Quá trình lão hóa ở não bộ
Lão hóa ảnh hưởng đến tất cả các cơ quan trên cơ thể trong đó có bộ não, đây là một tình trạng không thể tránh khỏi tuy nhiên ở một mức độ nào đó, lão hóa ảnh hưởng đến mọi người theo mức độ khác nhau và những cách khác nhau.
Lão hóa não có phải là một quá trình mà chúng ta phải chấp nhận và liệu rằng có những biện pháp nào để làm chậm tốc độ lão hóa hay không?
Trong suốt cuộc đời, não thay đổi nhiều hơn bất kỳ bộ phận nào khác của cơ thể. Từ thời điểm não bộ bắt đầu phát triển ở tuần thứ ba của thai kỳ cho đến khi già đi, các cấu trúc và chức năng phức tạp của não luôn thay đổi.
Trong vài năm đầu đời, não bộ hình thành hơn một triệu kết nối thần kinh mới mỗi giây. Kích thước của não tăng gấp bốn lần trong giai đoạn từ 0 đến 5 tuổi và khi đến 6 tuổi, não đạt khoảng 90% khối lượng của người lớn.
Thùy trán là khu vực của não chịu trách nhiệm về các chức năng điều khiển chẳng hạn như lập kế hoạch, trí nhớ làm việc và kiểm soát xung động. Đây là một trong những vùng não cuối cùng phát triển hoàn thiện cho đến khoảng 35 tuổi.
Lão hóa não bình thường
Khi con người già đi, hệ thống cơ thể bao gồm cả não - dần dần suy giảm. Việc suy nghĩ thoáng qua – sau đó quên hẵn đi cũng có liên quan đến lão hóa. Điều đó nói lên rằng, một người có thể xuất hiện tình trạng mất trí nhớ tạm thời ngay ở độ tuổi 20, tuy nhiên tình trạng này không mấy ai để ý.
Người lớn tuổi thường trở nên lo lắng về sự suy giảm trí nhớ do mối liên hệ giữa suy giảm trí nhớ và bệnh Alzheimer. Tuy nhiên, bệnh Alzheimer và các chứng sa sút trí tuệ khác không phải là một phần của quá trình lão hóa bình thường.
Những thay đổi về trí nhớ phổ biến liên quan đến quá trình lão hóa bình thường bao gồm:
Khó khăn khi học hỏi điều gì đó mới: Việc đưa thông tin mới vào bộ não có thể mất nhiều thời gian hơn.
Thực hiện các tác vụ đa nhiệm: Xử lý thông tin chậm có thể khiến việc thực hiện các tác vụ đa nhiệm trở nên khó khăn và chậm hơn.
Nhớ lại tên và số: Trí nhớ tức thời giúp nhớ tên và số bắt đầu suy giảm ở tuổi 20.
Ghi nhớ các cuộc hẹn: Nếu không có dấu hiệu để nhớ lại thông tin, não có thể đưa vẫn đưa các cuộc hẹn vào bộ nhớ, tuy nhiên không truy cập vào bộ nhớ đó trừ khi có một sự kiện hay hiện tượng nào kích thích trí nhớ của người đó.
Mặc dù một số nghiên cứu cho thấy rằng 1/3 số người lớn tuổi gặp khó khăn với trí nhớ quy nạp - nghĩa là ký ức về các sự kiện hoặc sự kiện mà não bộ đã lưu trữ và có thể truy xuất. Các nghiên cứu khác chỉ ra rằng chỉ có 1/5 số người 70 tuổi thực hiện các bài kiểm tra nhận thức tương tự như người ở độ tuổi 20.
Các nhà khoa học hiện đang tìm các mảnh ghép của bức tranh khổng lồ về nghiên cứu não bộ để xác định cách bộ não thay đổi theo thời gian để gây ra những thay đổi này.
Những thay đổi chung mà các nhà nghiên cứu cho rằng xảy ra trong quá trình lão hóa não bao gồm:
Khối lượng não: Sự suy giảm khối lượng và thể tích ở thùy trán và hồi hải mã, là những khu vực liên quan đến chức năng nhận thức và mã hóa những ký ức mới, sự suy giảm này bắt đầu vào khoảng 60 hoặc 70 tuổi.
Mật độ vỏ não: Quá trình này đề cập đến sự mỏng đi của bề mặt vỏ ngoài của não do suy giảm các kết nối synap. Việc ít kết nối hơn có thể góp phần vào việc xử lý nhận thức chậm hơn.
Chất trắng: Chất trắng bao gồm các sợi thần kinh có myelin được bó lại thành từng mảng giúp mang tín hiệu thần kinh giữa các tế bào não. Các nhà nghiên cứu cho rằng myelin co lại theo tuổi tác, kết quả là quá trình xử lý thông tin chậm hơn và chức năng nhận thức bị suy giảm.
Hệ thống dẫn truyền thần kinh: Các nhà nghiên cứu cho rằng não tạo ra ít các chất xúc tác hóa học hơn theo tuổi tác, đồng thời sự suy giảm hoạt động dopamine, acetylcholine, serotonin và norepinephrine có thể đóng một vai trò trong việc suy giảm nhận thức, trí nhớ đồng thời gia tăng mức độ trầm cảm.
Khi hiểu được cơ sở thần kinh của sự suy giảm nhận thức, các nhà nghiên cứu có thể khám phá ra những liệu pháp hoặc phương pháp có thể giúp làm chậm hoặc ngăn ngừa sự suy giảm chức năng của não.
Những phát hiện gần đây về quá trình lão hóa não
Một số nghiên cứu về não đang được tiến hành để giải quyết vấn đề hóc búa về lão hóa não và trong khoảng thời gian gần đây, các nhà khoa học thường xuyên đưa ra những khám phá mới.
Tế bào gốc
Vào năm 2017, các nhà nghiên cứu từ Đại học Y Albert Einstein ở Thành phố New York, NY, đã tiết lộ trong một nghiên cứu trên chuột rằng các tế bào gốc ở vùng dưới đồi của não có khả năng kiểm soát tốc độ lão hóa diễn ra trong cơ thể.
Tiến sĩ Dongsheng Cai, giáo sư dược học phân tử cho biết: “Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy số lượng tế bào gốc thần kinh vùng dưới đồi giảm tự nhiên theo vòng đời của động vật và sự suy giảm này làm tăng tốc độ lão hóa”.
“Tuy nhiên, chúng tôi cũng nhận thấy rằng tác động của sự suy giảm này không phải là không thể đảo ngược. Bằng cách bổ sung các tế bào gốc này hoặc các phân tử mà chúng tạo ra có thể làm chậm và thậm chí đảo ngược các khía cạnh khác nhau của quá trình lão hóa trên toàn cơ thể. "
Tiêm tế bào gốc vùng dưới đồi vào não của chuột già có thể làm chậm hoặc đảo ngược các biện pháp lão hóa. Các nhà nghiên cứu nói rằng đây là bước đầu tiên để làm chậm quá trình lão hóa và các tình trạng liên quan đến tuổi tác có thể được điều trị.
SuperAgers
“SuperAgers” là một nhóm hiếm hoi những người trên 80 tuổi có trí nhớ minh mẫn như những người khỏe mạnh trẻ hơn hàng chục năm tuổi.
Nghiên cứu của các nhà khoa học tại Trường Y Feinberg thuộc Đại học Northwestern ở Chicago, IL, đã so sánh SuperAgers với một nhóm đối chứng gồm các cá nhân cùng tuổi.
Họ phát hiện ra rằng não của các SuperAgers suy giảm thể tích với tốc độ chậm hơn so với não của những người đồng trang lứa với họ, dẫn đến khả năng chống lại chứng mất trí nhớ điển hình xảy ra theo tuổi cao hơn. Điều này cho thấy rằng sự suy giảm nhận thức liên quan đến tuổi tác là không thể tránh khỏi.
Phó giáo sư Emily Rogalski cho biết: “Chúng tôi phát hiện ra rằng SuperAgers có khả năng chống lại tốc độ suy giảm bình thường mà chúng tôi thấy ở người lớn tuổi mức trung bình và họ đang cố gắng đạt được sự cân bằng giữa tuổi thọ và chất lượng cuộc sống, thực sự sống tốt và tận hưởng những năm cuối đời của họ.
Bằng cách nghiên cứu cách mà SuperAgers hoạt động, các nhà nghiên cứu hy vọng sẽ khám phá ra các yếu tố sinh học có thể góp phần duy trì khả năng ghi nhớ ở tuổi cao.
Xem tiếp: Liệu pháp dành cho não người lớn tuổi
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
