Chỉ với hành động đơn giản là nghe những bản nhạc quen thuộc cũng đã có thể giúp cải thiện chất lượng cuộc sống, khả năng tập trung, khả năng nhận diện giọng nói, các cảm xúc tích cực và khả năng tương tác với những người xung quanh của các bệnh nhân Alzheimer. Trong nhiều trường hợp, nghe nhạc còn giúp làm giảm lo âu và giảm nhu cầu sử dụng các loại thuốc chống loạn thần. Tác động tích cực mạnh mẽ của âm nhạc thường gây bất ngờ cho mọi người, đặc biệt là tác động ở những người bị bệnh ở giai đoạn muộn.
Vậy điều gì xảy đã xảy ra trong não bộ để có thể tạo ra những thay đổi nhanh chóng và tích cực đến thế?
Bệnh Alzheimer ảnh hưởng đến não bộ như thế nào?
Alzheimer là một trong những bệnh về sa sút trí tuệ phổ biến nhất và ảnh hưởng đến hàng triệu người trên toàn thế giới. Đặc trưng của bệnh là sự thoái hóa của các tế bào não, dẫn đến mất trí nhớ và thay đổi kĩ năng tư duy, cảm xúc, hành vi và tâm trạng. Khi các triệu chứng dần trở nên trầm trọng hơn thì ngay cả những việc làm thường nhật cũng sẽ trở nên khó khăn.
Một trong các giả thuyết cho rằng, khi một người bị Alzheimer, các protein bất thường sẽ tạo thành các “mảng bám” trong và xung quanh các tế bào thần kinh bị ảnh hưởng, làm rối loạn chức năng não và làm cho các tế bào thần kinh dần chết đi. Các thay đổi này có thể bắt đầu hình thành từ 15 năm trước khi các triệu chứng được phát hiện. Dần dần, trí nhớ ngắn hạn sẽ bị ảnh hưởng, và qua thời gian bệnh sẽ ảnh hưởng đến trí nhớ dài hạn, khả năng ngôn ngữ, khả năng đưa ra phán đoán, khả năng tập trung và các khía cạnh khác về hành vi. Tuy các “mảng bám” này đã được xác định có trong não bộ những người bị Alzheimer, nhưng nguyên nhân hình thành các “mảng bám” đó thì vẫn còn là điều bí ẩn.
.png)
Âm nhạc ảnh hưởng đến não bộ người bị Alzheimer như thế nào?
Những người bị mắc bệnh sa sút trí tuệ thường vẫn có thể nhận ra âm nhạc, ngay cả khi những phần khác của trí nhớ, chẳng hạn như nhớ cách nói, đã không còn hoạt động. Điều này phụ thuộc vào vị trí não bộ có các tế bào thần kinh bị suy thoái – thường không xảy ra ở vùng não bộ có phản ứng với âm nhạc. Cuộc sống với bệnh sa sút trí tuệ thường được mô tả là “cuộc sống từ một nơi đầy cảm xúc”, vì vậy, kết nối với nghệ thuật là một điều vô cùng ý nghĩa vì điều này không bị phụ thuộc vào các kĩ năng hoặc các khu vực về nhận thức trong não bộ - những vùng thường bị ảnh hưởng nhất bởi bệnh Alzheimer.
Hình ảnh chụp cộng hưởng từ (MRI) về hoạt động của não của những người bị Alzheimer đã chỉ ra những vùng não bộ bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi bệnh – và não thay đổi như thế nào. Bản đồ hoạt động của não được so sánh trước và sau khi hoàn thành một liệu pháp âm nhạc đã cho thấy những thay đổi thú vị ở nhiều vùng của não bộ. Chức năng và khả năng kết nối của những vùng đảm nhiệm về cảm giác ở những người bệnh Alzheimer thường bị suy giảm đáng kể nhưng lại nhận thấy sự tăng lên ở nhiều bệnh nhân sau liệu pháp âm nhạc.
Tuy âm nhạc có thể chưa được đảm bảo có thể luôn có tác dụng như một liệu pháp – và chắc chắn là không chữa khỏi Alzheimer – nhưng chúng có thể mang lại những lợi ích hữu hình, sự thư giãn và những phút giây hạnh phúc không chỉ cho người bệnh mà cả những người thân đang chăm lo cho họ. Suy cho cùng, những lợi ích tối thiểu nhất của âm nhạc vẫn là mang lại những khoảng thời gian thư giãn và vui vẻ. Từ đó có thể thấy, âm nhạc khả năng tiềm tàng có thể mang lại những lợi ích tích cực cho những người bị bệnh về sa sút trí tuệ
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
