Sỏi thận không còn mấy xa lạ khi đây là một trong những bệnh đường tiết niệu phổ biến nhất hiện nay. Sỏi thận hình thành do sự tích tụ, kết tinh của các tinh thể chất khoáng có trong nước tiểu mà không được đào thải ra bên ngoài.
Sỏi thận xảy ra ở cả nam và nữ giới, thường gặp ở những người ngoài 20 tuổi. Tuy nhiên hiện nay, cũng rất nhiều trường hợp trẻ nhỏ cũng đã bị mắc sỏi thận. Tùy vào thời gian hình thành sỏi, vị trí và mức độ lắng cặn mà sỏi thận sẽ có kích thước, tính chất khác nhau và từ đó cũng có phương pháp điều trị phù hợp.
Sỏi thận hình thành do nhiều nguyên nhân gây nên. Về bản chất, khi cơ thể xuất hiện những rối loạn bất thường kết hợp các yếu tố thuận lợi bên trong như: giảm lượng nước tiểu, nhiễm khuẩn đường tiết niệu, độ pH nước tiểu thay đổi, xảy ra dị dạng đường tiết niệu hay yếu tố di truyền.. thì các chất khoáng hòa tan trong nước tiểu sẽ kết tinh, tạo nên những nhân nhỏ, nhân đó sẽ lớn dần và tạo thành sỏi.
Như đã nói ở trên, sỏi thận xảy ra ở nhiều đối tượng, không phân biệt giới tính hay độ tuổi. Tuy nhiên, có thể lưu ý những đối tượng có nguy cơ cao và dễ mắc sỏi như sau:
– Tiểu sử gia đình đã có người mắc sỏi thận.
– Người lười uống nước, uống ít nước, đặc biệt là với người cao tuổi.
– Người lười vận động, nằm bất động lâu ngày.
– Người bệnh bị mắc các bệnh lý về rối loạn chuyển hóa (tăng canxi niệu, toan chuyển hóa mạn,…).
– Người lạm dụng sử dụng lượng lớn một số thuốc hay thực phẩm chức năng cũng làm tăng nguy cơ tạo sỏi.
– Người lao động thường xuyên phải làm việc trong môi trường nóng bức.
Thông thường, những trường hợp sỏi thận nhỏ sẽ có kích thước <5mm. Khi sỏi có kích thước từ 10mm trở lên sẽ được xem là to và bắt đầu gây ra những lo ngại lớn đối với sức khỏe người bệnh.
Một lưu ý rằng mặc dù sỏi thận có kích thước nhỏ nhưng người bệnh nên chủ động điều trị ngay từ lúc này. Điều trị sỏi thận nhỏ sẽ dễ dàng, loại bỏ sỏi nhanh hơn và hiệu quả hơn. Ngược lại càng chần chừ, sỏi sẽ càng ngày càng phát triển, gia tăng về kích thước và thậm chí là số lượng.
Tùy theo kích thước, tính chất của sỏi thì sẽ có phương án điều trị phù hợp tương ứng. Đối với sỏi thận nhỏ (<5mm) và được xác định không có biến chứng gây ứ nước tại thận hay các triệu chứng nguy hiểm, người bệnh có thể được chỉ định điều trị nội khoa (uống thuốc) và thực hiện theo dõi định kỳ 6 tháng/lần.
Với một số trường hợp đặc biệt như sỏi cysteine hoặc sỏi urat, có thể dùng thuốc đặc trị làm tan sỏi. Những sỏi có kích thước lớn thì thuốc không còn tác dụng mà cần can thiệp ngoại khoa, tán sỏi, phẫu thuật nội soi hoặc mổ mở lấy sỏi.
Bên cạnh việc sử dụng thuốc điều trị sỏi, người bệnh cần đảm bảo uống đủ nước, ăn uống khoa học và tăng cường vận động. Lượng nước trung bình từ 2-2,5 lít nước mỗi ngày. Trong trường hợp thời tiết nóng, hoặc lao động ra nhiều mồ hôi thì cần uống lượng nước nhiều gấp đôi từ 3-4l.
Việc này nhằm mục đích giúp lợi niệu, giảm nguy cơ kết tủa các chất khoáng hòa tan từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho việc hình thành sỏi cũng như sỏi nhỏ có thể di chuyển theo đường nước tiểu ra bên ngoài. Đây cũng là cách điều trị sỏi thận nhỏ một cách an toàn, tiện lợi nhất.
Người bệnh nên chủ động theo dõi, tái khám định kỳ 3-6 tháng/lần. Cần lưu ý khi viên sỏi di chuyển theo đường tiểu ra ngoài, hãy tìm cách lấy lại sỏi và mang theo đến bệnh viện để phục vụ việc kiểm tra để có được kết quả chính xác cũng như phương án điều trị tốt nhất.
Nhìn chung, sỏi thận nhỏ khi mới hình thành (thường là trong 2 năm đầu) sẽ không ảnh hưởng nhiều tới sức khỏe nên người bệnh hay có những biến chứng nguy hiểm. Những cũng vì vậy mà nhiều người chủ quan, không thực hiện nghiêm hướng dẫn điều trị mà làm sỏi tăng lên về kích thước làm tình trạng bệnh xấu đi nghiêm trọng.
Biến chứng nguy hiểm mà sỏi thận gây ra nếu không được điều trị đúng cách kịp thời có thể kể tới như ứ nước, ứ mủ tại thận, viêm nhiễm khuẩn đường tiết niệu, nguy hiểm hơn cả là suy thận và có thể dẫn tới tử vong.
Sỏi thận là loại bệnh lý có thể điều trị được và tốt nhất cần tiến hành điều trị sỏi thận nhỏ ngay từ sớm để có thể dứt điểm nhanh chóng và hiệu quản nhất. Người bệnh cũng cần tuyệt đối tuân thủ theo sự chỉ dẫn của bác sĩ chuyên khoa và có biện pháp phòng tránh nguy cơ tái sỏi trở lại.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh