Phương pháp phòng bệnh tay chân miệng cho trẻ nhỏ

Tay chân miệng là bệnh gì?

Tay chân miệng là một bệnh rất phổ biến, thường là nhẹ, gặp nhiều ở trẻ nhỏ do nhiễm virus, đặc trưng bởi sốt và phát ban thường thấy trên lòng bàn tay, lòng bàn chân và bên trong miệng. Bệnh tay chân miệng khác với chứng lở mồm long móng ở gia súc, cừu và heo.

Nguyên nhân gây bệnh tay chân miệng

Bệnh tay chân miệng lây lan trực tiếp từ người sang người, qua dịch tiết mũi họng, nước bọt, các mụn nước, hoặc phân của người bệnh. Nguyên nhân phổ biến nhất của bệnh là do coxsackievirus A16, một loại virus thuộc họ enterovirus.

Cũng có thể do các loại enteroviruses khác gây ra nhưng ít gặp hơn. Đặc biệt enterovirus 71 ít gặp hơn nhưng có nhiều nguy cơ gây biến chứng nặng hơn, như viêm màng não, viêm cơ tim… dẫn đến tử vong.

Các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh bao gồm:

Tuổi tác

Đây là yếu tố nguy cơ quan trọng nhất. Bệnh có thể gặp ở thanh thiếu niên và người lớn, nhưng thường xảy ra nhất ở trẻ em dưới 10 tuổi.

Môi trường sống và sinh hoạt

Môi trường lây lan chủ yếu tại các cơ sở chăm sóc trẻ em, khi trẻ thường xuyên tiếp xúc nhau và đặc biệt trẻ càng nhỏ thì càng có thói quen đưa tay vào miệng.

Bệnh thường xảy ra theo mùa nóng ấm. Ở vùng ôn đới, bệnh phổ biến ở mùa hè và đầu thu. Còn ở các nước khí hậu nhiệt đới, hầu như bệnh xuất hiện quanh năm, nhưng mùa hè vẫn có tần suất cao nhất.

Thời gian

Khi mắc bệnh, tuần đầu tiên là thời gian mà bé “nhiệt tình” lây bệnh nhất. Tuy nhiên, chúng ta đừng chủ quan khi bé hết các dấu hiệu bệnh, bởi vì virus còn tồn tại trong cơ thể thêm một tuần nữa và tiếp tục lây qua người khác.

Thói quen đưa tay chân vào miệng của trẻ nhỏ làm tăng nguy cơ mắc bệnh tay chân miệng

Triệu chứng của bệnh tay chân miệng

Bệnh thường phát triển sau 3 – 7 ngày sau khi tiếp xúc với virus gây bệnh. Sốt thường là dấu hiệu đầu tiên của bệnh tay chân miệng, sau đó là đau họng và đôi khi là kém ăn và khó chịu.

Một hoặc hai ngày sau khi sốt bắt đầu, vết loét đau có thể xuất hiện ở phía trước miệng hoặc cổ họng, phát ban ở tay và chân và có thể ở mông.

Trẻ có thể có tất cả hoặc chỉ vài dấu hiệu của bệnh tay chân miệng như sau:

Sốt: Thường bé chỉ sốt nhẹ và cảm giác khó chịu – mệt mỏi.
Đau họng: Xuất hiện những vết loét, bóng nước, đỏ, đau trên lưỡi, nướu và bên trong má.
Nổi mụn nước: Các đốm đỏ nhỏ (2mm- 3mm) sẽ nhanh chóng phát triển thành mụn nước nhỏ ở lòng bàn tay – bàn chân và khoang miệng, đôi khi xuất hiện ở vùng mông – sinh dục. Các mụn nước thường xuất hiện 1-2 ngày sau khi sốt và có thể kéo dài 2-7 ngày.
Ăn uống kém: Tổn thương răng miệng thường kết hợp với đau họng và mất cảm giác ngon miệng, làm cho trẻ nhỏ không chịu ăn uống.

Nổi mụn nước với các đốm đỏ nhỏ ở tay chân của trẻ

Nhận định sai lầm về bệnh tay chân miệng

Bệnh tay chân miệng không chỉ xảy ra với trẻ em từ 5 tuổi trở xuống, cả người lớn cũng có thể là nạn nhân của bệnh chứng này. Nhưng ở người lớn và trẻ lớn hơn 5 tuổi, biểu hiện của bệnh chứng thường nhẹ hoặc không có triệu chứng rõ ràng để nhận biết. Bệnh thường lây lan qua các môi trường: nhà trẻ, gia đình, tiếp xúc với trẻ bệnh hay người lớn mắc bệnh mà không biểu hiện triệu chứng rõ ràng.
Bệnh tay chân miệng có thể xảy ra vào bất cứ thời điểm nào trong năm chứ không chỉ vào những khoảng thời gian chuyển mùa. Khi nhiễm bệnh, trẻ cũng không bắt buộc phải có những biểu hiện như loét miệng hay nổi sần, mụn nước ở tay hay chân. Có những trường hợp trẻ bị nhiễm chỉ nổi sần ngoài da và các bậc cha mẹ rất dễ nhầm lẫn khi nghĩ rằng con em mình chỉ bị những bệnh nhiễm ngoài da thông thường.
Khi trẻ mắc phải bệnh chứng này, đừng xem thường khi thấy trẻ ngủ không yên, giật mình, khóc quấy. Trong trường hợp này, khi thấy trẻ ngủ li bì, mê mệt, cho dù không mê man các bậc cha mẹ phải nhanh chóng đưa con em mình đến bệnh viện để được điều trị bởi có thể là bệnh đã biến chứng sang viêm màng não. Đây là lúc bệnh đã trở nặng và có khả năng gây nguy hiểm cao.
Không nên bôi, xịt các loại thuốc lên các mụn nước hay vết lở của trẻ. Bởi khi các vết lở hay mụn nước ngoài da khô đi nhờ thuốc bôi, các bác sĩ sẽ khó chẩn đoán chính xác bệnh trạng của các em bé hơn.
Dù trẻ chỉ bị nhẹ và vẫn khỏe mạnh như thường, các bậc cha mẹ cũng không nên cho con mình tiếp tục đi học để tránh lây bệnh cho các trẻ khác khi tiếp xúc với con em của mình. Phải cho trẻ ở nhà để theo dõi và phát hiện kịp thời khi biến chứng xảy ra.

Khi nào cần đưa trẻ đến gặp bác sĩ?

Một số ít trường hợp, bệnh có thể diễn tiến xấu đi, gây các biến chứng nguy hiểm. Biến chứng thường gặp nhất là mất nước do bé sốt, bỏ ăn uống vì nuốt đau. Biến chứng hiếm gặp hơn nhưng rất nghiêm trọng, có thể gây tử vong là viêm màng não và viêm não do virus.

Hãy đưa bé đến bệnh viện nếu có một trong các dấu hiệu sau:

Sốt cao, thậm chí gây co giật.
Bé không chịu uống nước.
Các dấu hiệu mất nước xảy ra: Da khô và mắt trũng, giảm cân, trẻ khó chịu hoặc thờ ơ, lượng nước tiểu giảm hoặc không có nước tiểu.

Phòng ngừa bệnh tay chân miệng

Một số biện pháp phòng ngừa bệnh tay chân miệng có thể giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng:

Luôn rửa tay cẩn thận

Hãy rửa tay thường xuyên, đặc biệt sau khi sử dụng nhà vệ sinh hoặc thay tã, trước khi chuẩn bị thực phẩm và ăn uống. Khi không có sẵn xà phòng và nước, có thể dùng khăn lau tay hoặc gel có tẩm cồn diệt khuẩn.

Phòng ngừa bệnh tay chân miệng bằng cách rửa tay sạch sẽ

Dạy bé thói quen giữ vệ sinh

Chỉ cho con bạn cách thực hành vệ sinh tốt và cách giữ sạch sẽ. Giải thích cho bé hiểu lý do tại sao không nên cho ngón tay, bàn tay của bé hoặc của người khác vào miệng.

Cách ly người đang truyền nhiễm

Vì bệnh tay chân miệng rất dễ lây lan, những người mắc bệnh nên hạn chế tiếp xúc với người khác trong khi họ có các dấu hiệu của bệnh. Cho trẻ nghỉ học trong thời gian bị bệnh, thời gian cách ly tối thiểu là cho đến khi các mụn nước đã khô hẳn, thường là 1 tuần.

Khử trùng khu vực chung

Thường xuyên làm sạch các khu vực chung mà trẻ dễ tiếp xúc bằng xà phòng và nước, sau đó bằng dung dịch thuốc tẩy clo và nước pha loãng. Các trung tâm chăm sóc trẻ em nên tuân theo một lịch trình nghiêm ngặt về làm sạch và khử trùng tất cả các khu vực chung, bao gồm các vật dụng chung như đồ chơi, vì virus có thể sống trên những đồ vật này trong nhiều ngày. Các mẹ cũng đừng quên thường xuyên vệ sinh núm vú giả cho bé.

Điều trị bệnh tay chân miệng

Bệnh tay chân miệng thường nhẹ, phục hồi hoàn toàn trong 5 đến 7 ngày, không có điều trị cụ thể, chủ yếu là giúp bé cảm thấy dễ chịu hơn.

Bác sĩ có thể sử dụng các thuốc tê, thuốc paracetamol để làm giảm đau do loét miệng, hạ sốt. Thuốc kháng sinh thường không cần thiết.

Cha mẹ cần ghi nhớ một số lưu ý khi điều trị tay chân miệng cho trẻ:

Cần giữ vệ sinh sạch sẽ ở khu vực nổi bọng nước, rửa sạch bằng xà phòng và nước ấm, rồi lau khô. Có thể thoa một chút thuốc mỡ kháng sinh để phòng ngừa nhiễm trùng.
Cần cho bé uống nhiều nước, nhất là khi còn sốt.
Không nên cho bé uống các loại nước ép và soda bởi vì hàm lượng axit cao, sẽ gây ra đau rát ở vết loét.
Tránh thức ăn mặn hoặc cay.
Cho bé dùng các thực phẩm lạnh như sữa lạnh, kem sẽ giúp bé bớt đau khi nuốt. Chọn thức ăn mềm, không cần phải nhai nhiều.
Súc miệng bằng nước ấm pha muối: hòa ½ muỗng cà phê muối với 1 ly nước ấm (240ml).