Mức độ Alkaline Phosphatase (ALP)

Xét nghiệm ALP là gì

Xét nghiệm ALP là một xét nghiệm đơn giản để đo lượng ALP trong máu. ALP là một loại enzyme có mặt ở hầu hết các bộ phận của cơ thể nhưng có nhiều nhất ở xương, gan, thận, túi mật và ruột.

Hiện vẫn chưa hiểu hết về chức năng của ALP, tuy nhiên khả năng ALP có vai trò trong các hoạt động như:

Vận chuyển chất dinh dưỡng và các enzyme khác trong gan;
Hỗ trợ sự hình thành và phát triển của xương;
Vận chuyển axit béo, phốt phát và canxi trong ruột;
Tiêu hóa chất béo trong ruột;
Điều hòa sự phát triển, chết đi của tế bào và sự di chuyển trong quá trình phát triển của thai nhi.

Bác sĩ thường sẽ yêu cầu xét nghiệm máu định kỳ bao gồm cả xét nghiệm ALP nếu một người có các triệu chứng có thể chỉ ra các vấn đề về gan bao gồm:

Vàng da hoặc mắt;
Đau, sưng bụng;
Chóng mặt;
Nôn;
Cảm thấy mệt mỏi, yếu sức;
Tụt cân không rõ nguyên nhân;
Nước tiểu sẫm màu hơn bình thường.

Ngoài ra, xét nghiệm ALP được chỉ định thực hiện nếu có tình trạng ảnh hưởng đến các cơ quan như:

Xương;
Túi mật;
Thận;
Ruột.

Mức độ ALP bình thường là bao nhiêu?

Mức ALP ở người trưởng thành khỏe mạnh là từ 20-140 (U/L).

Trẻ em thường có mức ALP cao hơn đáng kể so với người lớn do xương vẫn đang trong quá trình phát triển. Người hồi phục sau chấn thương xương cũng có thể có mức ALP tăng trong 3 tháng sau đó. Ngoài ra, ALP cũng có mức cao hơn bình thường ở phụ nữ có thai trong giai đoạn tam cá nguyệt thứ hai và thứ ba của thai kỳ.

Tuy nhiên, mỗi người có mức độ ALP bình thường sẽ khác nhau đôi chút. Sau khi xem xét kết quả xét nghiệm ALP, kết hợp thêm các xét nghiệm khác và thăm khám lâm sàng, bác sĩ sẽ đưa ra kết luận rằng mức ALP hiện tại có bất thường hay không.

Vì ALP có nhiều nhất ở xương và gan, nên nồng độ ALP tăng cao thường là dấu hiệu của tình trạng gan hoặc xương. Tắc nghẽn trong gan hoặc tổn thương gan sẽ khiến nồng độ ALP tăng lên. Tình trạng này cũng xảy ra nếu có sự gia tăng hoạt động của tế bào xương.

Mức ALP bất thường thường chỉ ra một trong các tình trạng sau:

Sỏi mật;
Viêm túi mật;
Ung thư gan;
Tăng trưởng lành tính trên gan;
Xơ gan;
Viêm gan;
Ung thư túi mật;
Lạm dụng thuốc;
Uống quá nhiều rượu;
Suy dinh dưỡng, đặc biệt là thiếu vitamin D, canxi, protein, magiê và kẽm;
Ung thư xương.

Các tình trạng khác có thể gây ra mức ALP bất thường bao gồm:

Còi xương - suy xương ở trẻ em, thường là do thiếu vitamin D hoặc thiếu canxi;
Nhuyễn xương ở người lớn thường liên quan đến thiếu vitamin;
Bệnh Paget - một tình trạng gây biến dạng xương và các vấn đề với tái tạo xương;

Mức ALP bất thường cũng có thể cho thấy một trong những tình trạng sau đây mặc dù các tình trạng này thường rất hiếm:

Suy tim sung huyết;
Thiếu máu;
Bệnh celiac;
Cường cận giáp;
Ung thư gan;
Giảm phosphatasia;
Một số bệnh nhiễm khuẩn;
Viêm loét đại tràng;
Bệnh Wilson;
Ung thư vú;
Ung thư tuyến tiền liệt.

Cần chuẩn bị gì khi xét nghiệm ALP

Người tiến hành xét nghiệm ALP cần nhịn ăn từ 10 - 12 tiếng trước khi lấy máu.

Một số loại thuốc như thuốc tránh thai và thuốc chống động kinh có thể ảnh hưởng đến mức độ ALP. Do đó, nên trao đổi với bác sĩ về bất kỳ các loại thuốc nào đang sử dụng.

Những kết quả này có nghĩa là gì?

Hầu hết những người có mức độ ALP tăng cao. Các nguyên nhân phổ biến nhất gây ra tình trạng này là:

Các vấn đề về gan như tắc ống mật;
Các vấn đề về túi mật như sỏi túi mật;
Tình trạng về xương như tăng trưởng bất thường hay ung thư xương;
Thai kỳ;
Trẻ em đang trong giai đoạn phát triển xương.

Nếu các triệu chứng liên quan không thể kết luận được, bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện thêm các xét nghiệm khác như xét nghiệm để xác định loại enzyme ALP. Các xét nghiệm có thể cần được tiến hành khác bao gồm:

Xét nghiệm bilirubin;
Xét nghiệm aspartate aminotransferase (AST);
Xét nghiệm alanine aminotransferase (ALT).

Nếu có sự gia tăng nồng độ ALP nhưng kết quả xét nghiệm gan khác vẫn bình thường thì có thể vấn đề xảy ra ở xương. Bác sĩ có thể sử dụng các kỹ thuật hình ảnh để chẩn đoán rối loạn ở xương. Hiếm khi, mức ALP cao có thể chỉ ra các tình trạng như:

Nhiễm khuẩn;
Ung thư;
Suy tim;
Suy thận.

Trường hợp mức ALP thấp là tương đối hiếm. Đây thường là kết quả của:

Thiếu hụt trầm trọng vitamin và khoáng chất;
Tình trạng bệnh lý mạn tính gây ra suy dinh dưỡng.

Điều trị

Việc điều trị nồng độ ALP bất thường phụ thuộc hoàn toàn vào nguyên nhân gây ra tình trạng này. Mức độ ALP chênh lệch đôi chút thường không gây lo ngại vì nồng độ ALP dao động tự nhiên trong ngày và thay đổi tùy theo từng người.

Những người bị suy dinh dưỡng nên điều chỉnh chế độ ăn uống phù hợp. Nên bổ sung các loại thực phẩm như:

Các loại trái cây và rau quả, đặc biệt là trái cây họ cam quýt, quả mọng, rau có lá màu xanh đậm;
Ngũ cốc nguyên hạt;
Thịt đỏ và các loại cá giàu chất béo;
Các sản phẩm thực phẩm như sữa chua, kim chi, và dưa cải bắp…
Sử dụng kháng sinh đối với các trường hợp nhiễm trùng;
Những người bị tắc nghẽn trong gan, túi mật hoặc các tình trạng về xương có thể cần phẫu thuật hoặc tiến hành các buổi trị liệu bằng laser hay dùng thuốc;
Những người bị ung thư có thể cần phẫu thuật, kết hợp với hóa trị và xạ trị./.