CORTICOSTEROID trong điều trị COVID-19

Ngày cập nhật 13/8/2021

Tổ Dược lâm sàng, Khoa Dược, BV Nguyễn Tri Phương

THEO NIH (Viện Y Tế Quốc Gia Hoa Kỳ- National Institutes of Health 2021)

THEO IDSA (Hiệp Hội Các Bệnh Nhiễm Hoa Kỳ - Infectious Diseases Society of America) 2021

THEO WHO (World Health Organization – Tổ chức Y tế Thế giới) 2020

Khuyến nghị 1: Khuyến cáo dùng corticosteroid đường toàn thân thay vì không dùng corticosteroid để điều trị bệnh nhân bị COVID-19 nặng và nguy kịch (khuyến cáo mạnh mẽ, dựa trên bằng chứng chắc chắn vừa phải).

Khuyến nghị 2: Khuyến cáo KHÔNG sử dụng corticosteroid trong điều trị BN COVID-19 nhẹ (khuyến cáo có điều kiện, dựa trên bằng chứng có độ chắc chắn thấp).

Lưu ý: WHO khuyến cáo dùng bằng corticosteroid cho phụ nữ mang thai có nguy cơ sinh non từ 24 đến 34 tuần tuổi thai khi mẹ không có dấu hiệu nhiễm trùng, đồng thời có chế độ chăm sóc trẻ sơ sinh đầy đủ. Tuy nhiên, trong trường hợp PNCT mắc COVID-19 ở mức độ nhẹ hoặc trung bình, lợi ích lâm sàng của corticosteroid lớn hơn nguy cơ gây hại cho mẹ. Trong tình huống này, trao đổi trực tiếp với BN để đưa ra quyết định sáng suốt, vì đánh giá này có thể thay đổi tùy thuộc vào tình trạng lâm sàng của người bệnh, mong muốn BN và gia đình, kèm theo nguồn lực chăm sóc sức khỏe sẵn có.

THEO NICE (National Institute for Health and Care Excellence) 2021

Sử dụng dexamethasone, hoặc hydrocortisone hoặc prednisolone khi không thể sử dụng dexamethasone hoặc không có sẵn, cho những người mắc COVID-19:

Cần oxy bổ sung để đáp ứng mức độ bão hòa oxy theo quy định hoặc
Có mức độ thiếu oxy cần bổ sung oxy nhưng người không thể có hoặc không dung nạp được.

Tiếp tục corticosteroid trong tối đa 10 ngày trừ khi có chỉ định rõ ràng để ngừng sớm, bao gồm cả việc xuất viện hoặc khu dã chiến điều trị COVID.

Không sử dụng thường xuyên corticosteroid để điều trị COVID-19 ở những người không cần bổ sung oxy, trừ khi có chỉ định y tế khác (khuyến nghị không dùng có điều kiện).

KHUYẾN CÁO CỦA BỘ Y TẾ VIỆT NAM 2021

Không sử dụng các thuốc corticosteroids toàn thân thường quy cho viêm đường hô hấp trên, trừ những chỉ định khác.

Khuyến cáo sử dụng corticosteroid toàn thân (đường tiêm, uống) trong những trường hợp sau:

BN mắc COVID-19 mức độ vừa, nặng hoặc nguy kịch theo phân loại mức độ lâm sàng (phân loại mức độ lâm sàng mục 3,4,5 phần IV QĐ3416/QĐ-BYT2021)
Hội chứng viêm hệ thống ở trẻ em liên quan tới COVID-19
Những BN có bệnh nền cần đang điều trị bằng corticosteroid phải tiếp tục điều trị bệnh nền bằng corticosteroid.

CÁCH DÙNG CORTICOSTEROID

LIỀU DÙNG

ADR - TƯƠNG TÁC THUỐC THEO NIH

Theo dõi chặt chẽ những bệnh nhân có COVID-19 đang dùng dexamethasone để phát hiện các tác dụng phụ (ví dụ: tăng đường huyết, nhiễm trùng thứ phát, ảnh hưởng tâm thần, hoại tử vô mạch).
Sử dụng corticosteroid toàn thân kéo dài tăng nguy cơ kích hoạt lại các bệnh nhiễm trùng tiềm ẩn (ví dụ, virus viêm gan B [HBV], nhiễm herpesvirus, giun lươn, bệnh lao).
Dexamethasone là chất cảm ứng cytochrome P450 (CYP) , cẩn trọng khi dùng thuốc của bệnh nhân để đánh giá các tương tác tiềm ẩn.

CÂN NHẮC PHỤ NỮ MANG THAI THEO NIH

Betamethasone và dexamethasone có thể qua nhau thai, thường được sử dụng để giảm các biến chứng sơ sinh do sinh non ở phụ nữ dọa sinh non.
Do lợi ích tiềm năng của việc giảm tử vong mẹ và giảm nguy cơ tác dụng phụ lên thai nhi trong một đợt điều trị dexamethasone ngắn, khuyến nghị sử dụng dexamethasone ở những phụ nữ mang thai nhập viện với COVID-19 được thở máy (AIII) hoặc những người cần bổ sung oxy không cần thông khí cơ học (BIII).

TRẺ EM (THEO NIH)

Tính an toàn và hiệu quả của dexamethasone hoặc các corticosteroid khác để điều trị COVID-19 chưa được đánh giá đầy đủ ở bệnh nhi. Thử nghiệm RECOVERY trên số lượng ít bệnh nhi, kết quả tử vong do COVID-19 ở BN nhi thấp hơn đáng kể so với bệnh nhân người lớn. Dexamethasone có thể có lợi ở bệnh nhi mắc bệnh hô hấp COVID-19 cần thở máy. Việc sử dụng dexamethasone ở những bệnh nhân cần các hình thức hỗ trợ oxy bổ sung khác nên được cân nhắc tùy theo từng trường hợp và thường không được khuyến cáo cho những bệnh nhân nhi chỉ cần lượng oxy hỗ trợ thấp (tức là chỉ dùng ống thông mũi).

KẾT LUẬN

Các hướng dẫn đều khuyến cáo sử dụng corticosteroid ở những BN COVID-19 vừa, nặng và nghiêm trọng có yêu cầu thở oxy và không huyến cáo dùng corticosteroid ở những BN nhẹ.

Biên soạn: DS. Võ Nguyễn Mỹ Ngân, TS.DS. Võ Thị Hà

Tổ Dược lâm sàng, Khoa Dược, Bệnh viện. Nguyễn Tri Phương

Ngày biên soạn: 1/8/2021

Tài liệu tham khảo

1. The National Institutes of Health (NIH) (2021), Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) Treatment Guidelines, pages 211-215.

Link: https://www.covid19treatmentguidelines.nih.gov/

2. IDSA: IDSA Guidelines on the Treatment and Management of Patients with COVID-19

Link:https://www.idsociety.org/practice-guideline/covid-19-guideline-treatment-and-management/?fbclid=IwAR099FzEdf6OfB1QJFElAWBlTa0h11Dz-MFZiPMYq-7e6jRocpPm_V6VGFM

3. Therapeutics and COVID-19 (WHO Living Guideline).

Link: WHO-2019-nCoV-Corticosteroids-2020.1-eng.pdf

4. NICE: COVID-19 rapid guideline: managing COVID-19 2021

Link: https://www.nice.org.uk/guidance/ng191

5.Bộ Y Tế, Quyết định 3416/QĐ-BYT ngày 14/7/2021 về việc bạn hành Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị COVID-19 do chủng vi rút CORONA mới (SARS-COV-2), tr17.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

facebook.com/BVNTP