✴️ Mụn cóc

# Mụn cóc từ đâu ra?

- Mụn cóc do virus Human Papillomavirus (HPV) gây ra. Đây là loại virus có mặt ở nhiều nơi và cũng là họ virus gây ra bệnh ung thư cổ tử cung (cervical cancer). Có khoảng 150 loại (type) virus HPV nhưng chỉ có một vài loại là có thể gây ra mụn cóc, đó là các loại 6 và 11 gây ra khoảng 90% mụn cóc. Loại 6 và 11 được chia vào nhóm rủi ro thấp. Ngước lại, nhóm virus HPV rủi ro cao gồm các loại 16 và 18, hoặc 31, 33, 45, 52, 58 là những loại gây ra ung thư cổ tử cung.

- Mụn cóc lây chủ yếu do truyền nhiễm khi da tiếp xúc trực tiếp với da qua vết cắt, vết nứt, hay da tiếp xúc với những vật dụng chung có dính virus HPV. Loại virus này có thể ở trên bề mặt như khăn tắm hay đồ dùng cá nhân. HPV cũng có thể lây qua bàn chân trần khi đi ở hồ bơi, nhất là bàn chân bị vết nứt hay vết cắt.

- Tùy vào cơ địa và tùy vào sức khỏe hệ miễn dịch của mỗi người khi tiếp xúc với virus HPV sẽ có thể phát bệnh mụn cóc hay không. Đa số bệnh nhân khỏe mạnh và hệ miễn dịch tốt sẽ không có bị mụn cóc, dù đã tiếp xúc với virus HPV. Người làm nghề móng tay thường có rủi ro bị mụn cóc cao do tiếp xúc thường xuyên với bàn tay và móng tay của người khác.

- Mụn cóc nhỏ thường vô hại và dần dần tự biến mất. Các mụn cóc to có thể ảnh hưởng đến các mô cơ bên dưới. Tuy nhiên, đa số bệnh nhân đều thấy khó chịu và muốn đốt bỏ hoặc cắt các mụn này vì lý do thẩm mỹ hoặc rủi ro lây nhiễm cho chỗ khác hay người khác.

# Có nhiều loại mụn cóc

- Tùy vào vùng mọc mụn cóc hay loại virus HPV mà mụn cóc có thể phân loại thành nhiều loại khác nhau.

+ Mụn cóc vùng sinh dục (Genital warts) thường là các mụn có bề mặt mịn hơn so với mụn cóc ở tay chân. Mụn cóc loại này thường mọc ở gần âm đạo, dương vật, hậu môn nhưng cũng có thể mọc bên trong âm đạo và gần cổ tử cung. BS chẩn đoán thường phải dùng sinh thiết để xác định đây không phải là ung thư.

+ Mụn cóc thường gặp (Common warts) hay thấy ở tay và chân

+ Mụn cóc bàn chân (Plantar warts) mụn cóc loại này thường dày hơn, to hơn, và có thể làm đau nhức vùng bàn chân do có thể mọc ngược vào trong, ép lên dây thần kinh

+ Mụn cóc phẳng (Flat warts) là những mụn phẳng, ít nhám, thường mọc ở mặt và chân.

+ Mụn cóc lông mi (Filiform warts) là những mụn nhỏ nhưng dài, nhìn có những cái gai nhỏ, thường mọc trên mi mắt hay gần mắt

# Triệu chứng của mụn cóc

- Tùy vào mụn cóc nhiều hay ít mà triệu chứng có thể thấy trên da khác nhau. Thường vài mụn cóc nhỏ bắt đầu bằng các cục thịt nhỏ, cứng, dầy, dần dần phát triển thành các cục to hơn, nhám khi chạm vào. Vùng da các cục thịt đôi khi có các đốt nhỏ màu đen đỏ li li do tổn thương mạch máu (xem hình).

- Mụn cóc phát triển nhiều và to có thể ảnh hưởng đến dây thần kinh và vùng cơ bên dưới, dẫn đến đau nhói hay tê tê, nhất là các mụn cóc bàn chân.

- Nhiều mụn cóc cũng có thể là dấu hiệu sức khỏe hệ miễn dịch yếu đi, quý vị nên gặp BS để kiểm tra cơ thể toàn diện. Trẻ em nhỏ tuổi và người lớn tuổi thường dễ bị mụn cóc hơn do hệ miễn dịch chưa đủ mạnh.

# Khi nào quý vị cần gặp BS vì mụn cóc?

- Đa số mụn cóc nhỏ sẽ tự mất hay có thể trị ở nhà bằng các loại thuốc mua ở nhà thuốc. Nếu mụn cóc không hết hay ngày càng nhiều, quý vị cần phải gặp BS ngay.

- Một số ung thư da, như ung thư da tế bào vảy (Squamous Cell Carcinoma ) có thể nhìn giống như mụn cóc. Vì vậy, nếu quý vị không chắc mụn nổi là gì, quý vị cần phải gặp BS sớm để chữa. Ung thư SCC không chữa có thể bị di căn và tổn thương nặng nề.

# Chữa trị mụn cóc

- Điều quan trọng nhất trong chữa trị mụn cóc là chẩn đoán đúng những cục thịt sần sùi này là mụn cóc. Ung thư da và một số bệnh khác có thể nhìn giống mụn cóc. Đa số các mụn cóc nhỏ sẽ tự lành và nhiều quý vị có thể tự chữa ở nhà bằng các thuốc mua ở tiệm.

- Mục tiêu chữa trị mụn cóc là diệt mụn cóc trong khi kích thích hệ miễn dịch tấn công và diệt virus. Thường trị liệu mụn cóc có thể kéo dài từ vài tuần đến vài tháng tùy vào mức độ bệnh nặng hay nhẹ.

Dưới đây là các trị liệu mụn cóc, từ nhẹ đến nặng. Nhìn chung, trị liệu mụn cóc kết hợp (dùng 2 hay nhiều cách) sẽ tốt hơn là một cách.

- Thuốc bôi hoặc thuốc dán Salicylic Acid sẽ làm từng lớp mụn cóc tróc ra từ từ. Đôi khi BS sẽ cho thuốc xức Salicylic mạnh hơn (nồng độ khoảng 40-50%) sẽ giúp mụn cóc mau bóc ra hơn.

- Thuốc bôi Imiquimod (là thuốc trị ung thư da) lên mụn cóc sẽ làm mụn từ từ rụng đi (1), nhất là mụn cóc phẳng hay mụn cóc vùng sinh dục. Thuốc này có thể làm vùng da đau sưng đỏ trước khi mụn cóc dần rụng đi. Dùng kết hợp xịt lạnh và thuốc Imiquimod thường có kết quả tốt hơn. Thuốc Imiquimod thường phải do BS chuyên khoa kê toa.

- Thuốc bôi Podofilox trực tiếp vào mụn cóc khiến mụn rụng đi từ từ. Quý vị sẽ cảm thấy vùng xức thuốc bị tê tê như bị phỏng có thể hơi ngứa.

- Thuốc bôi 5-fluorouracil (5-FU) cũng do BS chuyên khoa kê toa thường được dùng nhiều cho mụn cóc ở trẻ em (2)

- Xịt lạnh (Cryosurgery) là cách BS hay dùng để chữa mụn cóc tại văn phòng. Xịt lạnh dùng chất Nitro lỏng tạo ra nhiệt độ cực lạnh (-196 độ C) ở vùng xịt. Với nhiệt độ này, virus HPV bị phá hủy cũng như các mô vùng mụn cóc bị tổn thương hoàn toàn (3). Vài ngày sau khi xịt, vùng da vùng xịt lạnh sẽ chuyển thành màu đen và mụn cóc dần dần rụng ra những ngày sau đó. Các nghiên cứu chỉ ra kết hợp xức thuốc Salicylic acid và xịt lạnh có kết quả diệt mụn cóc cao hơn. Tác dụng phụ của chữa xịt lạnh là vùng da trị liệu có thể đau nhức, sưng nước, và đổi màu khi phục hồi.

- Lưu ý là với trẻ em bị mụn cóc, chữa trị xịt lạnh Nitro có thể gây khó chịu vì đau nhức nên BS thường dùng các loại thuốc xức trên hay chỉ quan sát theo dõi mụn cóc.

- Đốt nóng (Electrocautery) cũng là một cách khác để diệt virus và mô mụn cóc bị nhiễm. Cách này gần đây ít được sử dụng do khói và mùi từ đốt nóng.

- Kết hợp tiểu phẩu và xức các loại thuốc bôi như trên. BS sẽ cắt mụn cóc đến gần sát, sau đó xức thuốc Trichloroacetic acid nồng độ cao (80%) để làm diệt HPV trên bề mặt mụn cóc (4). BS cũng có thể dùng các thuốc khác như Bleomycin

- Phẫu thuật cắt bỏ (Excision) hoàn toàn mụn cóc. Với trường hợp mụn cóc bị mọc đi mọc lại hay mọc ở vùng mất thẩm mỹ, hay mụn cóc quá lớn, BS có thể sẽ cắt bỏ hoàn toàn và khâu lại.

- Chích thuốc Bleomycin trực tiếp vào mụn cóc cũng có hiệu quả trong việc chữa trị (5). Bleomycin là thuốc hóa trị chữa ung thư. Chích thuốc này dành cho trường hợp mụn cóc không hiệu quả với các cách khác.

- Laser được dùng trong vài trường hợp mụn cóc không khỏi với các cách chữa thường quy. Pulse-dye laser đốt các mạch máu li ti trong mụn cóc khiến các mô không phát triển và dần dần hoại tử. Cách dùng này cần thêm nhiều nghiên cứu để chứng minh hiệu quả.

# Vaccin HPV (Gardasil) có ngăn ngừa mụn cóc?

- Các nghiên cứu chỉ ra dùng vaccine HPV có thể giúp chữa dứt hoặc ngăn ngừa mụn cóc tái nhiễm (6) (7). Tùy vào độ tuổi hoặc giới tính mà BS sẽ cho quý vị chích HPV. Dùng HPV vaccine loại có thể ngăn ngừa nhiều loại (như Quadrivalent Vaccine ngăn ngừa loại HPV 6,11, 16, và 18) có thể ngăn ngừa mụn cóc tái phát, nhất là mụn cóc vùng sinh dục.

# Ngăn ngừa mụn cóc

- Để ngăn ngừa mụn cóc hoặc ngăn ngừa mụn cóc tái phát, quý vị cần hiểu rõ cách lây lan và cách virus tấn công vào da.

+ Tránh tiếp xúc trực tiếp với mụn cóc

+ Tránh cắn hoặc bức mụn cóc bằng tay vì có thể lây lan đến chỗ khác

+ Không dùng chung kềm cắt móng tay hoặc khử khuẩn khử trùng sạch sẽ sau mỗi lần xài. Với quý vị làm nghề nail thì điều này cực kỳ quan trọng để ngăn ngừa lây bệnh mụn cóc cho quý vị hay cho khách hàng khác. Quý vị chỉ cần chùi bằng cách

+ Không cắn móng tay. Virus HPV có thể lây qua vùng da khác bị trầy xước khi bị cắn.

# Tóm lại

- Mụn cóc xảy ra do virus HPV, là loại mụn sần sùi dễ mọc và dễ lây lan qua tiếp xúc. Có nhiều loại mụn cóc tùy vào nơi mọc và loại HPV.

- Có nhiều cách chữa trị mụn cóc hiệu quả, từ xức thuốc, đốt lạnh hay đốt nóng, phẫu thuật, dùng vaccine hay chữa trị kết hợp.

- Ngăn ngừa mụn cóc bằng giữ sạch bàn tay, lau chùi dụng cụ dùng chung, và giữ cho hệ miễn dịch khỏe mạnh.

Bs Wynn Tran, Los Angeles, Hoa Kỳ