Phòng ngừa bệnh tăng nhãn áp bằng thực phẩm rau xanh

Do vậy đã tới lúc tiến hành một cuộc cách mạng cho bữa ăn của chính bạn.

Glaucoma (tên gọi khác là bệnh cườm nước, thiên đầu thống) là nguyên nhân hàng đầu dẫn tới mù lòa; ngay cả khi được điều trị, có khoảng 10% những người mắc bệnh này sẽ dẫn tới hậu quả cuối cùng là mất thị giác.

Hiện nay, chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu đối với căn bệnh này và thật không may rất khó để phát hiện được các triệu chứng của bệnh trong giai đoạn sớm để có thể ngăn chặn sự tiến triển và hạu quả của bệnh.

Tuy nhiên một khám phá mới đây đã chỉ ra rằng tăng lượng nitrat và rau xanh trong khẩu phần ăn có thể làm giảm đáng kể nguy cơ mắc glaucoma góc mở nguyên phát (primary open-angle glaucoma – POAG).

POAG là dạng phổ biến nhất của bệnh glaucoma và được đặc trưng bởi sự gia tăng nhãn áp và dần dần dẫn tới mù lòa.

Các nhà khoa học đứng đầu là tiến sỹ Jae H. Kang đã tiến hành nghiên cứu tại bệnh viện Brgham & Women và Trường Y khoa Harvard ở Boston, MA (Mỹ). Nhóm nghiên cứu đã sử dụng các số liệu từ một nghiên cứu sức khỏe điều dưỡng (Nurses' Health Study) và một nghiên cứu khác gọi là Health Professionals Follow-up Study. Tổng cộng, nhóm đã tiến hành phân tích trên 63.893 phụ nữ ( từ năm 1984 đến 2012) và 41.094 nam giới ( từ năm 1986 đến 2012). Tất cả đối tượng tham gia đều ở độ tuổi trên 40 và không có tiền sử bị POAG. Trong thời gian tiến hành theo dõi, có 1.483 ca được chẩn đoán mắc POAG.

Glaucoma góc mở nguyên phát (Primary open-angle glaucoma - POAG)

POAG gây ra bởi sự tắc nghẽn những kênh nhỏ li ti trong mạng lọc thủy dịch bị nghẽn khiến cho thủy dịch không thể lưu thông tự do qua được và dẫn tới tăng từ từ từ nhãn áp. “Góc mở” là điểm mà tại đó giác mạc tiếp xúc với mống mắt. Đối với bệnh POAG, góc này không có gì thay đổi so với bình thường. Tuy nhiên, ở bệnh glaucoma góc đóng (angle-closure glaucoma) làm một dạng hiếm gặp hơn của bệnh glaucoma, góc này sẽ nhỏ đi.

Sự suy giảm khả năng tự điều tiết dòng chảy của các mạch máu trong các dây thần kinh thị giác là điểm đáng lưu ý của bệnh POAG. Các tế bào nội mạc mạch máu (tế bào lót trong thành mạch máu) giúp điều hòa lưu thông máu và được cho là đóng vai trò quan trọng đối với nguyên nhân gây bệnh. Một trong những yếu tố có tác động đến chức năng của những lớp nội mạc mạch máu này là nitric oxide (NO).

Một chế độ dinh dưỡng giàu nitrat chủ yếu từ rau lá xanh sẽ chuyển thành dạng NO trong cơ thể và có tác dụng tốt đối với tuần hoàn máu. Kang và nhóm của bà muốn tìm hiểu xem liệu sự gia tăng hàm lượng nitrat có hiệu quả tích cực đối với bệnh glaucoma hay không.

Nitrat giúp phòng bệnh glaucoma

Trong nghiên cứu này, cứ mỗi hai năm chế độ dinh dưỡng của nhóm đối tượng nghiên cứu sẽ được đánh giá một lần về lượng rau xanh tiêu thụ và sau đó tính toán lượng nitrat nạp vào cơ thể. Những người tham gia được chia lần lượt thành 5 nhóm; nhóm tiêu thụ cao nhất là 240 mg nitrat/ngày và nhóm tiêu thụ thấp nhất là xấp xỉ 80 mg nitrat/ngày.

Các nhà khoa học nhận thấy rằng nhóm tiêu thụ nhiều nitrat nhất sẽ giảm được nguy cơ mắc POAG tới 20-30%.

Kết quả này thậm chí còn rõ ràng hơn đối với nhóm mắc glaucoma góc mở nguyên phát (POAG) với biểu hiện mất thị lực vùng cận tâm ở giai đoạn sớm. Trong những ca này, chế độ ăn giàu nitrogen giúp làm giảm tiến triển bệnh nặng tới 40-50%.

Các tác giả nghiên cứu cho rằng mặc dù chưa thể rút ra được mối quan hệ nguyên nhân - kết quả từ nghiên cứu này nhưng họ cũng nhận thức được tầm quan trọng của khám phá mới này:“Những kết quả này nếu được xác nhận thêm bằng những nghiên cứu quan sát và can thiệp thì có thể có những tác động vô cùng quan trọng đối với sức khỏe cộng đồng.”

Thực phẩm giàu nitrat

Nitrat  (NO₃^-) là một chất hóa học có vai trò rất đa dạng. Hàng triệu kilogram nitrat được sản xuất mỗi năm dưới dạng phân bón, nó cũng được sử dụng như một tác nhân oxy hóa trong chất nổ. Một vai trò khác, ít  được biết đến hơn là nitrat được sử dụng làm phụ gia thực phẩm để bảo quản các loại thịt.

Xét về mục đích của bài báo này, mối quan tâm hàng đầu của chúng ta là lợi ích tiềm năng của nitrat đối với hệ tuần hoàn. Chế độ ăn chứa nitrat được cho là sẽ giúp duy trì nồng độ oxy ở mức ổn định trong máu và làm giảm nguy cơ dày lên của thành mạch máu, do đó làm giảm huyết áp và ngăn chặn hình thành cục máu đông.

Mặc dù có rất nhiều loại rau là nguồn cung cấp nitrat khá dồi dào, tuy nhiên trong nghiên cứu này, chỉ có hai loại rau cho thấy vai trò đáng kể trong việc làm giảm nhãn áp:

“Các loại rau càng tiêu thụ nhiều càng giúp phòng ngừa bệnh POAG đó là cải xoăn và cải rổ: Nhiều hơn 1 khẩu phần cải xoăn và cải rổ mỗi tháng làm giảm đáng kể nguy cơ mắc POAG từ 55-70%.”

Nếu bạn đang cân nhắc đến việc bổ sung thêm những loại rau giàu nitrat trong chế độ ăn thì hãy tham khảo các thực phẩm sau đây:

• Cải rổ
• Cải bắp
• Xà lách
• Cần tây
• Củ cải
• Cải xoăn
• Rau bi na
• Đậu xanh
• Cà rốt
• Củ cải đường

Những lợi ích của nitrat và nitrit đối với sức khỏe của con người, đặc biệt là đối với bệnh glaucoma ngày càng được  chứng minh rõ ràng. Bất kể hiệu quả của chúng đối với sức khỏe là gì vẫn có rất nhiều lý do để bạn tăng cường nguồn thực phẩm từ rau xanh trong chế độ dinh dưỡng mỗi ngày.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

  facebook.com/BVNTP

  youtube.com/bvntp