Bong gân chính là tổn thương dây chằng ở các khớp, đây là phần liên kết 2 xương lại với nhau, bong gân là một cách gọi của dân gian với dạng chấn thương này. Các trường hợp dẫn đến chấn thương dây chằng thường là chơi thể thao, tai nạn giao thông, tai nạn trong sinh hoạt hằng ngày… các vị trí dây chằng bị tổn thương thường gặp là khớp cổ tay, cổ chân, vai, khuỷu tay… gồm các mức độ khác nhau: dây chằng bị giãn, dây chằng bị đứt một phần và dây chằng bị đứt hoàn toàn.
Bong gân hay tổn thương dây chằng thì biện pháp điều trị bảo tồn là chủ yếu.
✣ Quan trọng nhất là cần thực hiện bất động khớp đủ thời gian để dây chằng phục hồi trở lại.
✣ Người bệnh có thể bất động bằng dùng nẹp y tế, dùng băng chun ép nhưng tốt nhất là bất động bằng đắp bột để đảm bảo được bất động tuyệt đối.
✣ Thời gian cần bất động thường là 4 tuần, với người cao tuổi thì thời gian có thể lâu hơn.
✣ Sau đó người bệnh có thể vận động nhẹ nhàng và sau 8 tuần có thể chơi thể thao bình thường.
Những trường hợp tổn thương dây chằng nhưng do không tuân thủ đúng chỉ định điều trị của bác sĩ sẽ dẫn đến xơ hóa dây chằng gây đau mạn tính, khó vận động sẽ phải phẫu thuật để tạo hình lại dây chằng.
Nhiều người cho rằng tai nạn bong gân không quan trọng nên rất chủ quan, vì thế dẫn đến hàng loạt sai lầm do tự điều trị. Người dân thường dùng mật gấu, rượu, xoa cao vào nơi bị tổn thương, đây là sai lầm nghiêm trọng vì tổn thương dây chằng nghiêm cấm dùng các chất nóng tác động tại chỗ vì những chất này gây chảy máu mạnh hơn. Tổn thương này cần dùng các thuốc gây lạnh, làm giảm đau tại chỗ như các loại thuốc dạng gel lạnh hay salonpas lạnh.
Các chất có tính nóng chỉ nên dùng khi gãy xương vì tác dụng của sức nóng sẽ làm tăng tiết dịch, máu làm nhanh liền xương hơn. Tuy nhiên tuyệt đối không nên xoa vào nơi dây chằng tổn thương vì có thể dẫn đến teo cơ, cứng khớp.
Bên cạnh đó khi bị bong gân, người bệnh đều cố gắng vận động mà không tuân thủ yêu cầu phải cố định, điều này có thể dẫn đến đau dây chằng mạn tính, có dùng thuốc cũng không thể điều trị dứt điểm được. Người bệnh cần băng ép cố định và chườm lạnh khi bị bong gân.
Ngoài việc dùng băng chun ép, đắp bột để bất động, người bệnh cần dùng các thuốc như: thuốc giảm đau, giảm phù nề, giảm viêm. Trong một số trường hợp tổn thương dây chằng lớn có thâm tím do đứt nhiều thì phải dùng kết hợp thuốc kháng sinh để phòng nhiễm khuẩn.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh