Tổn thương gan do thuốc: phân loại, dịch tễ và yếu tố nguy cơ
Tổn thương gan do thuốc (Drug-induced liver injury – DILI) có thể gây ra bởi độc tính của thuốc hoặc các chất chuyển hóa trung gian, ức chế quá trình beta-oxy hoá acid béo ở ty thể và còn có thể do các cơ chế qua trung gian miễn dịch. Mặc dù các cơ chế này là khác biệt, chúng cũng có thể liên quan với nhau (ví dụ: sự phá hủy tế bào gan ban đầu do độc tính thuốc có thể được tăng cường hơn nữa bởi các phản ứng viêm tiếp theo). Như vậy, thuốc uống chuyển hóa đáng kể ở gan có nhiều khả năng dẫn đến DILI.
Phân loại tổn thương gan do thuốc
| Biểu hiện lâm sàng | Cơ chế gây độc cho gan | Kết quả mô học |
| • Tổn thương tế bào gan (gây độc tế bào)
• Tổn thương mật • Tổn thương gan hỗn hợp (tổn thương tế bào gan và mật) |
• Nội tại
• Đặc ứng |
• Viêm gan
• Ứ mật • Gan nhiễm mỡ |
Tổn thương gan do thuốc (DILI) có tỷ lệ mắc hàng năm ước tính từ 10-15/10.000-100.000 người dùng thuốc kê đơn. DILI chiếm khoảng 10% các trường hợp viêm gan cấp tính và là nguyên nhân phổ biến nhất của bệnh suy gan cấp tính ở Hoa Kỳ. DILI cũng là lý do thường xuyên nhất khiến thuốc bị rút khỏi thị trường. DILI có thể không được phát hiện trước khi phê duyệt thuốc, vì hầu hết các loại thuốc mới được thử nghiệm ở ít hơn 3.000 người. Do đó, các trường hợp DILI với tỷ lệ mắc 1/10.000 có thể bị bỏ sót.
Các yếu tố nguy cơ có thể là chủ quan, do môi trường hoặc liên quan đến thuốc
| Yếu tố chủ quan | Yếu tố môi trường | Yếu tố liên quan đến thuốc |
| -Tuổi -Giới tính -Mang thai -Suy dinh dưỡng -Béo phì -Đái tháo đường -Đồng mắc bệnh bao gồm cả bệnh gan tiềm ẩn -Chỉ định điều trị DILI, tổn thương gan do thuốc |
-Hút thuốc -Lạm dụng rượu -Nhiễm trùng và viêm |
-Liều dùng hằng ngày -Chuyển hoá thuốc -Tác dụng thuốc theo nhóm và nhạy cảm chéo -Tương tác thuốc và dùng quá nhiều thuốc |
Nguồn trích dẫn: https://www.nhipcauduoclamsang.com/
SV. Nguyễn Thanh Huyền, TS.DS. Võ Thị Hà – Trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch
BÀI VIẾT KHÁC
