Viêm tiểu phế quản là gì?

Định nghĩa

Viêm tiểu phế quản là một bệnh phổi phổ biến thường do virus gây ra. Nó thường xảy ra ở trẻ sơ sinh, trẻ dưới 6 tháng tuổi và trong những tháng mùa đông.

Viêm tiểu phế quản bắt đầu với các triệu chứng tương tự bị cảm lạnh thông thường, nhưng sau đó ho và thở khò khè. Các triệu chứng của viêm tiểu phế quản thường kéo dài một hoặc hai tuần và sau đó biến mất.

Trong một số trường hợp, đặc biệt là nếu có vấn đề sức khỏe cơ bản hoặc trẻ sơ sinh đẻ non, viêm tiểu phế quản có thể trở lên nghiêm trọng và phải nhập viện.

Các triệu chứng

Trong vài ngày đầu tiên

Các dấu hiệu và triệu chứng của viêm tiểu phế quản tương tự như bị cảm lạnh thông thường:

Chảy nước mũi.

Nghẹt mũi.

Sốt nhẹ (không phải luôn luôn hiện diện).

Sau đó, có thể lên đến một tuần

Thở khò khè - thở có vẻ khó hơn hoặc ồn ào khi thở ra.

Thở nhanh hoặc khó thở.

Nhịp tim nhanh.

Ở trẻ sơ sinh khỏe mạnh, nhiễm trùng thường tự biến mất trong 1 - 2 tuần. Nếu trẻ được sinh ra sớm hoặc có vấn đề sức khỏe cơ bản, chẳng hạn như bệnh tim, tình trạng phổi hoặc hệ thống miễn dịch suy yếu, nhiễm trùng có thể nặng hơn và có thể cần phải nhập viện.

Viêm tiểu phế quản nặng có thể gây khó thở đáng kể, da xanh (xanh tím) - một dấu hiệu không đầy đủ oxy. Điều này đòi hỏi chăm sóc y tế khẩn cấp.

Nếu có nhiều hơn các vấn đề hô hấp, nhỏ hơn 12 tuần tuổi hoặc có yếu tố nguy cơ khác của viêm tiểu phế quản - bao gồm sinh non hoặc bệnh tim hoặc bệnh phổi, liên lạc với bác sĩ.

Nếu gặp bất kỳ dấu hiệu và triệu chứng sau đây, tìm kiếm nhanh chóng chăm sóc y tế:

Ói mửa.

Thở rất nhanh - thở nông hơn 40 lần một phút.

Da xanh, đặc biệt là xung quanh môi và móng tay (xanh tím).

Kiệt sức do cố gắng để thở hoặc sự cần thiết phải ngồi dậy để thở.

Thờ ơ.

Từ chối uống đủ nước, hoặc hít thở quá nhanh khi ăn hoặc uống.

Nghe âm thanh thở khò khè.

Nguyên nhân

Viêm tiểu phế quản xảy ra khi virus thâm nhập vào hệ thống hô hấp và đến các tiểu phế quản, ống nhỏ nhất của đường hô hấp từ phân nhánh ra khỏi hai ống thở chính (phế quản) trong phổi. Nhiễm virus làm cho phế quản bị sưng phù và bị viêm. Kết quả là, chất nhầy thu thập trong các đường hô hấp, có thể làm cho không khí lưu thông tự do qua phổi khó.

Ở trẻ em nhiều tuổi hơn và người lớn, dấu hiệu và triệu chứng thường nhẹ. Tuy nhiên, tiểu phế quản trẻ sơ sinh hẹp hơn nhiều người lớn và dễ bị tắc, dẫn đến khó thở hơn.

Vi rút hợp bào hô hấp (RSV), một loại virus phổ biến hay gây ra những trường hợp viêm tiểu phế quản ở trẻ em. Phần còn lại được gây ra bởi các tác nhân nhiễm trùng khác, bao gồm virus gây bệnh cúm hoặc cảm lạnh thông thường.

Viêm tiểu phế quản là một tình trạng truyền nhiễm. Nhiễm virus sẽ giống như cảm lạnh hoặc cúm - qua các giọt trong không khí khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện. Cũng có thể mắc viêm tiểu phế quản bằng cách chạm vào đối tượng chia sẻ, chẳng hạn như dụng cụ, khăn, đồ chơi và sau đó chạm vào mắt, mũi hay miệng.

Các yếu tố nguy cơ

Một trong những yếu tố nguy cơ lớn nhất đối với viêm tiểu phế quản ở trẻ dưới 6 tháng tuổi, bởi vì phổi và hệ thống miễn dịch chưa phát triển đầy đủ. Trai có xu hướng viêm tiểu phế quản thường xuyên hơn con gái.

Các yếu tố khác có liên quan với tăng nguy cơ viêm tiểu phế quản ở trẻ em bao gồm:

Không được bú sữa mẹ - trẻ sơ sinh bú sữa mẹ nhận được lợi ích miễn dịch từ mẹ.

Sinh non.

Bệnh tim hoặc bệnh phổi.

Hệ thống miễn dịch bị yếu.

Tiếp xúc với khói thuốc lá.

Môi trường nhiều trẻ, chẳng hạn như trong một môi trường chăm sóc trẻ em.

Sống trong một môi trường đông đúc.

Có anh, chị, em ruột ở trường học hoặc chăm sóc trẻ và mang sự lây nhiễm.

Các biến chứng

Các biến chứng của viêm tiểu phế quản nặng có thể bao gồm:

Khó thở nặng lên.

Tím tái, tình trạng trong đó da xanh tím hoặc tái mét, đặc biệt là xung quanh môi, gây ra do thiếu oxy.

Mất nước.

Mệt mỏi.

Suy hô hấp nặng.

Nếu xảy ra, có thể cần nhập viện. Suy hô hấp nặng có thể yêu cầu đặt nội khí quản để hỗ trợ hô hấp cho đến khi nhiễm trùng được kiểm soát.

Nếu trẻ sơ sinh được sinh ra sớm, có bệnh tim hoặc bệnh phổi, hoặc có hệ thống miễn dịch bị tổn hại, giám sát chặt chẽ khi bắt đầu có dấu hiệu của viêm tiểu phế quản. Các nhiễm trùng có thể nhanh chóng trở nên nghiêm trọng, và các dấu hiệu và triệu chứng của điều kiện cơ bản có thể trở nên tồi tệ hơn. Trong những trường hợp như vậy, trẻ thường cần phải nhập viện để theo dõi sức khỏe và cung cấp dịch vụ chăm sóc cần thiết.

Không thường xuyên, viêm tiểu phế quản đi kèm bởi một nhiễm trùng phổi như viêm phổi do vi khuẩn. Tái lây nhiễm với RSV sau khi bị bệnh đợt đầu có thể xảy ra nhưng thường là không nghiêm trọng. Đợt viêm tiểu phế quản lặp đi lặp lại có thể đi trước sự phát triển của bệnh hen sau này trong đời, nhưng mối quan hệ giữa hai điều này là không rõ ràng.

Các xét nghiệm và chẩn đoán

Bác sĩ có thể sẽ nghe phổi để kiểm tra tiếng thở khò khè và kéo dài (thở ra). Đây có thể chỉ ra luồng không khí bị cản trở trong các tiểu phế quản. Bác sĩ có thể xem xét các yếu tố nguy cơ cụ thể đối với viêm tiểu phế quản.

Đôi khi các xét nghiệm khác được đề nghị, bao gồm:

Chụp X quang. Trong trường hợp nặng hoặc không chắc chắn, bác sĩ có thể yêu cầu chụp X quang ngực để kiểm tra dấu hiệu của viêm phổi. Bác sĩ cũng có thể kiểm tra sự hiện diện của đối tượng ngoại lai, chẳng hạn như đậu phộng hoặc mảnh nhỏ nhựa có thể đã hít vào.

Kiểm tra chất nhầy. Ngoài ra, bác sĩ có thể thu thập mẫu chất nhờn, bằng cách sử dụng miếng gạc mũi hay thanh quản để kiểm tra virus có thể gây ra viêm tiểu phế quản.

Xét nghiệm máu. Đôi khi, xét nghiệm máu có thể được sử dụng để kiểm tra số lượng tế bào bạch cầu. Sự gia tăng các tế bào máu trắng này thường là một dấu hiệu cho thấy cơ thể đang chiến đấu chống nhiễm trùng. Xét nghiệm máu cũng có thể xác định xem mức độ oxy giảm trong máu. Một thử nghiệm thay thế cho mức độ oxy là đo oxy trên ngón tay. Oxygen là cần thiết để các cơ quan của cơ thể hoạt động, bao gồm cả não.

Bác sĩ cũng có thể hỏi về các dấu hiệu mất nước, đặc biệt là nếu từ chối uống hoặc ăn hoặc đã nôn mửa. Những dấu hiệu của mất nước bao gồm mắt trũng, miệng khô và da nhăn, và ít hoặc không nước tiểu.

Lối sống và các biện pháp khắc phục

Mặc dù có thể không rút ngắn thời gian bệnh, có thể để làm giảm một số triệu chứng và làm cho trẻ thoải mái hơn. Dưới đây là một số mẹo để xem xét:

Độ ẩm không khí. Nếu không khí trong phòng bị khô, độ ẩm mát hoặc sương mù có thể làm ẩm không khí để giảm tắc nghẽn một cách dễ dàng và giảm ho. Hãy chắc chắn giữ độ ẩm sạch sẽ để ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn và nấm mốc. Giữ phòng ấm nhưng không quá nóng, nhiệt quá nhiều có thể làm cho không khí khô hơn. Một cách khác để độ ẩm không khí là chạy một vòi sen nước nóng hoặc tắm trong phòng tắm và để bay hơi nước lên phòng. Ngồi trong phòng giữ trẻ trong khoảng 15 phút có thể giúp giảm bớt cơn ho.

Giữ thẳng đứng. Vị trí thẳng đứng thường làm cho thở dễ dàng hơn. Nếu có kế hoạch để trẻ trong ghế an toàn cho một khoảng thời gian dài, chẳng hạn như cho một giấc ngủ ngắn, chắc chắn đầu của đứa trẻ sẽ không ngả về phía trước, có thể ngăn ngừa ngạt thở.

Cho trẻ uống nước. Để ngăn ngừa mất nước, cung cấp cho rất nhiều chất lỏng để uống, chẳng hạn như nước trái cây, nước hoặc nước gelatin. Trẻ có thể uống chậm hơn bình thường, do tắc nghẽn.

Hãy thử nước muối mũi để giảm bớt tắc nghẽn. Thấm giọt vào một lỗ mũi, sau đó ngay lập tức sử dụng một dụng cụ hút mũi với một ống nhỏ (nhưng không đẩy bóng quá xa). Lặp lại trong lỗ mũi khác. Nếu trẻ đủ lớn, có thể ngồi dạy xì mũi.

Sử dụng thuốc giảm đau OTC.

Duy trì môi trường không khói thuốc. Hút thuốc có thể làm nặng thêm các triệu chứng viêm đường hô hấp. Nếu một thành viên gia đình hút thuốc, hãy hút thuốc bên ngoài nhà và bên ngoài xe.

Phòng chống

Một em bé có thể phát triển viêm tiểu phế quản sau khi nhiễm một loại virus từ một người lớn hoặc trẻ em có cảm lạnh thông thường. Khi bị cảm lạnh, rửa tay trước khi chạm vào em bé, và cân nhắc việc đeo khẩu trang. Thường xuyên rửa tay làm giảm sự lây lan của virus gây viêm tiểu phế quản. Nếu trẻ bị viêm tiểu phế quản, giữ ở nhà cho đến khi lui bệnh hoàn toàn để tránh lây lan cho người khác.

Những cách đơn giản nhưng hiệu quả khác có thể giúp kiềm chế sự lây lan của nhiễm trùng:

Hạn chế tiếp xúc với những người bị sốt hoặc cảm lạnh. Nếu trẻ sơ sinh, đặc biệt là trẻ sơ sinh sinh ra sớm, tránh tiếp xúc với người bị cảm lạnh trong hai tháng đầu tiên của cuộc sống.

Giữ cho phòng tắm, nhà bếp, bàn trong nhà sạch sẽ. Hãy đặc biệt cẩn thận nếu một thành viên khác trong gia đình bị cảm lạnh. Để khử trùng các khu vực, có thể sử dụng dung dịch thuốc tẩy và nước, được thực hiện với một muỗng canh thuốc tẩy cho mỗi gallon nước lạnh. Không được trộn lẫn bất kỳ hóa chất khác, vì điều này có thể tạo ra một phản ứng hóa học độc hại. Luôn luôn lưu trữ hỗn hợp tự chế trong bao bì có nhãn ra khỏi tầm với của trẻ nhỏ.

Sử dụng vật dụng chỉ một lần. Bỏ khăn giấy đã dùng kịp thời, sau đó rửa tay hoặc sử dụng chất rửa tay.

Sử dụng ly uống riêng. Không dùng chung ly với những người khác.

Hãy chuẩn bị từ nhà. Chất rửa tay tiện dụng cho chính mình và cho trẻ khi đang xa nhà.

Rửa tay. Thường xuyên rửa tay, cả người lớn và trẻ.

Không có vắc xin

Không có thuốc chủng ngừa viêm tiểu phế quản. Nhưng thuốc palivizumab (Synagis) có thể giúp giảm khả năng RSV gây bệnh nhiễm trùng ở trẻ sơ sinh, cũng như làm giảm sự cần thiết phải nhập viện và giới hạn mức độ nghiêm trọng của bệnh. Palivizumab thường dùng thông qua một liều tiêm duy nhất vào một cơ lớn, chẳng hạn như đùi, mỗi tháng một lần trong mùa RSV cao điểm từ tháng mười đến tháng ba.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

facebook.com/BVNTP