Vỡ xương hốc mắt là gì ? Giải phẫu hốc mắt

Cấu trúc xương ổ mắt

Ổ mắt là một hốc xương hình quả lê được cấu tạo nên bởi 7 xương: xương hàm trên, xương gò má (XGM), xương trán, xương lệ, xương vòm miệng, xương sàng và xương bướm. Ổ mắt có kích thước như sau: thể tích ổ mắt là 3 cm3, chiều cao bờ ổ mắt là 40mm, chiều rộng bờ ổ mắt là 35mm, chiều sâu ổ mắt là 40 – 50mm, khoảng cách từ sau nhãn cầu đến lỗ thị giác là 25mm.

Trần ổ mắt (thành trên): được tạo thành bởi xương trán và cánh nhỏ xương bướm, có hố tuyến lệ ở bên ngoài tham gia cấu trúc một phần của nền sọ trước.

Thành ngoài ổ mắt: được tạo bởi mỏm trán của xương gò má, xương trán và cánh lớn xương bướm, có củ ổ mắt (Whinall) là chỗ bám của dây chằng ổ mắt. Thành này có khớp trán – gò má rất dễ bị gãy rời khi gãy xương trên gò má.

Thành trong ổ mắt: do mấu lên xương hàm trên (XHT), xương giấy và thân xương bướm cấu tạo thành, nằm cạnh các xoang sàng, xoang bướm và các khoang mũi. Phần trong của thành ổ mắt rất dễ gãy, ống lệ dễ bị tổn thương.

Sàn ổ mắt (thành dưới): tạo bởi xương hàm trên, xương gò má và xương khẩu cái, có rãnh và ngách dưới ổ mắt. Sàn ổ mắt mỏng, là mặt trên xoang hàm. Trong gãy xương trên gò má thành này dễ bị gãy sập và tổ chức phần mềm dưới và hai bên nhãn cầu dễ bị rơi thụt xuống xoang hàm làm lệch trục nhãn cầu, hoặc thụt nhãn cầu xuống dưới ra sau.

Các khe và lỗ

• Khe ổ mắt trên: là phần cách cánh bướm lớn và cách bướm nhỏ, có dây III, IV, VI và nhánh thứ nhất (nhánh mắt) của dây V và các sợi giao cảm đi qua.
• Khe ổ mắt dưới: được giới hạn bởi xương bướm, xương hàm trên, xương khẩu cái và nằm giữa thành ngoài và sàn ổ mắt. Khe này có nhánh thứ hai (nhánh hàm trên) của dây V, dây thần kinh gò má. Dây thần kinh dưới ổ mắt (nhánh của dây hàm trên) đi vào rãnh dưới ổ mắt và ống dưới ổ mắt chi phối cảm giác mi dưới, má, môi trên và răng hàm trên
• Gãy vỡ 1/3 trong sàn ổ mắt thường kèm theo rối loạn cảm giác ở vùng chi phối của dây ổ mắt.
• Ngách lệ mũi: đi từ hố tuyến lệ xuống đến ngách mũi dưới.
• Ống thị giác: ống thị giác dài từ 8 – 10mm, nằm trong cánh nhỏ xương bướm, được ngăn cách với khe ổ mắt trên bởi thành xương. Dây thần kinh thị giác, động mạch mắt, các dây thị giác đều đi qua ống thị giác. Đầu ống ở phía ổ mắt gọi là lỗ thị giác. Khi chấn thương gãy xương trên gò má, vỡ sập lún ra sau của thành ổ mắt, ống thị giác có thể bị sập, mảnh xương rời, máu tụ, phụ nề quanh vùng này dễ bị chèn ép hoặc đứt dây thần kinh thị giác ảnh hưởng đến thị lực ở mức độ khác nhau.

Vỡ xương hốc mắt (gãy xương hốc mắt)

Hốc mắt tưởng chừng là một cấu trúc vững chắc, được kết nối bằng bảy xương và tạo ra bốn khu vực khác nhau. Vỡ xương hốc mắt có thể xảy ra ở bất kỳ một trong những khu vực này, tạo ra các chấn thương khác nhau:

• Gãy xương vành hốc mắt: những vết nứt này xảy ra ở các cạnh bên ngoài của hốc mắt. Vành hốc mắt rất dày, do đó chỉ có lực cực mạnh như chấn thương do tai nạn xe mới có thể phá vỡ nó. Lực này cũng có thể làm tổn thương các dây thần kinh, cơ và các mô liên kết trong mắt.
• Gãy sàn hốc mắt trực tiếp: vết gãy vành hốc mắt có thể kéo dài đến sàn hốc mắt, gây ra gãy sàn hốc mắt trực tiếp. Điều này thường xảy ra do kết quả của một chấn thương nghiêm trọng.
• Gãy sàn hốc mắt gián tiếp: còn được gọi là gãy hốc mắt, gãy sàn hốc mắt gián tiếp thường xảy ra khi một vật thể như tay lái, nắm đấm, bóng chày hoặc khuỷu tay đâm vào hốc mắt. Các tác động này không gây ảnh hưởng đến vành hốc mắt nhưng gây ra một lỗ trên sàn hốc mắt. Lỗ này có thể khóa cơ, dây thần kinh hoặc các mô khác, khiến mắt khó di chuyển và gây ra các vấn đề về thị lực.
• Gãy xương cửa lật: nứt gãy xương cửa lật thường chỉ xảy ra ở trẻ em vì xương của trẻ mềm hơn - đây là một loại gãy xương ở hốc mắt. Thay vì gãy xương, xương uốn cong ra ngoài, sau đó lật trở về vị trí bình thường của chúng. Mặc dù không hẳn là gãy xương thông thường, gãy xương cửa lật vẫn có thể dẫn đến tổn thương nghiêm trọng và đôi khi vĩnh viễn.