Các loại hình khám sức khỏe, tầm soát và chẩn đoán bệnh sớm bằng công nghệ cao trên Thế giới và tại Thành phố Hồ Chí Minh (cập nhật đến 2024)

Hiện nay trên thế giới có nhiều mô hình về khám và kiểm tra sức khỏe tổng quát ở các nước trên thế giới. Tùy thuộc vào điều kiện kinh tế, xã hội, văn hóa của từng quốc gia mà mô hình khám và tầm soát sức khỏe sẽ khác nhau. Trong đó, một mô hình khám sức khỏe và phát hiện bệnh sớm bằng công nghệ cao được nhiều người biết đến và sử dụng là mô hình khám sức khoẻ Ningen Dock. Mô hình này bắt đầu triển khai từ năm 1954 tại Nhật Bản và được xem như là một "Bệnh viện trong ngày chuyên về kiểm tra khám sức khoẻ", xuất hiện đầu tiên ở Tokyo, nay là Trung tâm quốc gia về sức khỏe và y học toàn cầu. Trong thời gian một hoặc hai ngày, khách hàng sử dụng dịch vụ khám sức khoẻ Ningen Dock sẽ trải qua một loạt các xét nghiệm, như xét nghiệm máu, xét nghiệm nước tiểu và phân, chụp X-quang, siêu âm và các chẩn đoán hình ảnh học cao cấp khác. Sau khi có đầy đủ kết quả xét nghiệm, bác sĩ sẽ giải thích kết quả cho khách hàng và đưa ra những lời khuyên về điều chỉnh lối sống để có thể duy trì sức khỏe của họ.

Hàng năm, Ningen Dock đã thu hút khoảng 3 triệu người sử dụng dịch vụ tại khoảng 1.500 cơ sở y tế trên khắp đất nước Nhật Bản. Tại Nhật Bản, có nhiều loại hình chọn lựa cho khác hàng khi đến với Ningen Dock, tuỳ vào số lượng dịch vụ kiểm tra sức khoẻ, mà thời gian khám sẽ khác nhau. Ningen Dock có thể phát hiện sớm nhiều bệnh khác nhau, nhưng một trong những mục tiêu chính của Ningen Dock là phát hiện sớm ung thư, nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở Nhật Bản. Ngoài ra còn chú trọng vào việc sử dụng các xét nghiệm khác nhau để có thể biết được chi tiết về tình trạng sức khoẻ hiện tại của khách hàng, kiểm tra tiền sử sức khoẻ của người thân, từ đó bác sĩ có thể tư vấn về lối sống để duy trì sức khoẻ ở trạng thái tốt nhất có thể, tư vấn các bệnh lý do lối sống gây ra (như cao huyết áp, tiểu đường, rối loạn mỡ máu, béo phì…) và cách phòng chống các bệnh tim mạch, đột quỵ, nhồi máu cơ tim, phát hiện sớm chứng suy giảm trí nhớ. Ngày nay, người Nhật tự hào là dân số có độ tuổi sống khoẻ cao nhất thế giới, trong đó phải kể đến vai trò của Ningen Dock. Trải qua “bảo trì sức khoẻ” theo mô hình Ningen Dock của Nhật Bản sẽ làm cho mọi người ý thức hơn về tình trạng thể chất của họ, giúp họ duy trì sức khỏe, từ đó có tác dụng làm chậm quá trình lão hóa.

Tại Nhật, khám sức khỏe thông thường người dân sẽ được bảo hiểm chi trả nhưng khám theo mô hình Ningen Dock, bảo hiểm không chi trả. Tuy nhiên, ngày càng có nhiều doanh nghiệp sẵn sàng chia sẻ, chi trả khoảng 30% chi phí khám Ningen Dock cho cấp quản lý, nhân viên thâm niên. Số người sử dụng phương pháp Ningen Dock tăng dần qua mỗi năm. Trong đó có người nước ngoài, đặc biệt là người Việt Nam qua Nhật Bản tầm soát sức khỏe bằng phương pháp Ningen Dock tăng qua từng năm. Theo Global Health & Medicine, 2022; tính đến tháng 3 năm 2017, tổng số khách nước ngoài khám Ningen Dock tại Trung tâm Quốc gia về Sức khỏe và Y tế toàn cầu của Nhật Bản (NCGM) đã tăng gấp khoảng 10 lần so với năm trước đó. Số lượng người Việt kiểm tra tăng nhanh sau tháng 9 năm 2017. Điều này cũng có nghĩa là người Việt có xu hướng quan tâm đến sức khỏe của mình cũng tăng lên từng năm. Năm 2019, tại NCGM, số lượng người nước ngoài là 3.385, chiếm 28% tổng số người khám sức khỏe và chiếm hơn 50% tổng doanh thu của Trung tâm.

Hiện nay, ngoài Nhật Bản, mô hình khám sức khỏe và tầm soát bệnh Ningen Dock đã xuất hiện tại một số quốc gia như Trung quốc, Thái Lan, Singapore và Việt Nam. Các quốc gia khác cũng có mô hình tầm soát bệnh bằng công nghệ cao tương tự mô hình Ningen Dock hoặc các chương trình kiểm tra sức khỏe toàn diện như Hoa Kỳ (Executive Health Programs), Hàn Quốc (Health Screening Programs), Đài Loan (Health Examination Programs) và một số quốc gia châu Âu khác.

Đối với một đô thị loại đặc biệt như Thành phố Hồ Chí Minh, đến nay vẫn chưa có một trung tâm chuyên khám sức khỏe và tầm soát bệnh sớm bằng công nghệ cao. Hiện nay, các bệnh viện trên địa bàn Thành phố chủ yếu cung cấp các dịch vụ khám sức khỏe cơ bản theo quy định như khám sức khỏe cho người lao động, khám sức khỏe cho sinh viên, học sinh, khám sức khỏe lái xe, khám sức khỏe thuyền viên, khám sức khỏe cho người nước ngoài làm việc tại Việt Nam… Người dân có nhu cầu khám sức khỏe chuyên sâu hơn để tầm soát và phát hiện sớm bệnh đều phải tự đến các bệnh viện để thực hiện các xét nghiệm tầm soát, kiểm tra tình trạng sức khỏe. Bên cạnh đó, mặc dù Ngành y tế Thành phố được đánh giá cao về tay nghề, trình độ chuyên môn, thế nhưng hiện nay vẫn còn tình trạng người dân có điều kiện kinh tế ra nước ngoài và người nước ngoài đang sinh sống, làm việc tại Thành phố quay về quê hương để điều trị hoặc để được khám sức khỏe, tầm soát một số bệnh lý như ung thư, tim mạch…. Ước tính của Bộ Y tế cho thấy mỗi năm người Việt chi khoảng 2 tỉ USD cho mục đích này.

Năm 2018, Bệnh viện Chợ Rẫy đã thành lập Trung tâm kiểm tra sức khỏe Việt Nhật - HECI tại Khoa khám bệnh theo yêu cầu của Bệnh viện. Đây là đề án hợp tác giữa Bệnh viện Chợ Rẫy và Trường Đại học Quốc tế Y tế và Phúc lợi Nhật Bản theo phương thức hợp đồng hợp tác kinh doanh (BCC), trong đó, phía Nhật Bản đầu tư, mua sắm các trang thiết bị y tế hiện đại và đào tạo cho nhân viên y tế của Bệnh viện Chợ Rẫy để triển khai dịch vụ khám sức khỏe theo mô hình Ningen Dock. Trung tâm kiểm tra sức khỏe Việt Nhật – HECI cung cấp dịch vụ chất lượng cao với không gian tiện nghi, xét nghiệm bằng các trang thiết bị y tế hiện đại của Nhật Bản và có cơ chế hội chẩn kép với các chuyên gia Nhật Bản để đảm bảo kết quả chẩn đoán chính xác nhất. Trung tâm còn có hình thức đặt hẹn trước giúp khách hàng không phải chờ đợi; cung cấp 2 gói khám với tổng cộng 80 hạng mục xét nghiệm và chẩn đoán hình ảnh, phù hợp với nhiều đối tượng và thời gian thực hiện trong nửa ngày đến một ngày.

Trung tâm HECI đã chứng minh hiệu quả và thu hút người dân không chỉ ở Thành phố mà còn ở các tỉnh, thành và người nước ngoài đến sử dụng dịch vụ. Tuy nhiên, năng lực của Trung tâm chưa đủ để đáp ứng nhu cầu khám sức khỏe và tầm soát bệnh của người dân, thời gian chờ trung bình từ 03 đến 06 tháng. Do đó, việc thành lập một trung tâm khám sức khỏe và tầm soát bệnh bằng công nghệ cao với quy mô lớn hơn cho Thành phố là điều cần thiết.