✴️ Những nguyên nhân phổ biến gây ho và cách nhận biết

Ho là một phản xạ bảo vệ tự nhiên của cơ thể nhằm loại bỏ các tác nhân kích thích, dị vật hoặc chất nhầy khỏi đường hô hấp. Tuy nhiên, ho kéo dài có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý tiềm ẩn. Dưới đây là các nguyên nhân phổ biến gây ho:

1. Ho do cảm lạnh

• Nguyên nhân: Nhiễm virus đường hô hấp trên.

• Đặc điểm:

  • Ho khan hoặc có ít đờm.

  • Kèm theo triệu chứng sổ mũi, đau họng, nghẹt mũi, sốt nhẹ.

  • Thường tự khỏi trong vòng dưới 3 tuần.

• Xử trí:

  • Nghỉ ngơi, uống đủ nước, có thể sử dụng thuốc giảm ho không kê đơn.

  • Nếu ho kéo dài hoặc nặng lên, cần thăm khám bác sĩ.

2. Ho do chảy dịch mũi sau (Post-nasal drip)

• Nguyên nhân: Dịch nhầy từ mũi/xoang chảy xuống họng gây kích thích.

• Triệu chứng:

  • Ho khan hoặc ho có đờm kéo dài (> 8 tuần).

  • Cảm giác ngứa họng, muốn hắng giọng thường xuyên, viêm họng mạn.

• Xử trí:

  • Rửa mũi bằng dung dịch nước muối sinh lý.

  • Có thể cần dùng thuốc kháng histamin hoặc corticoid dạng xịt mũi.

  • Nếu đờm màu xanh hoặc vàng → nghi viêm xoang do vi khuẩn → có thể cần kháng sinh.

Ho ra đờm màu vàng hoặc màu xanh lá cây bạn có thể bị bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn, như viêm xoang

3. Ho do hen phế quản (asthma)

• Đặc điểm:

  • Ho khan dai dẳng, thường xảy ra vào ban đêm hoặc sau gắng sức.

  • Có thể kèm theo thở rít (khò khè), khó thở.

  • Ho tăng khi tiếp xúc dị nguyên (bụi, phấn hoa, lông thú...).

• Lưu ý: Một số trường hợp chỉ có biểu hiện ho đơn độc (thể hen dạng ho), dễ nhầm với ho do nguyên nhân khác.

• Xử trí:

  • Đánh giá và điều trị theo hướng hen phế quản.

  • Sử dụng thuốc giãn phế quản, corticoid dạng hít.

Viêm phổi là một trong những nguyên nhân gây ho

4. Ho do trào ngược dạ dày – thực quản (GERD)

• Cơ chế: Dịch axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản, kích thích dây thần kinh dẫn đến ho.

• Triệu chứng gợi ý:

  • Ho sau ăn, khi nằm ngủ hoặc buổi sáng sớm.

  • Kèm theo ợ chua, nóng rát thượng vị, khàn tiếng.

• Xử trí:

  • Điều chỉnh chế độ ăn: tránh thức ăn cay, chua, nhiều dầu mỡ.

  • Không nằm ngay sau ăn, kê cao đầu khi ngủ.

  • Dùng thuốc ức chế tiết axit nếu cần thiết.

5. Viêm phổi

• Nguyên nhân: Nhiễm trùng vi khuẩn hoặc virus gây tổn thương phổi.

• Triệu chứng:

  • Ho có đờm, có thể lẫn máu hoặc mủ.

  • Sốt, rét run, đau ngực, khó thở.

  • Mệt mỏi, ớn lạnh, cảm giác nặng ngực.

• Xử trí:

  • Cần được chẩn đoán sớm bằng X-quang và xét nghiệm.

  • Điều trị bằng kháng sinh hoặc kháng virus, tùy nguyên nhân.

6. Ho gà (Pertussis)

• Nguyên nhân: Do vi khuẩn Bordetella pertussis gây ra.

• Triệu chứng điển hình:

  • Ho thành từng tràng dài không dứt, sau đó hít vào có âm thanh như “tiếng gà”.

  • Có thể gây nôn sau cơn ho, đặc biệt ở trẻ nhỏ.

• Đặc điểm:

  • Có thể mắc dù đã tiêm vaccine (do miễn dịch giảm theo thời gian).

• Xử trí:

  • Xét nghiệm xác định nguyên nhân.

  • Cách ly, điều trị bằng kháng sinh phù hợp.

7. Các yếu tố môi trường khác

• Tác nhân: Nấm mốc, bụi mịn, khói thuốc lá, khí thải, hóa chất…

• Triệu chứng:

  • Ho kích ứng, khô họng, đôi khi kèm theo viêm kết mạc, chảy nước mũi.

• Biện pháp phòng tránh:

  • Sử dụng khẩu trang, máy lọc không khí.

  • Tránh tiếp xúc với môi trường ô nhiễm.

Khi nào cần đi khám bác sĩ?

• Ho kéo dài >3 tuần mà không cải thiện.

• Ho kèm sốt cao, ho ra máu, đau ngực, khó thở.

• Ho ảnh hưởng đến sinh hoạt, giấc ngủ hoặc có các bệnh nền như hen, COPD, tim mạch.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

  facebook.com/BVNTP

  youtube.com/bvntp