ĐẠI CƯƠNG
Ngày nay, ứng dụng các phương tiện chẩn đoán hình ảnh vào kỹ thuật tiêm khớp, cho phép thầy thuốc lựa chọn ti ưu các kỹ thuật tiêm khớp phù hợp với từng vị trí khớp. Ngoài tiêm khớp theo phương pháp kinh điển, còn có tiêm khớp dưới màn huỳnh quang tăng sáng, tiêm khớp dưới hướng dẫn siêu âm. Trong đó tiêm khớp dưới hướng dẫn siêu âm ảm bảo tính an toàn, chính xác và kinh tế. Khớp khuỷu tay có cấu tạo phức tạp, gần vị trí thần kinh trụ, nên lựa chọn tiêm khớp theo phương pháp dưới hướng dẫn siêu âm sẽ ảm bảo tính an toàn và chính xác cao.
CHỈ ĐỊNH
Viêm màng hoạt dịch khớp khuỷu tay ở các bệnh viêm khớp không nhiễm khuẩn: viêm khớp dạng thấp, bệnh lý cột sống huyết thanh âm tính, gút, thoái hóa khớp…. sau khi đã điều trị toàn thân bằng thuốc và vật lý trị liệu không hiệu quả.
CHỐNG CHỈ ĐỊNH
Bệnh lý nội khoa nặng: suy tim, xơ gan, tăng huyết áp, đái tháo đường, nhiễm khuẩn toàn thân.
Nhiễm khuẩn khớp, phần mềm quanh khớp khuỷu tay.
Tổn thương khớp trong bệnh lý thần kinh, mạch máu, u xương.
CHUẨN BỊ
Cán bộ chuyên khoa
01 Bác sỹ đã được đào tạo và cấp chứng chỉ chuyên ngành cơ xương khớp, có các chứng chỉ tiêm khớp và chứng chỉ siêu âm khớp.
01 Điều dưỡng.
Phương tiện
01 máy siêu âm có đầu dò Liner 5- 9 MHz
Túi bọc đầu dò siêu âm
Găng vô khuẩn
Kim tiêm 20G, bơm tiêm 5 ml vô khuẩn
Bông, cồn iod sát trùng, panh, băng dính y tế.
Thuốc dùng tiêm khớp corticoid dạng nhũ dịch (dung dịch treo): hydrocortisone acetate, methyl prednisonlon acetate…
Hộp chống sốc theo quy định.
Chuẩn bị bệnh nhân
Người bệnh được giải thích trước khi làm thủ thuật
Người bệnh ngồi ghế đặt khuỷu tay lên bàn thủ thuật, tư thế cẳng tay vuông góc với cánh tay
Có chỉ định của bác sỹ chuyên khoa
Hồ sơ bệnh án, đơn thuốc
Hồ sơ bệnh án, đơn thuốc hoặc phiếu chỉ định thủ thuật theo quy định.
CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH
Thực hiện tại phòng thủ thuật xương khớp vô khuẩn theo quy định
Kiểm tra hồ sơ bệnh án hoặc đơn về chỉ định, chống chỉ định
Kiểm tra máy siêu âm và đầu dò
Sát trùng tay, đi găng vô khuẩn
Bọc đầu dò bằng găng vô khuẩn
Lấy thuốc 1ml thuốc tiêm khớp (methyl prednisolon acetat, hoặc hydrocortson acetate…)
Sát khuẩn bằng cồn iod tại vị trí tiêm.
Siêu âm xác định vị trí màng hoạt dịch khớp khuỷu tay, lựa chọn vị trí thuận lợi nhất để đường đi của kim không chạm thần kinh, mạch máu
Đưa kim theo sự hướng dẫn của đầu dò máy siêu âm, kiểm tra trên màn hình đầu kim đã vào vị trí màng hoạt dịch khớp khuỷu tay, tiến hành bơm thuốc vào ổ khớp.
Sát khuẩn, băng vị trí tiêm.
Dặn dò bệnh nhân sau làm thủ thuật: bệnh nhân không cho nước tiếp xúc với vị trí tiêm và hạn chế vận động khớp trong vòng 24h. Sau 24h mới bỏ băng dính và rửa nước bình thường vào chỗ tiêm.
THEO DÕI
Chỉ số theo dõi: mạch, huyết áp, tình trạng chảy máu tại chỗ, tình trạng viêm trong 24 h
Theo dõi các tai biến và tác dụng phụ có thể xảy ra sau 24 h
Theo dõi hiệu quả điều trị.
TAI BIẾN VÀ XỬ TRÍ
Đau tăng sau khi tiêm 12-24 giờ: do phản ứng viêm màng hoạt dịch với tinh thể thuc, thường khi sau một ngày, không phải can thiệp, có thể bổ sung thuốc giảm đau paracetamol.
Nhiễm khuẩn khớp, phần mềm quanh khớp do thủ thuật tiêm (viêm mủ): biểu hiện bằng sốt, sưng đau tại chỗ, tràn dịch, có chỉ định điều trị kháng sinh.
Biến chứng hiếm gặp: tai biến do bệnh nhân quá sợ hãi- biểu hiện kích thích hệ phó giao cảm: bệnh nhân choáng váng, vã mồ hôi, ho khan, có cảm giác tức ngực khó thở, rối loạn cơ tròn...
Xử trí: đặt bệnh nhân nằm đầu thấp, giơ cao chân, theo dõi mạch, huyết áp để có các biện pháp xử trí cấp cứu khi cần thiết.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Bộ y tế, quy trình kỹ thuật bệnh viện.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
