Tuyệt đối không chủ quan với tình trạng sỏi kẹt niệu quản

✴️ Tuyệt đối không chủ quan với tình trạng sỏi kẹt niệu quản

1. Sỏi kẹt niệu quản là gì?

Sỏi niệu quản là sỏi hình thành tại thận rồi di chuyển xuống ống niệu quản – đoạn nối từ thận xuống bàng quang. Sỏi có thể kẹt lại tại các vị trí hẹp sinh lý của niệu quản, gây tắc dòng chảy nước tiểu, từ đó dẫn đến ứ nước, giãn thận và suy giảm chức năng thận nếu không được can thiệp kịp thời.

Sỏi kẹt niệu quản gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng

Sỏi hình thành tại thận di chuyển xuống và mắc kẹt tại những vị trí hẹp sinh lý của niệu quản

Các vị trí sỏi thường kẹt lại:

1/3 trên: tại chỗ nối bể thận – niệu quản.
1/3 giữa: trước chỗ niệu quản bắt chéo động mạch chậu.
1/3 dưới: đoạn nối niệu quản với bàng quang.

2. Triệu chứng thường gặp

Đau quặn thận: đau dữ dội vùng thắt lưng lan xuống bụng dưới, cơ quan sinh dục, không có tư thế giảm đau.
Rối loạn tiểu tiện: tiểu buốt, tiểu khó, cảm giác tiểu không hết.
Nước tiểu bất thường: đục, có mủ, hoặc màu hồng/đỏ do lẫn máu.
Sốt cao, ớn lạnh: biểu hiện nhiễm trùng đường tiết niệu nặng.

3. Biến chứng nếu không điều trị kịp thời

Biến chứng	Diễn giải
Nhiễm khuẩn tiết niệu	Sỏi gây tổn thương niêm mạc → vi khuẩn xâm nhập → viêm nhiễm.
Giãn đài – bể thận	Do ứ đọng nước tiểu, gây căng và tổn thương cấu trúc thận.
Suy thận cấp	Khi sỏi làm tắc hoàn toàn niệu quản → vô niệu.
Suy thận mạn	Viêm kéo dài dẫn đến xơ hóa mô thận, mất chức năng lọc.

4. Các phương pháp điều trị sỏi kẹt niệu quản

Tùy theo vị trí sỏi, kích thước và biến chứng đi kèm, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp.

Cơn đau quặn thận là dấu hiệu điển hình nhận biết sỏi kẹt niệu quản

Cơn đau quặn thận là dấu hiệu điển hình nhận biết sỏi kẹt niệu quản

4.1. Điều trị nội khoa

Áp dụng cho sỏi nhỏ <5mm, chưa gây biến chứng.
Dùng thuốc giãn cơ trơn, giảm đau, lợi tiểu và theo dõi bài xuất sỏi.

4.2. Điều trị can thiệp – xâm lấn tối thiểu

Phương pháp	Nguyên lý & chỉ định
Tán sỏi ngoài cơ thể (ESWL)	Sử dụng sóng xung kích từ bên ngoài tán vỡ sỏi. Thích hợp với sỏi <10mm, ở 1/3 trên.
Tán sỏi nội soi ngược dòng (URS)	Đưa ống nội soi từ niệu đạo đến vị trí sỏi → dùng laser hoặc khí nén tán nhỏ và gắp sỏi ra. Áp dụng cho sỏi ở 1/3 giữa và dưới.
Tán sỏi qua da (PCNL)	Tạo đường hầm nhỏ từ lưng vào thận/niệu quản → sử dụng laser tán sỏi. Thích hợp với sỏi lớn ≥15mm ở 1/3 trên.
Phẫu thuật nội soi sau phúc mạc/ổ bụng	Áp dụng khi không thể nội soi niệu quản hoặc sỏi kèm dị dạng niệu quản.
Mổ hở lấy sỏi	Chỉ định khi các phương pháp trên thất bại hoặc sỏi quá lớn, gây biến chứng nặng. Không còn là lựa chọn hàng đầu hiện nay.

5. Hướng dẫn phòng ngừa sỏi niệu quản

Uống đủ nước (≥ 2 lít/ngày): Giúp tăng bài tiết, hòa loãng nước tiểu, tránh lắng đọng khoáng chất.
Chế độ ăn lành mạnh:
- Ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi.
- Bổ sung canxi vừa đủ (800–1200 mg/ngày). Thiếu canxi làm tăng hấp thu oxalat – nguy cơ hình thành sỏi.
- Giảm đạm động vật: thay bằng protein từ trứng, sữa, đậu nành.
- Giảm muối (< 2.3g/ngày) để giảm tải cho thận.
Tránh chất kích thích: rượu, bia, cà phê, nước ngọt có gas.
Duy trì vận động thể lực, kiểm soát cân nặng.

Tán sỏi nội soi ngược dòng bằng laser là phương pháp điều trị sỏi kẹt niệu quản không cần mổ

Tán sỏi nội soi ngược dòng bằng laser là phương pháp điều trị sỏi kẹt niệu quản không cần mổ

Kết luận

Sỏi kẹt niệu quản là bệnh lý nguy hiểm nếu không điều trị kịp thời có thể dẫn đến tổn thương không hồi phục tại thận. Tuy nhiên, nhờ sự tiến bộ của y học, ngày nay các phương pháp điều trị ít xâm lấn, an toàn, ít đau, phục hồi nhanh đã giúp người bệnh có nhiều lựa chọn hiệu quả.

Khuyến cáo: Khi có các triệu chứng nghi ngờ như đau lưng quặn thắt, tiểu máu, sốt – rét run, người bệnh cần đến ngay cơ sở y tế chuyên khoa tiết niệu để được chẩn đoán chính xác và điều trị đúng phác đồ.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

facebook.com/BVNTP