60% các trường hợp tắc ruột non có nguyên nhân là do dây dính sau phẫu thuật sản phụ khoa, cắt đại tràng hay cắt ruột thừa. Có nhiều cách phân loại tắc ruột non. Theo lâm sàng tắc ruột non được chia làm 2 loại: theo mức độ gây bế tắc lòng ruột gồm tắc hoàn toàn, bán tắc và phân loại theo tình trạng tưới máu của đoạn ruột bị tắc gồm tắc đơn thuần và thắt nghẹt ruột. Trong bài viết hôm nay chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về chứng tắc ruột non đơn thuần.
Phân loại tắc ruột non
Tắc ruột non là tình trạng thức ăn, các chất bị ứ đọng lại ở ruột non mà không tiêu hóa được. Nguyên nhân gây tác ruột non có thể là do dây dính sau phẫu thuật (nguyên nhân chính chiếm 60%), do thoát vị, do các loại bướu ác tính thứ phát, …
Tắc ruột non là tình trạng thức ăn, các chất bị ứ đọng lại ở ruột non mà không thể di chuyển xuống dưới để tiếp tục quá trình tiêu hóa được
Tắc ruột non thường được phân chia theo nhiều loại: dựa vào diễn tiến, bản chất động học, vị trí, mức độ bế tắc, tình trạng tưới máu thành đoạn ruột bị tắc.
| Phân loại theo | Các loại |
| Diễn tiến | Tắc ruột cấp tính và tắc ruột mãn tính |
| Bản chất động học | Tắc ruột cơ học và tắc ruột cơ năng |
| Vị trí |
Tắc ruột cao: tắc ở tá tràng hay một hai quai đầu của hỗng tràng
Tắc ruột thấp: tắc ở đại tràng |
| Mức độ bế tắc | Bán tắc ruột và tắc ruột hoàn toàn |
| Tình trạng tưới máu thành đoạn ruột bị tắc |
Tắc ruột đơn thuần: tưới máu thành ruột bình thường
Thắt nghẹt ruột: tưới máu thành ruột giảm hay mất |
Biểu hiện lâm sàng tắc ruột non đơn thuần
Giống như các dạng tắc ruột khác, người bị tắc ruột non cũng sẽ có những biểu hiện như:
Đau bụng quặn từng cơn
Chướng bụng
Nôn ói
Không xì hơi, không đại tiện được.
Thời gian cũng như mức độ nặng/nhẹ của các triệu chứng trên cũng khác nhau ở các đối tượng bệnh nhân khác nhau, tuỳ thuộc vào nhiều yếu tố như: tuổi tác, các loại thuốc mà người bệnh đang sử dụng… Khi thấy các triệu chứng nghi ngờ bị tắc ruột non, cần đưa người bệnh đến các cơ sở y tế, bệnh viện uy tín để được thăm khám và điều trị, tránh để lâu có thể gây vỡ ruột, hoại tử ruột hay viêm phúc mạc. Tuy nhiên thường là nếu sau 6 giờ kể từ khi xuất hiện triệu chứng đau bụng đầu tiên mà người bệnh vẫn xì hơi và đại tiện được thì đó là tắc ruột non bán phần (tắc ruột non không hoàn toàn) chứ không phải tắc hoàn toàn.
Các xét nghiệm giúp chẩn đoán tắc ruột non chính xác
Chỉ quan sát các triệu chứng lâm sàng không đủ để các bác sĩ kết luận đó có phải là dấu hiệu của bệnh tắc ruột non không, vì vậy các bác sĩ sẽ thực hiện chẩn đoán cận lâm sàng với các loại xét nghiệm như:
Chụp X-quang bụng không sửa soạn
Siêu âm
X-quang ruột non với Barium
CT và MRI
Các xét nghiệm như : Rối loạn nồng độ các điện giải, cô máu , mất nước
Điều trị tắc ruột đơn thuần
Sau khi khám lâm sàng và cận lâm sàng, các bác sĩ sẽ chẩn đoán chính xác nguyên nhân gay tắc ruột non là gì và tư vấn cho người bệnh cách điều trị tắc ruột non hiệu quả, người bệnh có thể được chỉ định điều trị nội khoa (dùng thuốc) hoặc điều trị ngoại khoa (phẫu thuật)
Điều trị nội khoa
Điều trị nội khoa được chỉ định cho các trường hợp như:
Bán tắc ruột non do dính sau mổ
Bán tắc ruột non do viêm ruột (bệnh Crohn, lao ruột, …)
Tắc ruột non hoàn toàn do dính sau mổ
Bệnh nhân được chuyển đến viện điều trị sớm, trước 6 tiếng kể từ khi xuất hiện các dấu hiệu tắc ruột đầu tiên, ruột chưa bị thủng, vỡ hay hoại tử cũng có điều trị nội khoa.
Điều trị phẫu thuật
Điều trị phẫu thuật áp dụng với những trường hợp:
Tắc ruột non hoàn toàn, bất kể do nguyên nhân gì
Tắc hay bán tắc ruột non do dính đã điều trị nội khoa thất bại
Tắc hay bán tắc ruột non do u bướu
Không loại trừ được thắt nghẹt ruột
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
