Nguyên nhân của bệnh Osgood-Schlatter được cho là do chấn thương bởi sự kéo giãn quá mức của gân xương bánh chè tại điểm bám của nó vào đầu xương không chắc chắn ở trẻ em, dẫn tới các gẫy xương vi mô.
Triệu chứng của bệnh Osgood-Schlatter là đau, sưng và căng vùng phía trên lồi củ chày tại vị trí bám vào của gân xương bánh chè. Đau thường tăng hơn khi vận động, chẳng hạn như khi chạy, quỳ xuống hay nhảy lên. Triệu chứng này sẽ giảm bớt nếu được nghỉ ngơi. Bệnh thường chỉ xảy ra ở một đầu gối, nhưng nó vẫn có thể ảnh hưởng cả hai đầu gối. Cảm giác khó chịu này có thể kéo dài hàng tuần hoặc hàng tháng, và có thể tái phát cho đến khi bé ngừng phát triển.
Các biến chứng của bệnh thường không xảy ra. Nếu có, chúng có thể gây đau mãn tính hoặc gây sưng tại chỗ.
Ngay cả sau khi các triệu chứng đã khỏi, một vết sưng trên xương có thể vẫn sẽ nằm tại vị trí đó. Vết sưng này có thể tồn tại suốt cuộc đời, nhưng may thay, nó thường không gây ảnh hưởng đến chức năng của đầu gối.
Trong một số trường hợp hiếm gặp, bệnh có thể gây kéo cả sụn tiếp hợp ra khỏi xương chày. Bệnh có biểu hiện lâm sàng: đau vùng mặt trước gối, dưới bánh chè tại chỗ lồi ra tương ứng lồi củ trước xương chày, có thể nóng, thậm chí tấy đỏ.
Chụp xquang: Thấy hình ảnh cốt hóa không hoàn toàn, có sự phân mảnh của điểm bám gân bánh chè hoặc có mảnh xương bong ra.
Điều trị
Điều trị thường là điều trị bảo tồn, bao gồm nghỉ ngơi, chườm đá, điều chỉnh hoạt động (giảm các hoạt động làm căng giãn gân bánh chè, đặc biệt là các môn thể thao nhảy và lắc), và thực hiện các bài tập vận động tăng cường cho cơ tứ đầu và gân kheo. Giảm đau và đệm để ngăn lực ép lên lồi củ chày cũng hữu ích.
Tiên lượng của bệnh Osgood-Schlatter thường là tốt. Bệnh thường tự thoái lui nhưng thời gian để phục hồi có thể mất hàng tháng, có khi đến hàng năm cho đến khi điểm cốt hóa thứ phát (apophysis) hợp nhất.
Trong khoảng 10% bệnh nhân, các triệu chứng có thể tiếp tục ở tuổi trưởng thành. Di chứng lâu dài này xảy ra khi người bệnh không tìm cách điều trị hoặc không tuân thủ điều trị. Có những trường hợp cơn đau có thể kéo dài vài năm.
Trong một số ít các trường hợp, phẫu thuật cắt bỏ các mảnh xương, sụn tự do có thể cho kết quả tốt ở những bệnh nhân trưởng thành khi các biện pháp điều trị bảo tồn thất bại.
Chẩn đoán phân biệt
Một số chẩn đoán phân biệt bao gồm:
- Bệnh Sinding-Larsen-Johansson (SLJ): tình trạng tương tự liên quan đến cực dưới của xương bánh chè.
- Viêm gân bánh chè (còn gọi là jumper’s knee): liên quan đến gân bánh chè hơn là xương, và về cơ bản là bệnh lý gân với đau khu trú, mặc dù cuối cùng nó có thể liên quan đến những thay đổi về xương (một số tác giả không phân biệt giữa SLJ và jumper’s knee).
- Viêm bao hoạt dịch dưới bánh chè.
- Viêm xương tủy xương chày.
- Viêm nhiễm trùng trung tâm cốt hóa thứ phát (apophysitis).
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
