Gây mê toàn thân là sự kết hợp của các loại thuốc nhằm mục đích làm cho bệnh nhân không biết những gì đang xảy ra xung quanh họ, để ngăn chặn cơn đau và làm tê liệt cơ thể trong khi làm thủ thuật. Khi được sử dụng trong phẫu thuật, gây mê toàn thân cho phép bác sĩ thực hiện các phương pháp điều trị hiệu quả cần thiết (nhưng sẽ vô cùng đau đớn nếu bệnh nhân tỉnh táo và có thể cảm nhận được).
Gây mê toàn thân không chỉ khiến người bệnh không biết mà còn làm tê liệt các cơ của cơ thể bao gồm cả các cơ hô hấp. Vì lý do này, bệnh nhân được gây mê toàn thân đòi hỏi phải có máy thở để thực hiện công việc của cơ hoành và các cơ hô hấp khác giúp cho người bệnh có thể hít vào và thở ra.
Tại sao gây mê toàn thân lại cần thiết?
Gây mê toàn thân thường được sử dụng cho các ca phẫu thuật quan trọng, các thủ thuật kéo dài và thường rất đau đớn. Loại gây mê này không chỉ cho phép bệnh nhân trải qua một thủ thuật mà không đau mà còn cho phép bệnh nhân nằm yên để thực hiện thủ thuật.
Rủi ro khi gây mê toàn thân
Các rủi ro liên quan đến gây mê rất khác nhau giữa các thủ thuật, phẫu thuật và giữa các bệnh nhân khác nhau. Mỗi bệnh nhân có mức độ rủi ro riêng, vì không có hai người giống hệt nhau.
Dưới đây là một số rủi ro có thể xảy ra:
- Buồn nôn và nôn ói: Đây là vấn đề phổ biến nhất mà bệnh nhân gặp phải sau khi gây mê toàn thân, và dễ phòng ngừa hơn nhiều so với điều trị. Vì lý do này, điều quan trọng là phải đề cập đến tiền sử buồn nôn do gây mê trước khi phẫu thuật.
- Thức tỉnh: Đây là tình trạng có thể xảy ra khi bệnh nhân không hoàn toàn mất ý thức trong quá trình gây mê toàn thân.
- Đau họng và khàn giọng: Nguyên nhân do ống thở, kích thích này thường không đáng kể.
- Khô miệng: Một vấn đề nhỏ thường biến mất khi bệnh nhân có thể uống nước.
- Rùng mình và ớn lạnh: Điều này thường kéo dài trong một thời gian ngắn sau phẫu thuật và biến mất khi bệnh nhân tỉnh táo và đi lại.
- Buồn ngủ: Điều này là phổ biến sau phẫu thuật và sẽ giải quyết khi cơ thể đã đào thải hầu hết các loại thuốc gây mê.
- Đau cơ: Nguyên nhân do thuốc hoặc do nằm yên trong khi làm thủ thuật, tình trạng này thường là tạm thời và biến mất trong vài giờ hoặc vài ngày sau phẫu thuật.
- Ngứa: Thuốc giảm đau thường bị quy cho gây ra ngứa và vấn đề này thường biến mất khi ngưng thuốc giảm đau.
- Lú lẫn: Những bệnh nhân dễ bị lú lẫn sau phẫu thuật là người già, mắc bệnh Alzheimer, bệnh mất trí nhớ hoặc một tình trạng khác góp phần gây nhầm lẫn một cách thường xuyên.
- Khó tiểu: Điều này phổ biến hơn ở những bệnh nhân có ống thông tiểu trong khi phẫu thuật và có thể mất hàng giờ hoặc thậm chí vài ngày để bàng quang trở lại hoạt động bình thường.
- Tắc ruột: Đây là tình trạng ruột hoạt động nhanh như mong đợi sau phẫu thuật và nhu động rất chậm hoặc không có.
- Khó cai máy thở: Việc cai máy thở khó khăn hơn ở những bệnh nhân bị bệnh nặng hoặc bệnh nhân có vấn đề về hô hấp.
- Viêm phổi hít: Vô tình nuốt thức ăn hoặc chất lỏng trong khi phẫu thuật là một nguy cơ phẫu thuật đã biết và đó là lý do tại sao ăn ngay trước khi phẫu thuật bị cấm.
- Huyết khối: Vấn đề này phổ biến hơn sau phẫu thuật vì bệnh nhân vẫn còn nằm trong một thời gian dài, đây là một yếu tố nguy cơ đã biết gây tạo cục máu đông.
- Tăng thân nhiệt ác tính: Đây là một tình trạng có khả năng đe dọa tính mạng gây ra phản ứng nghiêm trọng với gây mê. Nó thường có yếu tố gia đình
Trong quá trình gây mê toàn thân
Quá trình gây mê toàn thân thường bắt đầu bằng thuốc an thần, để có thể đặt ống nội khí quản. Khi ở trong phòng mổ, bệnh nhân sẽ được gắn vào các thiết bị theo dõi và cho đến khi các quy trình an toàn đã được hoàn thành, việc gây mê có thể bắt đầu. Trước khi bệnh nhân được dùng thuốc an thần sẽ phải trải qua quá trình đối chiếu thông tin cá nhân để đảm bảo không có sự sai sót về người bệnh cũng như thủ thuật sẽ thực hiện.
Đặt nội khí quản và thông khí trong quá trình gây mê toàn thân
Các cơ của cơ thể bị tê liệt trong quá trình gây mê toàn thân, bao gồm các cơ giúp thở, có nghĩa là phổi không thể tự hoạt động. Vì lý do này, điều cần thiết là máy thở được sử dụng để cung cấp hô hấp thay cho phổi. Vì phổi vẫn hoạt động trong quá trình gây mê, nó chỉ thiếu khả năng tự thở vì các cơ hô hấp đó tạm thời không thể hoạt động.
Theo dõi trong quá trình gây mê toàn thân
Trong quá trình phẫu thuật, bệnh nhân được theo dõi rất chặt chẽ bằng các thiết bị điện tử theo dõi nhịp tim, lượng oxy trong máu, số lần thở của bệnh nhân và ECG. Ngoài theo dõi điện tử, bệnh nhân còn được nhân viên phòng mổ và bác sĩ gây mê theo sát.
Trong suốt quá trình, mục tiêu là để bệnh nhân hoàn toàn không biết về những gì đang xảy ra xung quanh họ, bao gồm cả việc không bị đau.
Thức tỉnh sau gây mê toàn thân
Làm thế nào một bệnh nhân thức dậy sau khi gây mê phụ thuộc vào loại phẫu thuật họ được làm và cách họ thở như thế nào. Mục tiêu sau khi gây mê toàn thân là có thể rút nội khí quản càng nhanh càng tốt sau khi phẫu thuật kết thúc.
Đối với một số phẫu thuật rất lớn, chẳng hạn như phẫu thuật tim hở hoặc phẫu thuật não, bệnh nhân mất thời gian lâu hơn để tỉnh lại và có thể phải thở máy trong 6-8 giờ sau phẫu thuật.
Ăn uống sau gây mê toàn thân
Một khi bệnh nhân tỉnh táo sau phẫu thuật, họ thường có thể uống từng ngụm nước. Nếu điều này diễn ra tốt đẹp, bước tiếp theo là uống các loại nước khác, sau đó là chế độ ăn thông thường. Quá trình này có thể mất hàng giờ, hoặc thậm chí vài ngày.
An toàn sau khi gây mê toàn thân
Trong ngày đầu tiên sau phẫu thuật, hãy dành phần lớn thời gian để nghỉ ngơi yên tĩnh, ngủ trưa hoặc làm các hoạt động thư giãn.
Các khuyến nghị bao gồm: không vận hành máy móc hạng nặng, bao gồm lái xe ô tô hoặc ký bất kỳ giấy tờ pháp lý nào trong ít nhất 24 giờ sau khi phẫu thuật. Tuyệt đối tránh uống rượu hoặc dùng thuốc an thần không theo chỉ định của bác sĩ phẫu thuật cho ngày đầu tiên sau phẫu thuật.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
