Chất nhờn là gì?
Chất nhờn là tập hợp của nhiều loại chất béo, bao gồm glycerides, acid béo tự do, wax esters, squalene, cholesterol esters, cholesterol. Chất nhờn được sản xuất bởi tuyến bã khi chúng tan rã. Tế bào tuyến bã tồn tại khoảng một tuần kể từ khi hình thành đến khi thoái hóa. Tuyến bã sản xuất chất béo, triglycerides, là những thành phần được phân giải bởi enzyme lipases của vi khuẩn ở ống bã nhờn để hình thành những phân tử nhỏ hơn là acid béo tự do. Lớp dầu ở trên da là hợp chất bao gồm chất nhờn, chất béo (ở bề mặt da), mồ hôi và những chất từ môi trường.
Chức năng của chất nhờn
Chất nhờn có một số chức năng sau:
- Giảm sự mất nước ở bề mặt da;
- Bảo vệ da khỏi sự nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc vi nấm;
- Góp phần tạo mùi cơ thể;
- Vi khuẩn Proprionibacterium acnes thường trú ở tuyến bã đóng vai trò điều chỉnh hệ miễn dịch.
Vai trò của hormone đối với sự tăng tiết chất nhờn
Việc sản xuất chất nhờn được kiểm soát bởi hormone sinh dục (androgen). Những dạng androgen hoạt động là testosterone, 5-testosterone (DHT) và 5-androstene-317diol. Các men ở da và cơ quan sinh dục như 5α-reductase loại 1 và 5α-reductase loại 2 giúp chuyển androgen dạng kém hoạt động thành dạng hoạt động như testosterone và 5-testosterone (DHT). Những androgen này kích thích tế bào tuyến bã sản xuất nhiều chất nhờn hơn.
Vai trò của hormone progesterone chưa được hiểu rõ. Phụ nữ thường có nhiều chất nhờn hơn vào tuần trước chu kỳ kinh khi nồng độ progesterone tăng cao. Nhưng progesterone lại được biết đến với khả năng làm giảm hoạt động của men 5-reductase, liên quan đến việc giảm sản xuất chất nhờn.
Mối liên quan giữa tuổi và sự tiết chất nhờn
Thành phần của chất nhờn trên bề mặt da thay đổi theo tuổi:
- Trẻ từ 3 đến 6 tháng đã bắt đầu sản xuất chất nhờn như người lớn;
- Cho đến khi 8 tuổi, thành phần chất nhờn chứa ít sáp, squalene và nhiều cholesterol hơn;
- Sự sản xuất chất nhờn tăng gấp 5 lần khi đến tuổi dậy thì;
- Nam giới tiết chất nhờn nhiều hơn phụ nữ;
- Sự sản xuất chất nhờn giảm theo tuổi, đặc biệt sau giai đoạn mãn kinh ở nữ.
Những thuốc ảnh hưởng đến sự bài tiết chất nhờn
Lượng chất nhờn có thể giảm khi sử dụng những thuốc sau:
- Oestrogens (ví dụ: viên tránh thai phối hợp);
- Thuốc kháng androgens như cyproterone acetate và spironolactone;
- Dẫn xuất vitamin A như isotretinoin.
Lượng chất nhờn có thể tăng khi sử dụng những thuốc sau:
- Testosterone;
- Progesterones với đặc tính androgen như medroxyprogesterone, levonorgestrel;
- Phenothiazines, như chlorpromazine.
Thành phần chất nhờn có thể thay đổi khi sử dụng những thuốc sau:
- Co-pyrindiol (Diane-35®) chứa ethinyl estradiol 35 mcg và cyproterone 2 mg – làm tăng thành phần linoleate
- Isotretinoin làm giảm squalene, wax esters và fatty esters
Biện pháp chăm sóc da nhờn
- Khi nguyên nhân da nhờn do di truyền hoặc hormone, việc điều trị khó khăn hơn. Chăm sóc da đúng cách và tránh ăn những thực phẩm như đồ chiên, đồ ngọt và thực phẩm chế biến có thể hữu ích.
- Nên tránh trang điểm, đặc biệt là tránh sử dụng kem nền khi da bị nhờn. Ưu tiên sử dụng những sản phẩm có nền nước và dán nhãn không sinh nhân mụn.
- Nên rửa mặt hai lần mỗi ngày, nhưng không nên rửa quá nhiều. Tránh sử dụng những loại xà phòng có chất tẩy rửa nhiều mà nên chọn sản phẩm dịu nhẹ.
- Giấy thấm dầu không thể phòng ngừa tuyến bã tiết quá nhiều chất nhờn, tuy nhiên giấy thấm dầu giúp loại bỏ lượng chất nhờn dư thừa trên da, giảm cảm giác bóng nhờn. Đây là sản phẩm rẻ tiền mà bạn có thể sử dụng bất cứ khi nào cần trong ngày.
Nên đến khám với bác sĩ da liễu nếu triệu chứng da nhờn kết hợp với mụn trứng cá mức độ trung bình hoặc nặng, vì nguy cơ nhiễm trùng hoặc hình thành sẹo ở những trường hợp tự điều trị sẽ cao.
-- Ths. Bs. Huỳnh Bạch Cúc --
Giới thiệu Đơn vị Da liễu - Thẩm mỹ da Bệnh viện Nguyễn Tri Phương
Đơn vị Da liễu - Thẩm mỹ da Bệnh viện Nguyễn Tri Phương được triển khai dịch vụ thăm khám, chăm sóc và điều trị các tình trạng về da như mụn, sẹo, nám, tàn nhang… với tiêu chí đem lại sự thay đổi tích cực về diện mạo cũng như sự hài lòng của khách hàng sau khi sử dụng dịch vụ.
Với nguồn nhân lực chất lượng có chuyên môn cao là các Phó giáo sư, tiến sĩ, bác sĩ đến từ Bộ môn Da liễu - Đại học Y Dược TPHCM & Bệnh viện Nguyễn Tri Phương có kinh nghiệm nhiều năm trong giảng dạy, nghiên cứu và điều trị Da liễu – Thẩm mỹ da; sẽ trực tiếp thăm khám, lên phác đồ điều trị và trực tiếp trị liệu cho bệnh nhân, đảm bảo hiệu quả cao nhất.
Thông tin liên hệ
- Đơn vị da liễu – Thẩm mỹ da Bệnh viện Nguyễn Tri Phương.
- Số 468 Nguyễn Trãi, Phường 8, Quận 5, Tp.Hồ Chí Minh.
- Hotline tư vấn đặt lịch Bác sĩ: 0899777709 / Zalo/Viber: 0899777709
- Facebook Fanpage: Thẩm mỹ da - BV Nguyễn Tri Phương
