Bao hoạt dịch là một túi chứa chất dịch khớp nằm giữa sụn khớp, dây chằng và màng hoạt dịch, có tác dụng như chất đệm của khớp nhằm hạn chế các tác động của trọng lực tác động vào khớp. Khi bao hoạt dịch bị viêm sẽ ảnh hưởng rất lớn đến khớp, dây chằng và các cơ, vận động khó khăn, nếu không phát hiện sớm và chữa trị kịp thời có thể để lại hậu quả xấu. Bình thường, bao hoạt dịch luôn bảo vệ cho dịch khớp ổn định để dinh dưỡng cho khớp và các bộ phận xung quanh khớp như cơ bắp, gân, da, từ đó giúp cử động dễ dàng hơn.
Chấn thương khớp vai có thể gây tổn thương gân cơ trong đó có gân cơ trên gai. Gân trên gai dễ bị tổn thương hơn cả vì có một vùng gân nghèo mạch máu gần chỗ bám vào mấu chuyển lớn. Kết quả dẫn tới phản ứng viêm và phù nề, viêm bao hoạt dịch dưới mỏ cùng vai dẫn tới kích ứng gân hoặc rách. Nếu quá trình không cắt đứt, dẫn tới rách bán phần hoặc toàn phần chóp xoay. Viêm thoái hoái chóp xoay cũng phổ biến ( người > 40 tuổi) mặc dù không phải vận động viên vì một số lý do. Viêm bao hoạt dịch dưới mỏm cùng vai (phản ứng viêm, sưng, và xơ hóa bao hoạt dịch phía trên chóp xoay) thường là kết quả của viêm gân chóp xoay.
Triệu chứng và dấu hiệu
Viêm bao hoạt dịch dưới mỏm cùng vai, viêm gân chóp xoay và đứt bán phần chóp xoay dẫn tới đau vai đặc biệt là khi đưa tay cao lên đầu. Đau vai tăng lên khi vai giạng 60° và 120° (vòng cung chuyển động đau) và giảm đi khi vai giạng < 60° hoặc giạng > 120°. Đau có thể được bệnh nhân mô tả là đau âm ỉ và không rõ vị trí cụ thể. Rách hoàn toàn dẫn tới đau cấp và yếu động tác giạng vai. Khi rách lớn chóp xoay, yếu động tác giạng ngoài của vai thường rõ.
Chẩn đoán
Chẩn đoán dựa vào bệnh sử, khám lâm sàng bao gồm các test kích thích đặc hiệu cho chóp xoay. Không thể sờ trực tiếp được chóp xoay do đó có thể đánh giá tổn thương gián tiếp qua các test kích thích mỗi cơ của chóp xoay, đau nhiều hoặc yếu động tác cơ chóp xoay chi phối là test dương tính.
Điều trị
Trong hầu hết các trường hợp viêm gân, bao hoạt dịch thì điều trị bằng nghỉ ngơi, NSAIDs, tập cơ lực chóp xoay là đủ. Thi thoảng tiêm corticoids vào khoang dưới mỏm cùng vai có thể chỉ định (đặc biệt khi triệu chứng cấp tính và điều trị không hiệu quả). Đôi khi cần phẫu thuật trong trường hợp viêm bao hoạt dịch mạn tính khi điều trị nội khoa không cải thiện, phẫu thuật để làm rộng khoang dưới khoang mỏm cùng và cắt bao hoạt dịch. Phẫu thuật khuyến cáo trong trường hợp rách chóp xoay nặng (ví dụ rách hoàn toàn).
Xem thêm: Viêm bao hoạt dịch khớp cổ tay
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
