Thành phần của collagen có ít nhất 16 loại, trong đó có 4 loại chính là loại I, II, III và IV, gồm có:
Khi tuổi tác càng cao thì lượng collagen được sản xuất càng ít và chất lượng cũng giảm đi. Trong đó, những dấu hiệu giúp bạn dễ dàng nhận biết là làn da kém săn chắc và nhăn nheo hơn, sụn cũng bị yếu đi theo thời gian.
Thực phẩm có chứa gelatin, chẳng hạn như nước hầm xương giúp cung cấp collagen. Gelatin là một chất protein có nguồn gốc từ collagen sau khi được nấu chín. Collagen được tìm thấy trong các mô liên kết của động vật. Vì vậy, các loại thực phẩm như da gà, da lợn, thịt bò, cá là nguồn cung cấp collagen. Vitamin C rất quan trọng cho sự tổng hợp collagen, vì vậy bạn cũng nên đảm bảo ăn các loại thực phẩm giàu vitamin này, chẳng hạn như trái cây họ cam quýt, bông cải xanh và ớt chuông. Cần nghiên cứu thêm để xác định xem ăn thực phẩm giàu collagen có giúp tăng lượng collagen trong cơ thể bạn hay không, vì chúng có thể không có lợi ích như thực phẩm bổ sung. Các enzym tiêu hóa phân hủy collagen trong thức ăn thành các axit amin và peptit riêng lẻ. Tuy nhiên, collagen trong chất bổ sung đã bị phân hủy hoặc thủy phân, đó là lý do tại sao nó được cho là hấp thụ hiệu quả hơn collagen từ thực phẩm.
Collagen là thành phần chính của da. Loại protein này đóng một vai trò trong việc tăng cường sức khỏe cho làn da, tăng sức độ đàn hồi và hydrat hóa. Khi có tuổi, cơ thể bạn sản xuất ít collagen hơn, dẫn đến da khô và hình thành nếp nhăn. Tuy nhiên, một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng peptide collagen hoặc chất bổ sung có chứa collagen có thể giúp làm chậm sự lão hóa của làn da của bạn bằng cách giảm nếp nhăn và khô. Trong một nghiên cứu, những phụ nữ sử dụng chất bổ sung có chứa 2,5-5 gram collagen trong 8 tuần, kết quả cho thấy những phụ nữ này ít bị khô da ít hơn và tăng đáng kể độ đàn hồi của da so với những người không sử dụng chất bổ sung. Một nghiên cứu khác cho thấy những phụ nữ uống đồ uống pha với bổ sung collagen hàng ngày trong 12 tuần cho kết quả là độ ẩm của da tăng và giảm đáng kể độ sâu của nếp nhăn so với nhóm đối chứng. Tác dụng giảm nếp nhăn của các chất bổ sung collagen là do khả năng kích thích cơ thể bạn tự sản xuất collagen. Ngoài ra, việc bổ sung collagen có thể thúc đẩy sản xuất các protein khác trong cấu trúc da của bạn, như elastin và fibrillin.
Collagen giúp duy trì tính toàn vẹn của sụn, đó là mô giống như cao su bảo vệ khớp của bạn. Khi bạn già đi, lượng collagen trong cơ thể bạn giảm đi, nguy cơ mắc các bệnh thoái hóa khớp như viêm xương khớp sẽ tăng lên. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng bổ sung collagen có thể giúp cải thiện các triệu chứng viêm xương khớp và giảm đau khớp. Trong một nghiên cứu, 73 vận động viên tiêu thụ 10 gram collagen mỗi ngày trong 24 tuần đã giảm đau khớp đáng kể khi đi bộ và khi nghỉ ngơi, so với một nhóm không sử dụng.Trong một nghiên cứu khác, người trưởng thành uống 2 gram collagen mỗi ngày trong 70 ngày. đã giảm đau khớp đáng kể và có khả năng tham gia hoạt động thể chất tốt hơn so với những người không dùng. Các nhà nghiên cứu đã đưa ra giả thuyết rằng collagen bổ sung có thể tích lũy trong sụn và kích thích các mô của bạn tạo ra collagen. Nếu bạn muốn thử dùng một chất bổ sung collagen cho tác dụng giảm đau, các nghiên cứu khuyên bạn nên bắt đầu với liều 8 - 12 gram hàng ngày.
Xương của bạn được làm chủ yếu từ collagen, chúng giúp xương giữ cấu trúc và chắc khỏe. Giống như collagen trong cơ thể xấu đi khi bạn già đi, khối lượng xương cũng vậy. Điều này có thể dẫn đến các tình trạng như loãng xương, có dấu hiệu đặc trưng là mật độ xương thấp và gia tăng nguy cơ gãy xương cao hơn. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc bổ sung collagen có thể có một số tác dụng nhất định trong cơ thể giúp ức chế sự phân hủy xương dẫn đến chứng loãng xương. Trong một nghiên cứu, phụ nữ dùng bổ sung canxi kết hợp với 5 gram collagen hoặc bổ sung canxi và không có collagen hàng ngày trong 12 tháng. Vào cuối cuộc nghiên cứu, những phụ nữ sử dụng chất bổ sung canxi và collagen có lượng loại protein thúc đẩy sự phân hủy xương thấp hơn đáng kể để so với những người chỉ dùng canxi. Một nghiên cứu khác cho thấy kết quả tương tự ở 66 phụ nữ dùng 5 gram collagen mỗi ngày trong vòng 12 tháng. Những phụ nữ sử dụng collagen cho thấy sự gia tăng tới 7% mật độ khoáng xương so với những phụ nữ không tiêu thụ collagen. Thước đo mật độ khoáng chất, chẳng hạn như canxi trong xương của bạn. Mật độ khoáng chất thấp có liên quan đến xương yếu và phát triển bệnh loãng xương. Những kết quả này rất hứa hẹn, nhưng cần nhiều nghiên cứu trên người nhiều hơn trước khi vai trò của thực phẩm chức năng collagen đối với sức khỏe của xương được xác nhận hoàn toàn.
Mô cơ được cấu tạo từ 1% đến 10% collagen. Collagen giúp giữ cho cơ bắp của mạnh mẽ và hoạt động chính xác. Các nghiên cứu cho thấy bổ sung collagen giúp tăng khối lượng cơ bắp ở những người bệnh thiểu cơ do mất khối lượng cơ xảy ra theo tuổi tác. Các nhà nghiên cứu đã gợi ý rằng việc sử dụng collagen có thể thúc đẩy quá trình tổng hợp protein cơ bắp như creatine, cũng như kích thích tăng trưởng cơ bắp sau khi tập thể dục. Tuy nhiên, cần nhiều nghiên cứu hơn để điều tra tiềm năng của collagen để tăng khối lượng cơ bắp.
Các nhà nghiên cứu đã đưa ra giả thuyết rằng việc bổ sung collagen có thể giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.Collagen cung cấp cấu trúc cho các động mạch, đó là các mạch máu mang máu từ tim đến khắp cơ thể. Không có đủ collagen, các động mạch có thể trở nên yếu và dễ vỡ. Điều này có thể dẫn đến xơ vữa động mạch, một bệnh đặc trưng bởi sự hẹp của các động mạch. Xơ vữa động mạch có khả năng dẫn đến đau tim và đột quỵ. Trong một nghiên cứu, 31 người trưởng thành khỏe mạnh đã uống 16 gram collagen mỗi ngày trong 6 tháng. Cuối cùng, họ đã giảm đáng kể độ cứng động mạch so với trước khi họ bắt đầu dùng chất bổ sung. Tuy nhiên, cần nhiều nghiên cứu hơn về vai trò của việc bổ sung collagen đối với sức khỏe của tim.
Bổ sung collagen có thể có các lợi ích sức khỏe khác, nhưng những điều này chưa được nghiên cứu rộng rãi.
Mặc dù những tác động tiềm năng này rất hứa hẹn, nhưng cần nhiều nghiên cứu hơn trước khi đưa ra kết luận chính thức về tác dụng của việc sử dụng thực phẩm chức năng collagen.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh