành thói quen cho nhiều người.
Một đánh giá chi tiết cho thấy rằng mặc dù caffeine kích hoạt một số chất hóa học trong não tương tự như cách cocaine và amphetamine gây ra, nhưng nó không gây nghiện như cách những loại thuốc này gây ra. Tuy nhiên, nó có thể dẫn đến sự phụ thuộc về tâm lý hoặc thể chất, đặc biệt là ở liều lượng cao.
Nghiên cứu cũng cho thấy, những người sử dụng liều lượng caffeine cao mới có cảm giác thèm caffeine mạnh. Ngoài ra, tần suất uống caffeine dường như đóng một vai trò trong sự phụ thuộc.
Mặc dù hợp chất này dường như không gây nghiện thực sự, nhưng nếu bạn thường xuyên uống nhiều cà phê hoặc đồ uống có chứa caffein khác, rất có thể bạn sẽ bị phụ thuộc vào tác dụng của nó.
Gây tăng huyết áp
Nhìn chung, caffeine dường như không làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim hoặc đột quỵ ở hầu hết mọi người. Tuy nhiên, nó đã được chứng minh là làm tăng huyết áp trong một số nghiên cứu do tác dụng kích thích hệ thần kinh.
Huyết áp tăng cao là một yếu tố nguy cơ gây đau tim và đột quỵ vì nó có thể làm hỏng các động mạch theo thời gian, hạn chế lưu lượng máu đến tim và não. May mắn thay, tác dụng của caffeine đối với huyết áp dường như chỉ là tạm thời. Ngoài ra, nó dường như có tác động mạnh nhất đến những người không quen tiêu thụ caffeine.
Lượng caffeine cao cũng được chứng minh là làm tăng huyết áp khi tập thể dục ở những người khỏe mạnh, cũng như ở những người huyết áp tăng nhẹ. Vì vậy, chú ý đến liều lượng và thời gian sử dụng caffeine là rất quan trọng, đặc biệt nếu bạn đã bị tăng huyết áp.
Nhịp tim nhanh
Tác động kích thích của lượng caffeine cao có thể khiến tim đập nhanh hơn. Nó cũng có thể dẫn đến thay đổi nhịp tim (rung tâm nhĩ), đã được báo cáo ở những người trẻ tuổi uống nước tăng lực có chứa lượng caffeine cao.
Tuy nhiên, hiệu ứng này dường như không xảy ra ở tất cả mọi người và kết quả các nghiên cứu còn hỗn hợp. Nếu bạn nhận thấy bất kỳ thay đổi nào về nhịp tim sau khi dùng đồ uống có chứa caffein, hãy cân nhắc giảm lượng tiêu thụ…
Mệt mỏi
Cà phê, trà và các đồ uống có chứa caffein khác được biết là có tác dụng tăng cường mức năng lượng. Tuy nhiên, chúng cũng có thể có tác dụng ngược lại dẫn đến tình trạng mệt mỏi trở lại sau khi caffeine đào thải ra khỏi cơ thể.
Một đánh giá của 41 nghiên cứu cho thấy mặc dù đồ uống năng lượng có chứa caffein làm tăng sự tỉnh táo và cải thiện tâm trạng trong vài giờ, nhưng những người tham gia thường mệt mỏi hơn bình thường vào ngày hôm sau. Nếu tiếp tục uống caffein trong suốt cả ngày, bạn có thể tránh được hiệu ứng phục hồi, nhưng điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng ngủ của bạn.
Để tối đa hóa lợi ích của caffeine đối với năng lượng và tránh mệt mỏi khi hồi phục, hãy tiêu thụ nó với liều lượng vừa phải thay vì tiêu thụ một lượng lớn caffeine.
Đi tiểu thường xuyên
Uống nhiều caffeine có liên quan đến việc tăng tần suất đi tiểu và tiểu gấp trong một số nghiên cứu. Giảm lượng tiêu thụ của bạn có thể cải thiện các triệu chứng này.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
