Đỗ xanh là một trong những loại thực phẩm quen thuộc với mâm cơm các gia đình Việt Nam, thường được dùng nấu cháo, chè hoặc nước uống trong những ngày nắng nóng, hay cho người cảm sốt, trúng nắng ăn.
Không những vậy, đỗ xanh còn có tác dụng tiêu khát và tốt cho những người mắc đái tháo đường, đi tiểu khó, đau bụng do nhiệt, bụng nóng cồn cào, buồn phiền khó chịu, nhức đầu, nôn mửa, phụ nữ có thai bị nôn ọe.
Ngoài ra, đỗ xanh rất có ích cho người hay bị các loại bệnh nhiệt ngoài da như: mụn nhọt, ghẻ lở, nổi mề đay; người bị cao huyết áp, cholesterol máu cao, viêm gan mãn tính, say rượu; trẻ em bị bệnh quai bị, sởi... Chất chống oxy hóa có trong đỗ xanh cũng giúp giảm nguy cơ ung thư vú, chống lại bệnh loãng xương ở phụ nữ mãn kinh.
Sách nam dược thần hiệu của danh y Tuệ Tĩnh viết: 'Đỗ xanh không độc, bổ nguyên khí, thanh nhiệt, có thể làm sạch mát nước tiểu, chữa lở loét, làm sáng mắt, trị được nhiều bệnh'.
Đỗ xanh là thành phần chính trong rất nhiều bài thuốc, món ăn giúp cơ thể được khỏe mạnh, ổn định, điều hòa lượng đường trong máu, chữa bệnh gút...
Đỗ xanh là nguồn cung cấp chất xơ hòa tan rất lớn. Chất này đi qua đường tiêu hóa, lấy đi những chất béo thừa và loại bỏ khỏi cơ thể trước khi hấp thụ, nhất là cholesterol. Do đó, có thể giúp người béo kiềm chế sự thèm ăn và giảm lượng chất béo nguy hiểm cho cơ thể. Đồng thời đỗ xanh còn giúp ổn định lượng đường trong máu sau bữa ăn nên rất tốt cho người bệnh tiểu đường.
Người bị tiểu đường một ngày có thể ăn 2 lần món đỗ xanh nấu với lá sen và gạo tẻ như dưới đây để tốt cho sức khỏe.
Đỗ xanh (để nguyên vỏ) 100g, lá sen tươi 1/4 lá, gạo tẻ 100g. Đỗ xanh rửa sạch, cho vào nồi nấu trước. Lá sen rửa sạch, cắt nhỏ. Gạo vo sạch, để ráo. Khi đỗ xanh chín mềm, cho gạo tẻ và lá sen vào nấu nhừ thành cháo loãng. Ngày ăn 2 lần, mỗi lần 1 tô, vào lúc đói bụng.
Chữa bệnh gút bằng đỗ xanh được xem là phương pháp an toàn và ít tốn kém nhất mà người bệnh gút nên thử một lần.
Đỗ xanh có thể chữa được bệnh gút bởi khả năng giải nhiệt trừ độc và nhiều chất xơ có trong loại hạt này. Chất xơ có tác dụng làm chậm quá trình hấp thu đạm và hình thành acid uric.
Ngoài ra, tính kháng viêm của đậu xanh có thể chống lại các triệu chứng sưng đau do bệnh gút gây ra.
Cách dùng: Đỗ xanh để nguyên vỏ, ninh nhừ (không cho thêm gia vị). Người bị bệnh ăn một bát thay cơm vào buổi sáng, sau khi ngủ dậy; ăn một bát vào buổi tối trước khi đi ngủ. Người bệnh nên duy trì chế độ ăn như vậy liên tục trong 30 ngày. Nếu đau có thể dùng thêm bài thuốc đắp ngoài da: Hành ta (3 củ), lá ngải (một nắm), nước gừng tươi, giã đắp vào chỗ đau mỗi ngày thay một lần).
Đỗ xanh là nguồn thực phẩm rất giàu các chất chống ôxy hóa và dinh dưỡng như flavanoid, carotenoid, polyphenol, vitamin A, C và axít béo omega-3... rất tốt cho sức khỏe. Theo Đông y, đỗ xanh có tác dụng đặc biệt trong chữa mất ngủ, kể cả mất ngủ kinh niên.
Cách dùng: Nấu chè từ 50g đỗ xanh, 10g đường phèn, 200ml nước lọc. Ăn khi còn nóng, có thể cho thêm chút sữa đặc để ngọt và phù hợp khẩu vị hơn.
Bài thuốc này chữa bệnh mất ngủ rất tốt, nhất là đối với người mất ngủ lâu ngày, hay thường xuyên căng thẳng trí óc.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh