✴️ Chấn thương cột sống và tủy sống trẻ em

Tổn thương tủy sống khá hiếm ở trẻ em, với tỷ lệ tổn thương đầu: tủy sống bằng 30:1, chỉ có 5% là  tổn thương tủy.

Xảy ra 42% ở cổ, 31% ở ngực, 27% ở thắt lưng .

NGUYÊN NHÂN: 

Tai nạn thể thao

Tai nạn té ngã

Tai nạn giao thông

Ngược đãi

PHÂN LOẠI:

Tổn thương tủy hoàn toàn

Tổn thương tủy không hoàn toàn

Hội chứng tủy trung tâm

Hội chứng tủy trước

Hội chứng tủy sau

Hội chứng Brown – Sequard              

Phân loại thiếu sót thần kinh của Frankel A.

Mất chức năng cảm giác và vận động

Cảm giác còn, vận động mất

Cảm giác còn, vận động giảm ( 2/5 -3/5 )

Cảm giác còn, vận động giả mít (4/5)

Chức năng vận động và cảm giác bình thường

CHẨN ĐOÁN :

Bệnh sử:

Nguyên nhân, cơ chế, sơ cứu ban đầu

Lâm sàng:

Đánh giá toàn bộ bệnh nhân: Tri giác, hô hấp, tuần hoàn, sơ cứu ban đầu  …

Đánh giá tổn thương tủy sống :

Vị trí tổn thương

Chức năng vận động của các chi ở mức độ rể thần kinh, sự co thắt của cơ vòng hậu môn

Đánh giá phản xạ: gân xương, da, bìu, gan bàn chân, hậu môn và hành hang 

Đánh giá cảm giác :

Cận lâm sàng :

XQuang: tất cả các bệnh nhân nghi ngờ CTCS 

CT Scan: Thực hiện các đoạn có bất thường trên XQ ‒ MRI:

Thiếu sót thần kinh

Diển tiến xấu đi

Không tương xứng tổn thương tủy sống và cột sống

Chỉ định khảo sát hình ảnh cột sống cổ theo NICE 2014

Đối với trẻ bị chấn thương đầu, CT cột sống cổ chỉ được chỉ định khi có các dấu hiệu sau ( vì nguy cơ tuyến giáp bị nhiễm xạ cũng như nguy cơ tổn thương cột sống cổ nói chung là thấp): (trong vòng 1 giờ từ lúc khám)

GCS < 13 lúc khám

Bệnh nhân đã đặt ống nội khí quản

Có các dấu hiệu thần kinh ngoại biên khu trú

Mất cảm giác ở tay hoặc chân

Cần khẳng định có chấn thương cột sống cổ trong những trường hợp khẩn ( ví dụ: trước khi phẫu thuật)

Bệnh nhân được chỉ định CT các bộ phận khác của cơ thể ngoài CT đầu hoặc chấn thương nhiều vùng cơ thể

Bằng chứng lâm sàng rõ có chấn thương cột sống cổ dù X-Q bình thường

Chụp X-Q khó thực hiện hoặc không phù hợp  X-Q cột sống cổ có hình ảnh gãy xương rõ ràng.

Với những trẻ có chấn thương đầu nhưng không có những dấu hiệu ở mục A, nếu có đau cố hoặc cứng cổ phải chụp X-Q cột sống cổ 3 bình diện trước khi được phép cử động cổ khi có các dấu hiệu dưới đây

Cơ chế chấn thương nguy hiểm ( té cao trên 1 mét hoặc 5 bậc thang; lực nén vào đầu, ví dụ: cắm đầu, tai nạn môtô tốc độ cao, lăn nhiều vòng sau va chạm môtô, văng ra khi tai nạn môtô, va chạm xe đạp mạnh.

Không thể đánh giá được các cử động an toàn của cổ.

Trong trường hợp trẻ có chấn thương đầu nhưng không có chỉ định chụp CT cột sống cổ và không thể đánh giá được các cử động an toàn của cổ, cần chụp X-Q cột sống cổ 3 bình diện trong vòng 1 giờ sau đó nếu trẻ không thể xoay cổ sang trái và phải 45^o_.  

Lưu ý rằng đối với trẻ có chấn thương đầu và lâm sàng nghi ngờ có chấn thương cột sống cổ thì chỉ có thể đánh giá cử động của cổ một cách an toàn nếu không có các yếu tố nguy cơ cao nào của chấn thương ở mục A, B và có ít nhất một yếu tố nguy cơ tổn thương thấp dưới đây  Một va chạm đơn giản với xe mô tô.

Có thể ngồi thoải mái tại phòng cấp cứu

Đã từng được cấp cứu tại bất kỳ lúc nào trước thời điểm khám

Không có đau, cứng cổ ở vùng đường giữa cột sống.  Biểu hiện với khởi phát đau cổ trì hoãn. 

ĐIỀU TRỊ:

Cấp cứu ban đầu:

Kiểm tra đường thở, đặt NKQ khi có suy hô hấp

Giữ huyết áp ổn định

Cố định cột sống

Kéo cột sống:

Chỉ định

Gãy mất vững cột sống

Tổn thương tủy tiến triển

Tổn thương tủy , đang suy hô hấp .

Phẫu thuật:

Thiết lập cột sống vững chắc , cân bằng và không đau

Đạt chức năng thần kinh tốt nhất

Bất động hoặc làm cứng với số lượng đốt sống ít nhất

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

  facebook.com/BVNTP

  youtube.com/bvntp