ĐẠI CƯƠNG
Lưu lượng đỉnh thở ra (PEF: peak expiratory flow), có thể đo bằng lưu lượng đỉnh kế (LLĐ kế), là tiêu chí quan trọng trong chẩn đoán và theo dõi bệnh hen phế quản.
CHỈ ĐỊNH
Khi người bệnh có cơn hen phế quản cấp để đánh giá mức độ nặng của cơn hen phế quản.
CHỐNG CHỈ ĐỊNH
Không đo lưu lượng đỉnh (PEF) khi người bệnh có suy hô hấp nặng hoặc nguy kịch.
CHUẨN BỊ
Người thực hiện
Bác sĩ, điều dưỡng, người bệnh có thể tự đo.
Phương tiện
Lưu lượng đỉnh kế (Peak Flow Meter) để đo PEF.
Người bệnh
Được đo chiều cao, tính tuổi.
Hồ sơ bệnh án
CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH
Kiểm tra người bệnh
Đánh giá mức độ suy hô hấp trước khi đo PEF.
Thực hiện kỹ thuật
Bước 1: kiểm tra dụng cụ trước khi đo, di chuyển "nút chỉ" về số 0 trên thước.
Bước 2: đứng thẳng người, có thể ngồi nhưng phải thẳng người, đo cùng một tư thế ở tất cả các lần đo.
Bước 3: hít vào thật sâu, đưa đầu LLĐ kế vào miệng sao cho LLĐ kế nằm ngang, vuông góc với thân người, giữa 2 hàm răng, ngậm chặt môi lại, không cho lưỡi bịt lỗ thổi của LLĐ kế.
Bước 4: thổi thật mạnh và nhanh, gắng sức tối đa, chỉ trong 1 lần thổi.
Bước 5: lấy LLĐ kế ra khỏi miệng, đọc và ghi chỉ số đo được theo "nút chỉ". Làm lại 2 lần như vậy, chọn chỉ số cao nhất trong 3 lần đo.
Bước 6: xịt 2-4 nhát thuốc giãn phế quản tác dụng nhanh như ventolin, chờ từ 15-20 phút sau đó lặp lại từ bước 3 đến bước 5.
ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ NẶNG CỦA CƠN HEN PHẾ QUẢN
Giá trị lưu lượng đỉnh tốt nhất của người bệnh là giá trị lưu lượng đỉnh người bệnh đạt được trong khoảng thời gian từ hai đến ba tuần khi bệnh hen phế quản được kiểm soát tốt.
Giá trị lưu lượng đỉnh tốt nhất của người bệnh rất quan trọng dùng để so sánh, giúp đánh giá mức độ nặng của cơn hen phế quản.
Để tìm giá trị lưu lượng đỉnh tốt nhất cho người bệnh cần phải:
Đo hai lần một ngày trong hai đến ba tuần khi cơn hen phế quản được kiểm soát tốt.
Đo cùng thời điểm vào buổi sáng và buổi chiều tối.
Đo cùng một một dụng cụ lưu lượng đỉnh kế.
Dựa vào PEF sau dùng thuốc GPQ (% so với giá trị lý thuyết hoặc % so với giá trị tốt nhất của người bệnh):
Nhẹ : > 80%.
Vừa : 60-80%.
Nặng : < 60% hoặc đáp ứng thuốc giãn phế quản < 2 giờ.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Bộ Y tế “Hướng dẫn quy trình kĩ thuật bệnh viện tập 1”. Nhà Xuất bản Y học (1999).
Nguyễn Quốc Anh, Ngô Quý Châu “Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh nội khoa” Nhà xuất bản Y học (2011).
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
