Tìm hiểu tổng quan về kỹ thuật siêu âm tuyến vú
Cấu trúc nhu mô vú bình thường
Vú ở phụ nữ trẻ không cho con bú, nhu mô chủ yếu gồm mô sợi, có ít hoặc không có mỡ dưới da. Với sự gia tăng độ tuổi và số lần sinh, mỡ ngày càng lắng đọng ở lớp mỡ dưới da và mỡ sau vú.
Hình 1. Vú bình thường: Mặt cắt ngang giữa vú bình thường. Nhu mô sợi có hồi âm (đầu mũi tên) và được bao quanh bởi lớp mỡ giảm âm (*).
Các đặc điểm bất thường
Nang vú (Breast cysts)
Nang vú là nguyên nhân phổ biến nhất của khối ở vú ở phụ nữ trong độ tuổi 35 đến 50. Một nang xuất hiện khi chất dịch tích tụ do sự tắc nghẽn ống tận tiểu thùy, hoặc do xơ hóa hoặc do tăng sinh biểu mô nội ống. Một nang nhìn thấy trên siêu âm là một cấu trúc xác định rõ, hình tròn hoặc bầu dục, trống âm với thành mỏng (hình 2A). Chúng có thể đơn giản hoặc phức tạp (hình 2B).
Hình 2. A-D. Các nang. (A) Các nang thường biểu hiện thành mỏng và cho sóng âm đi qua; (B) Nang nhiễm trùng: biểu hiện thành dày phù nề (mũi tên) với lớp dịch dày/mỏng bên trong (đầu mũi tên). (C) Nang sữa: biểu hiện hồi âm dạng kính mờ trong nang. (D) Áp xe mạn tính: nhìn thấy trong một trường quan sát rộng cho thấy thành giả không đều (mũi tên) với hồi âm bên trong lợn cợn do mủ hoặc mảnh vụn (X).
Nang phức tạp: khi thấy có hồi âm lợn cợn hoặc mảnh vụn bên trong, nang được gọi là nang phức tạp. Các hồi âm lợn cợn bên trong này có thể là các tinh thể cholesterol, mủ, máu hoặc sữa của các tinh thể canxi (hình 2C).
Áp xe mạn tính ở vú (Chronic abscess of the breast)
Bệnh nhân có thể biểu hiện sốt, đau, đau khi sờ chạm và tăng bạch cầu. Áp xe thường nằm ở vùng trung tâm hoặc dưới quầng vú. Áp xe có thể biểu hiện một cấu trúc xác định rõ hoặc không rõ ràng. Nó có thể trống âm hoặc hồi âm dạng kính mờ bên trong hoặc tăng âm phía sau (hình 2D).
Bệnh lý vú xơ nang (Fibrocystic breast condition) (Thay đổi sợi bọc tuyến vú)
Bệnh lý này được gọi nhiều tên khác nhau : bệnh lý u xơ, thay đổi u xơ, bệnh u nang, viêm vú mạn tính hoặc loạn sản tuyến vú. Đặc điểm siêu âm vú trong bệnh lý này rất khác nhau vì nó phụ thuộc vào giai đoạn và mức độ thay đổi hình thái. Ở giai đoạn đầu, đặc điểm siêu âm có thể bình thường mặc dù các khối u có thể sờ thấy khi khám lâm sàng. Có thể có các vùng dày lên khu trú của nhu mô, có hoặc không có tăng độ hồi âm khu trú (hình 3A). Các nang đơn lẻ hoặc chùm nang nhỏ có thể được nhìn thấy trong một số hình 3B và 3C. Thay đổi xơ nang khu trú có thể biểu hiện dưới dạng khối đặc hoặc u nang có thành mỏng. Khoảng một nửa trong các khối đặc này thường được phân loại là không xác định và cuối cùng sẽ được sinh thiết.
Giãn ống dẫn sữa (Duct ectasia)
Tổn thương này có đặc điểm thay đổi. Thông thường, các ống dẫn sữa có thể biểu hiện dưới dạng một cấu trúc hình ống đơn chứa đầy dịch hoặc đôi khi có thể biểu hiện nhiều cấu trúc như vậy. Các mảnh vỡ tế bào cũ có thể biểu hiện dưới dạng có hồi âm bên trong. Nếu các mảnh vỡ lấp đầy lòng, đôi khi nó có thể bị nhầm lẫn với một khối đặc,trừ khi hình dạng ống được nhìn thấy (hình 4)
U xơ tuyến (Fibroadenoma) (Bướu sợi tuyến)
U xơ tuyến là một khối u do estrogen gây ra ở người <35 tuổi, thường nằm ở vị trí tiếp nối giữa lớp mỡ dưới da và mô tuyến vú. Đây là tổn thương vú phổ biến thứ ba sau bệnh xơ nang và ung thư biểu mô. Nó thường biểu hiện như một khối chắc, mịn, hình bầu dục, dễ di động. Nó hiếm khi gây đau hoặc đau khi sờ chạm. Kích thước thường dưới 5cm, mặc dù các u xơ lớn hơn có thể được biết đến. U xơ tuyến là đa ổ trong 10-20% và có ở 2 vú trong 4% trường hợp. Vôi hóa có thể xuất hiện. Trên siêu âm, nó biểu hiện dưới dạng tổn thương xác định rõ (hình 5). Vỏ bao thường có thể được xác định. Cấu trúc âm bên trong thường là đồng nhất và giảm âm so với nhu mô vú và có thể có hồi âm dạng kính mờ bên trong. Thông thường, đường kính ngang lớn hơn đường kính trước sau (hình 5). Ở một số ít bệnh nhân, khối u có thể biểu hiện phức tạp, tăng âm hoặc đồng âm. Các đặc điểm siêu âm tương tự có thể được thấy trong ung thư biểu mô dạng nhú, tủy hoặc nhầy.
Bướu diệp thể (Cystosarcoma phyllodes = Phyllodes Tumor)
Đây là tổn thương lớn xuất hiện ở phụ nữ lớn tuổi. Một số tác giả coi nó là một khối u xơ tuyến khổng lồ. Khối u có thể chiếm toàn bộ tuyến vú. Nó thường biểu hiện đường bờ rõ và cấu trúc hồi âm không đồng nhất, đôi khi có các nang bên trong do thoái hóa. Tỷ lệ biến đổi thành ác tính là thấp (hình 6B).
Bướu mỡ (Lipoma)
Bướu mỡ là một khối u phát triển chậm, được xác định rõ. Nó có thể được phát hiện tình cờ hoặc bệnh nhân có thể than phiền về việc tăng kích thước của vú mặc dù không sờ thấy khối nào trên lâm sàng. Khối u mềm và có thể bị biến dạng khi đè ép đầu dò. Vỏ bao mỏng thường có thể được xác định và khối u thường biểu hiện cấu trúc hồi âm giống mô mỡ.
Xem thêm đặc điểm các khối u vú trên siêu âm
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
