Sử dụng thuốc quá liều

Quá liều thuốc có thể dẫn đến nhiều biến chứng y khoa nguy hiểm, bao gồm cả tử vong. Mức độ nghiêm trọng của tình trạng quá liều thuốc phụ thuộc vào loại thuốc mà bạn sử dụng, lượng thuốc bạn đã uống và tiền sử bệnh tật của người đã uống thuốc quá liều.

Các yếu tố nguy cơ

Có rất nhiều yếu tố có thể làm tăng nguy cơ của tình trạng uống thuốc quá liều, bao gồm:

Cất thuốc không đúng chỗ: Thuốc cất không đúng chỗ có thể rất dễ trở thành mối nguy đối với trẻ nhỏ, đối tượng vốn rất tò mò và có thể sẽ cho thuốc vào mồm. Khi thuốc không được bảo quản xa tầm tay trẻ em, không được cất kỹ thì trẻ nhỏ rất có thể sẽ tiếp cận được và vô tình sử dụng thuốc quá liều.

Không biết hoặc không tuân theo chỉ định: Kể cả người lớn cũng có thể sử dụng thuốc quá liều nếu dùng thuốc không đúng chỉ định hoặc không đúng hướng dẫn. Vô tình uống quá nhiều thuốc hoặc uống thuốc sớm hơn so với thời gian chỉ định cũng rất dễ dẫn đến quá liều thuốc vốn rất an toàn với bạn.

Có tiền sử nghiện chất hoặc đã từng sử dụng thuốc quá liều: Cố tình sử dụng sai các loại thuốc kê đơn hoặc sử dụng các loại thuốc bất hợp pháp cũng có thể khiến làm tăng nguy cơ dùng thuốc quá liều của bạn, đặc biệt là nếu bạn đã từng có tiền sử dùng thuốc quá liều hoặc nếu bạn nghiện thuốc. Nguy cơ này sẽ tăng lên nhiều hơn nếu bạn sử dụng nhiều loại thuốc, hoặc sử dụng thuốc chung với rượu.

Có tiền sử mắc các rối loạn tâm thần: Các rối loạn tâm thần có thể là yếu tố nguy cơ của tình trạng quá liều thuốc. Trầm cảm và đã từng có suy nghĩ tự tử cũng có thể là nguyên nhân dẫn đến việc dùng quá liều thuốc. Điều này đặc biệt đúng nếu tình trạng trầm cảm hoặc có suy nghĩ tự tử không được điều trị.

Triệu chứng

Triệu chứng quá liều thuốc có thể sẽ rất khác nhau, phụ thuộc vào từng cá nhân, từng loại thuốc và lượng thuốc đã sử dụng. Tuy nhiên, các triệu chứng phổ biến bao gồm:

Buồn nôn và nôn mửa
Chóng mặt
Mất ý thức
Khó thở
Khó đi lại
Lo lắng
Tức giận hoặc hung hăng, bạo lực
Giãn đồng tử
Run chân tay
Co giật
Hoang tưởng, ảo giác

Bạn nên tìm kiếm sự trợ giúp y khoa ngay lập tức nếu bạn xuất hiện các triệu chứng trên hoặc thấy ai đó có những triệu chứng trên và nghi ngờ họ đã dùng thuốc quá liều. Nếu bạn biết bạn hoặc nạn nhân vừa mới uống một loại thuốc nào đó, thì đó là cách rõ ràng nhất để khẳng định rằng bạn hoặc người đó đã bị quá liều thuốc. Đi cấp cứu ngay lập tức có thể sẽ tạo ra một sự khác biệt rất lớn trong việc điều trị tình trạng quá liều thuốc.

Điều trị

Điều trị tình trạng quá liều thuốc rất khác nhau, phụ thuộc vào từng trường hợp cụ thể. Việc biết chính xác lượng thuốc đã được dùng quá liều sẽ rất hữu ích trong quá trình điều trị. Tuy nhiên, không phải lúc nào cũng biết được thông tin này. Các phương pháp điều trị chung bao gồm:

Làm sạch đường thở hoặc đặt ống thở nếu nạn nhân gặp vấn đề về thở
Dùng than hoạt tính để hấp thu hết lượng thuốc thừa trong đường tiêu hóa.
Kích thích nôn để loại bỏ thuốc thừa ra khỏi đường tiêu hóa
Rửa ruột để loại bỏ thuốc trong đường tiêu hóa
Truyền dịch để kích thích quá trình đảo thải của cơ thể

Bác sỹ cũng có thể sẽ sử dụng các thuốc giải độc trong trường hợp ngộ độc một số loại thuốc nhất định. Ví dụ như thuốc naloxone có thể giúp giải độc trong trường hợp quá liều heroin.

Dự phòng tình trạng quá liều thuốc

Quá liều thuốc có thể dự phòng được bằng nhiều cách. Nếu trong gia đình có trẻ nhỏ, bạn cần đảm bảo rằng tất cả các loại thuốc, kể cả các thuốc không kê đơn và thuốc cần kê đơn, cần được để ngoài tầm với của trẻ. Nếu bạn sử dụng thuốc kê đơn, cần đảm bảo rằng bạn sử dụng đúng chỉ định của bác sỹ. Không được tự ý phối hợp thuốc với nhau mà chưa hỏi ý kiến bác sỹ. Cũng không được dùng chung thuốc và đồ uống có cồn (rượu) nếu chưa được bác sỹ cho phép.

Nếu bạn sử dụng thuốc sai cách, thì ngừng uống thuốc là biện pháp tốt nhất để dự phòng tình trạng quá liều thuốc. Bạn cần biết rằng, có một số cách dùng thuốc sẽ có nhiều nguy cơ hơn những cách khác. Hít thuốc hoặc tiêm thuốc sẽ làm thuốc xâm nhập vào não nhanh hơn và cũng sẽ dễ bị quá liều hơn, và khi đã quá liều thì hậu quả cũng sẽ nghiêm trọng hơn. Nếu bạn cảm thấy bạn không thể ngừng uống thuốc được, hãy hỏi ý kiến bác sỹ.

Nếu bạn bị trầm cảm hoặc có suy nghĩ tự tử, hãy liên lạc với bác sỹ ngay lập tức. Bác sỹ có thể sẽ cho bạn những sự hỗ trợ cần thiết về tâm lý.

Nếu bạn thấy ai đó có nguy cơ sẽ tự làm hại bản thân hoặc người khác vì đã dùng thuốc quá liều:

Hãy gọi cấp cứu ngay lập tức
Ở cạnh người đó cho đến khi tìm được sự hỗ trợ
Để các loại vật dụng có thể gây hại tránh xa người đó, ví dụ như súng, dao, các loại thuốc hoặc bất cứ thứ gì bạn cho là nguy hiểm
Lắng nghe, nhưng không đánh giá, tranh luận, đe họa hoặc to tiếng với người đó.

Trao đổi với bác sỹ

Hãy trao đổi với bác sỹ về tất cả những cách bạn có thể thực hiện để dự phòng tình trạng quá liều thuốc. Tiên lượng của một nạn nhân quá liều thuốc phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố. Tử vong vì quá liều thuốc là điều hoàn toàn có thể xảy ra, nhưng việc được cấp cứu kịp thời có thể sẽ giảm được nguy cơ tử vong. Rất nhiều người đã từng bị quá liều thuốc có thể hồi phục được hoàn toàn và không bị ảnh hưởng gì về sức khỏe. Một số ít những người khác cũng có thể hồi phục nhưng sẽ bị tổn thương một số cơ quan do dùng thuốc quá liều. Dự phòng tình trạng quá liều thuốc ngay từ đầu luôn là biện pháp an toàn nhất.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

facebook.com/BVNTP