Các loại thuốc kê đơn và không kê đơn thường bị lạm dụng

Hiện nay, có rất nhiều loại thuốc kê đơn cũng như thuốc không kê đơn được sử dụng quá nhiều vào việc chữa các bệnh thông thường. Đáng chú ý, nếu sử dụng sai cách, chúng sẽ đem đến cho chính người dùng nhiều nguy hại. Cùng tìm hiểu về các loại thuốc thường dùng sai này:

Thuốc thuộc nhóm barbiturate

Đây là nhóm thuốc có tác dụng an thần như phenobarbital, pentobarbital (Nembutal) và secobarbital (Seconal). Những thuốc này có thể có tác dụng trong các trường hợp lo âu, mất ngủ và một vài trường hợp động kinh co giật.

Nhưng nếu bạn uống nhiều hơn liều được kê, bạn có thể sẽ bị nghiện thuốc. Uống những loại thuốc này với liều cao có thể gây ra các vấn đề về thở, đặc biệt là khi dùng chung với rượu.

Nếu không có thuốc thuộc nhóm barbiturate, cơ thể bạn không thể hoạt động bình thường được thì hãy đến gặp bác sỹ. Sống cùng với các tác dụng phụ của thuốc rất nguy hiểm.

Thuốc nhóm benzodiazepine

Valium (diazepam) và Xanax (alprazolam) là hai ví dụ về thuốc nhóm benzodiazepine – một nhóm thuốc an thần khác có thể dùng khi lo âu, hoảng loạn và mất ngủ. Những loại thuốc này có thể có tác dụng và an toàn hơn thuốc thuộc nhóm barbiturate. Nhưng nếu lạm dụng chúng, bạn sẽ bị lệ thuộc vào thuốc và nghiện thuốc.

Đơn thuốc kê cho bạn không nên được chia sẻ hoặc áp dụng với những người khác bởi tùy thuộc vào tình trạng cụ thể mà đơn thuốc của mỗi người sẽ khác nhau

Thuốc ngủ

Nếu bạn gặp các vấn đề về giấc ngủ, các loại thuốc như zolpidem (Ambien), eszopiclone (Lunesta) và zaleplon (Sontana) có thể sẽ giúp bạn có được khoảng thời gian nghỉ ngơi bạn cần. Nếu bạn dùng các loại thuốc trên trong khoảng thời gian dài hơn thời gian bác sỹ chỉ định, bạn sẽ bắt đầu tin rằng, bạn cần phải uống thuốc thì mới ngủ được.

Mặc dù những loại  thuốc này không gây nghiện như một số loại thuốc ngủ khác, nhưng việc uống thuốc không theo đơn cũng sẽ gây ra một số vấn đề đáng lo ngại.

Codein và Morphine

Một số loại thuốc kê đơn thường bị lạm dụng nhất là thuốc giảm đau, đặc biệt là các opioid. Những loại thuốc này có tác dụng giảm đau, nhưng nếu dùng với liều cao, chúng có thể gây hưng phấn cao – một tác dụng phụ rất nguy hiểm. Bác sỹ thường sẽ kê morphine trong những trường hợp đau rất nghiêm trọng và kê codein cho những cơn đau trung bình hoặc ho. Các loại biệt dược có chứa morphine bao gồm Avinza, Kadian và MS Contin.

Thuốc giảm đau nhóm oxycodone

Một loại opioid có tác dụng giảm đau khác là oxycodone. Oxycodone có trong một số loại thuốc như OxyContin, Percocet, Percodan và Roxicodone. Những người lạm dụng oxycodone đôi khi sẽ nghiền nát thuốc rồi hít hoặc sẽ tiêm thuốc vào người, do đó làm tăng nguy cơ quá liều. Vicodin, Lortab, Lorcet

Những loại thuốc này bao gồm opioid hydrocodone và acetaminophen. Opioid có thể gây ra chóng mặt và táo bón . Uống liều cao có thể gây ra các vấn đề về thở rất nguy hiểm.

Amphetamine

Khi được kê đơn, các thuốc kích thích như amphetamine Adderall và Dexedrine có thể giúp những người mắc hội chứng tăng động giảm chú ý (ADHD). Nhưng một số người lại dùng amphetamine để có thêm năng lượng và sự tỉnh táo hoặc để giảm cân. Bạn có thể sẽ bị nghiện những loại thuốc kích thích này. Uống liều cao có thể làm tăng nhiệt độ cơ thể đến mức nguy hiểm, nhịp tim bất thường và thậm chí là ngừng tim.

Methylphenidate

Đây cũng là một loại thuốc kích thích dùng cho những người bị tăng động giảm chú ý như Concerta, Metadate, Methylin và Ritalin. Nếu bạn uống thuốc kích thích, cùng với các loại thuốc thông mũi bình thường có thể dẫn đến tăng huyết áp nguy hiểm hoặc nhịp tim bất thường.

Dextromethorphan (DXM)

Dextromethorphan là một thành phần phổ biến trong các loại thuốc cảm lạnh và thuốc ho không kê đơn (thuốc này có thể giảm ho). Nhưng uống liều cao có thể sẽ gây ra ảo giác và kích thích. Việc này thường gặp ở thanh thiếu niên do các loại siro ho rất dễ để mua ngoài hiệu thuốc. Liều cao còn có thể gây ra nôn mửa, tim đập nhanh, và tổn thương não (rất hiếm gặp).

Pseudoephedrine

Đây là loại thuốc thông mũi có trong rất nhiều loại thuốc chữa cảm lạnh mà không cần kê đơn. Trong khi nó có tác dụng làm giảm ngạt mũi, thì đây cũng là một thành phần trong methamphetamine – meth (một loại thuốc bất hợp pháp ở Mỹ). Để hạn chế việc lạm dụng meth, luật pháp Mỹ hiện nay đã kiểm soát việc mua bán pseudoephedrine. Nếu bạn ở Mỹ, sẽ có một số loại thuốc cảm lạnh bạn chỉ được phép mua nếu đã ký vào một số giấy tờ để mua được những loại thuốc này.

Nhận ra những loại thuốc đáng nghi

Nếu bạn tìm thấy một vài viên thuốc trong nhà hoặc trong áo khoác của con bạn và muốn biết đó là loại thuốc gì? Hãy đem đến hỏi ý kiến các dược sỹ bởi có đến hàng trăm loại thuốc với hàng nghìn viên thuốc dưới nhiều hình dạng, màu sắc, kích thước khác nhau. Bạn sẽ cần đến một dược sỹ được cấp chứng chỉ để có thể nhận ra đó là loại thuốc gì.

Lạm dụng thuốc, phải làm gì?

Nếu bạn lo lắng về việc người thân của bạn có thể đã lạm dụng thuốc? Cách tốt nhất là bạn hãy hỏi thẳng người đó. Và hãy theo dõi các biểu hiện của việc lạm dụng thuốc, như thay đổi về hành vi hoặc bỏ uống một số loại thuốc khác.

Một số trẻ em tin rằng các loại thuốc có trong nhà hoặc thậm chí là các thuốc được kê đơn sẽ an toàn hơn những loại thuốc khác. Nhưng hãy giải thích cho trẻ về các nguy cơ của các loại thuốc có trong nhà.

Hãy vứt bỏ hết những thuốc bạn không cần dùng đến nữa và chỉ giữ lại những loại thuốc bạn thực sự cần.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

  facebook.com/BVNTP

  youtube.com/bvntp