✴️ Xét nghiệm chức năng gan
Xét nghiệm chức năng gan là gì?
Xét nghiệm chức năng gan hay còn gọi là sinh hóa gan, giúp xác định sức khỏe của gan bằng cách đo nồng đồ protein, men gan, và billirubin trong máu.
Xét nghiệm chức năng gan thường được đề nghị trong các tình huống sau:
-
Kiểm tra tổn thương gan do viêm nhiễm, như là virus viêm gan B và viêm gan C.
-
Theo dõi ảnh hưởng của việc sử dụng thuốc lên gan.
-
Khi bệnh nhân đã có bệnh gan biết trước, xét nghiệm giúp theo dõi bệnh và theo dõi đáp ứng điều trị.
-
Có triệu chứng về bệnh lý gan.
-
Đang sử dụng thuốc điều trị như tăng triglycerides, tiểu đường, cao huyết áp, hoặc thiếu máu.
-
Nghiện rượu nặng.
-
Có bệnh lý túi mật.
Có nhiều xét nghiệm để đánh giá gan. Các xét nghiệm phản ánh tình trạng khác nhau của chức năng gan. Các xét nghiệm thường được sử dụng để đánh giá bất thường gan :
-
Aspartate aminotransferase (AST)
-
Albumin
-
Billirubin
Xét nghiệm men gan ALT và AST đo nồng độ men mà gan phóng thích, phản ánh tình trạng tổn thương gan hoặc bệnh lý gan.
Xét nghiệm albumin đánh giá lượng albumin mà gan tạo ra, trong khi billirubin đánh giá tình trạng thải trừ billirubin. ALP có thể sử dụng để đánh giá tình trạng ứ mật của gan.
Khi có kết quả bất thường về các xét nghiệm gan cần theo dõi để xác định được nguyên nhân bất thường. Ngay cả khi kết quả là tăng nhẹ cũng có thể liên quan đến bệnh lý gan. Tuy nhiên, những men này có thể tìm thấy ở nhiều cơ quan ngoài gan.
Gặp bác sĩ khi bạn có bất thường về xét nghiệm chức năng gan.
Những xét nghiệm chức năng gan thông thường là gì?
Xét nghiệm chức năng gan thường được dùng để đánh giá một cách cụ thể men gan và proteins trong máu. Tùy vào xét nghiệm, có thể cao hoặc thấp hơn mức bình thường có thể chỉ ra vấn đề của gan. Một vài xét nghiệm chức năng gan thông thường bao gồm :
Alanine transaminase (ALT)
ALT được sử dụng trong cơ thể để chuyển hóa protein. Nếu gan bị tổn thương hoặc mất chức năng chuyển hóa này, ALT sẽ được phóng thích vào trong máu gây tăng ALT. Một kết quả xét nghiệm cao hơn bình thường có thể là dấu hiệu của tổn thương gan.
Theo hiệp hội tiêu hóa gan mật của Mỹ (American College of Gastroenterology) ALT cao hơn 25 IU/L ở nữ và trên 33 IU/ L ở nam thường cần làm thêm xét nghiệm đánh giá chức năng gan cao hơn.
Aspartate aminotransferase (AST)
AST là men được tìm thấy trong cơ thể, bao gồm tim, gan và cơ. AST không phản ánh tổn thương gan cụ thể như ALT, thường được đo cùng với ALT để đánh giá vấn đề của gan.
Khi có tổn thương gan, AST được phóng thích vào máu. Kết quả tăng AST có thể hướng đến vấn đề của gan hoặc cơ.
Trị số bình thường của AST là 40 IU/L ở người lớn và có thể cao hơn ở người trẻ và trẻ sơ sinh.
Alkaline phosphatase (ALP)
ALP là men được tìm thấy trong xương, đường mật, và gan. ALP thường được kết hợp với nhiều xét nghiệm khác. Trị số ALP cao có thể hướng tới tình trạng viêm gan, tắc mật, hoặc bệnh lý xương.
Trẻ nhỏ và trẻ vị thành niên có thể tăng nhẹ vì đang ở tuổi phát triển xương. Phụ nữ có thai có thể tăng ALP . Trị số bình thường tham khảo của ALP là 120 U/L ở người lớn .
Xét nghiệm Albumin
Albumin là protein chính được tạo bởi gan. Đóng vai trò quan trọng về mặt chức năng trong cơ thể. Ví dụ như:
- Ngăn thoát dịch ra khỏi lòng mạch máu
- Nuôi dưỡng mô.
- Vận chuyển hormone, vitamins, và một số vật chất trong cơ thể.
Albumin đánh giả khả năng tạo protein của gan. Trị số thấp có thể hướng đến mất chức năng gan. Giá trị tham khảo bình thường của albumin 3.5-5.0 g/ dL. Tuy nhiên, trị số albumin thấp có thể gặp trong suy dinh dưỡng, bệnh thận, nhiễm trùng và viêm.
Xét nghiệm billirubin
Bilirubin là sản phẩm từ sự phá vỡ hồng cầu, đi qua gan trước khi được bài tiết vào phân. Tổn thương gan có thể gây không chuyển hóa billirubin, dẫn tới tăng cao bất thường billirubin trong máu. Kết quả xét nghiệm billirubin cao hướng tới một tổn thương gây mất chức năng gan.
Trị số tham chiếu bình thường của billirubin toàn phần là 0.1-1.2 mg/ dL. Có nhiều bệnh lý gây tăng billirubin nhưng chức năng gan bình thường.
Tại sao cần xét nghiệm chức năng gan?
Xét nghiệm chức năng gan giúp xác định tình trạng hoạt động của gan. Một số chức năng quan trọng của gan như :
- Lọc máu.
- Chuyển hóa chất dinh dưỡng từ thức ăn.
- Dự trữ vitamins và khoáng chất.
- Kháng đông máu.
- Tạo cholesterol, protein, men, mật.
- Loại bỏ vi khuẩn khỏi máu
- Tạo kháng thể.
- Cân bằng hormone.
- Điều hòa đường huyết.
Bệnh về gan có thể dẫn đến tử vong.
Triệu chứng bệnh gan?
- Yếu mệt, cảm giác mất năng lượng.
- Sụt cân, vàng da, vàng mắt
- Báng bụng.
- Buồn nôn, nôn ói, tiêu chảy.
- Thay đổi màu sắc dịch tiết (như tiểu sậm, phân bạc màu).
- Đau bụng, xuất huyết bất thường.
Bác sĩ có thể yêu cầu làm xét nghiệm chức năng gan. Các xét nghiệm có thể theo dõi bệnh, điều trị, ảnh hưởng của việc dùng thuốc.
Cần chuẩn bị gì khi xét nghiệm chức năng gan?
Bạn sẽ được bác sĩ hướng dẫn đầy đủ để chuẩn bị mẫu máu trước khi xét nghiệm. Một số loại thuốc hoặc thức phẩm có thể gây tăng men gan và protein trong máu. Bác sĩ có thể yêu cầu bạn tránh một số thức ăn và thuốc trước khi xét nghiệm
Qui trình xét nghiệm như thế nào?
Tiến hành lấy máu tại bệnh viện lúc sáng sớm :
- Nhân viên sẽ sát trùng da trước khi lấy máu
- Có thể cột garo để bộc lộ tĩnh mạch. Dùng kim nhỏ để lấy mẫu máu.
- Sau khi rút kim sẽ được cầm máu và băng cá nhân. Mẫu máu được gởi về phòng xét nghiệm
Sau xét nghiệm chức năng gan
Sau xét nghiệm bạn có thể ra về và sinh hoạt bình thường. Tuy nhiên nếu thấy chóng mặt hoặc đau đầu nhẹ trong lúc lấy máu, nên nghỉ ngơi.
Kết quả có thể không thể xác định tức thời một cách chính xác mức độ tổn thương gan, nhưng sẽ giúp biết được cần làm gì bước tiếp theo để định bệnh. Bác sĩ sẽ thông báo kết quả và đề nghị làm điều cần thiết ở bước kế.
Thường nếu có bất thường trong xét nghiệm chức năng gan, bác sĩ sẽ kiểm lại thuốc bạn đang dần và lịch sử nằm – điều trị ở bệnh viện.
Bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm tìm viêm gan, tình trạng nhiễm trùng, một số bệnh lý khác ảnh hưởng đến gan. Có thể yêu cầu thêm hình ảnh học như siêu âm, CT scan. Thậm chí sinh thiết gan nếu cần trong một số bệnh lý.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
BÀI VIẾT KHÁC
