Vôi hóa là gì?
Xương và răng là các cơ quan lưu trữ lượng canxi lớn nhất trong cơ thể. Trong máu cũng chứa một lượng nhỏ nhưng chỉ chiếm 1% trong tổng số tổng canxi của cơ thể. Theo thời gian, các mảng tích tụ canxi có thể hình thành ở các bộ phận khác nhau của cơ thể như:
- Động mạch;
- Màng ngoài tim;
- Thận;
- Gân;
- Khớp;
- Não;
- Tuyến vú.
Các mảng tích tụ canxi nhỏ thường không nguy hiểm. Tuy nhiên, nếu các mạng tích tụ này trở nên lớn hơn, chúng có thể bắt đầu ảnh hưởng đến chức năng của cơ quan hoặc gây ra các vấn đề sức khỏe khác. Tùy thuộc vào vị trí, vôi hóa có thể là một dấu hiệu của:
- Chấn thương;
- Viêm;
- Sự lành mô;
- Nhiễm trùng;
- Ung thư.
Mỗi loại vôi hóa có đặc điểm, phương pháp theo dõi và điều trị riêng, tùy thuộc vào nơi xuất hiện trong cơ thể và nguyên nhân gây vôi hóa là gì. Các mục dưới đây đưa thêm thông tin chi tiết về các loại vôi hóa thường gặp.
Vôi hóa động mạch
Vôi hóa động mạch có thể hình thành từ khi còn trẻ nhưng chỉ có thể phát hiện một khi mảng vôi hóa tích tụ lượng đủ lớn để xuất hiện trong một kết quả chẩn đoán hình ảnh.
Vôi hóa động mạch có thể phát hiện được thường xảy ra ở người lớn trên 40 tuổi. Ở những người mắc bệnh động mạch vành sẽ bị vôi hóa các mạch máu.
Ngoài ra, vôi hóa động mạch có thể diễn tiến nặng hơn theo tuổi. Các nhà nghiên cứu cho rằng 90% nam giới và 67% phụ nữ trên 70 tuổi bị vôi hóa động mạch vành.
Triệu chứng
Vôi hóa động mạch không có triệu chứng điển hình. Tuy nhiên, việc xác định vị trí vôi hóa có thể giúp bác sĩ dự đoán nguy cơ biến chứng tim mạch.
Nguyên nhân
Các yếu tố sau đây có thể làm tăng nguy cơ phát triển vôi hóa động mạch vành:
- Hội chứng chuyển hóa;
- Cholesterol cao;
- Hút thuốc lá;
- Huyết áp cao;
- Bệnh thận mãn tính;
- Mức protein phản ứng C cơ bản cao.
Điều trị
Điều trị tình trạng thực thể và các yếu tố nguy cơ có thể cải thiện tình trạng vôi hóa động mạch. Khi có các mảng tích tụ canxi dọc theo các động mạch vành, bác sĩ sẽ đề nghị điều trị các yếu tố nguy cơ do những người bị vôi hóa động mạch có nguy cơ mắc các bệnh tim mạch cao hơn.
Vôi hóa trong các động mạch cung cấp máu cho tim làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch do tình trạng này có thể ảnh hưởng đến:
- Cung lượng máu chảy qua tim;
- Hoạt động co giãn của động mạch để thay đổi dòng chảy của máu
- Thay đổi của động mạch với sự thay đổi về lưu lượng máu;
Vôi hóa màng ngoài tim
Trong viêm màng ngoài tim co thắt, một lớp vôi hóa dày hình thành thay thế lớp lót bình thường xung quanh tim hoặc màng ngoài tim. Lớp lót dày hơn khiến cho các buồng dưới của tim khó có thể chứa đầy máu.
Triệu chứng
Các triệu chứng của vôi hóa màng ngoài tim có thể tương tự như suy tim. Chúng có xu hướng xảy ra một khi xảy ra tình trạng viêm màng ngoài tim co thắt. Những triệu chứng này bao gồm:
- Mệt mỏi;
- Khó thở khi gắng sức, nằm hoặc nghiêng về phía trước.
Ở một số người vôi hóa màng ngoài tim có thể không gây ra bất kỳ triệu chứng nào cả.
Nguyên nhân
Một trong những nguyên nhân chính gây vôi hóa màng ngoài tim là viêm màng ngoài tim. Phần lớn nguyên nhân của viêm màng ngoài tim thường không được biết đến.
Phẫu thuật tim có thể dẫn đến viêm màng ngoài tim co thắt sau đó. Đôi khi tình trạng này xảy ra sau khi bị nhiễm virus ở màng ngoài tim. Một số nguyên nhân khác gây vôi hóa màng ngoài tim bao gồm:
- Chấn thương;
- Xạ trị;
- Bệnh mô liên kết;
- Sự xuất hiện của các tác nhân ác tính khác.
Điều trị
Nếu không có triệu chứng vôi hóa màng ngoài tim, người bệnh có thể không cần phải điều trị.
Một số người bị vôi hóa màng ngoài tim cũng có thể cần một số thuốc chống viêm như colchicine, corticosteroid hoặc thuốc chống viêm không steroid (NSAID) có thể giúp ích.
Trường hợp cần thiết có thể áp dụng phẫu thuật cắt màng ngoài tim có khả năng khắc phục tình trạng vôi hóa màng ngoài tim.
Vôi hóa thận
Mảng tích tụ canxi cũng có thể hình thành trong thận, tình trạng này được gọi là lắng đọng canxi thận.
Những người bị bệnh thận cũng có thể có nồng độ canxi hoặc phốt-phát cao trong máu hoặc nước tiểu.
Triệu chứng
Nhiều người mắc vôi hóa thận không có triệu chứng nào cả.
Khi nhận thấy sự tích tụ canxi trên hình ảnh X quang, bác sĩ sẽ đề nghị bệnh nhân tiến hành thực hiện các xét nghiệm máu và nước tiểu nhằm đánh giá nồng độ các chất như:
- Chất điện giải;
- Canxi;
- Phốt phát.
Nguyên nhân
Các yếu tố sau đây có thể là nguy cơ gây vôi hóa thận:
- Nồng độ canxi, phosphate trong máu, nước tiểu cao;
- Nồng độ oxalate cao trong nước tiểu.
Những tình trạng này có thể phát triển do:
- Cường tuyến cận giáp nguyên phát;
- Liệu pháp vitamin D;
- Bệnh u hạt (sarcoidosis);
- Nồng độ kali thấp trong máu.
Điều trị
Vôi hóa thận có thể phát triển do liệu pháp vitamin D, cường cận giáp nguyên phát hoặc sarcoidosis và một số nguyên nhân khác. Việc điều trị sẽ phụ thuộc và tập trung vào nguyên nhân.
Một số nguyên nhân gây vôi hóa thận có thể dẫn đến bệnh thận mãn tính nếu không được điều trị đúng cách. Giống như vôi hóa động mạch vành, vôi hóa thận đòi hỏi phải điều trị nguyên nhân cơ bản và giải quyết các yếu tố nguy cơ.
Xin xem tiếp: Các tổn thương đóng vôi hay gặp
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
