Cảm giác kèm - tài năng đặc biệt ở con người
Tài năng này là quà tặng trời phú cho nhiều nghệ sĩ, nhà văn, nhạc sĩ vĩ đại trên thế giới khi họ có thể nghe màu sắc và nếm âm thanh.
Cảm giác kèm có gì đặc biệt?
Từ "synesthesia" (cảm giác kèm) bắt nguồn từ tiếng Latinh và có nghĩa là "cảm giác đồng thời". Những người có tình trạng này thường trải nghiệm sự pha trộn độc đáo của hai giác quan hoặc tri giác. Đây có thể là cảm giác kèm âm thanh với hình dạng, âm thanh với màu sắc, hoặc chữ viết với màu sắc. Thực tế, có nhiều loại khác nhau của cảm giác kèm nhưng các nhà nghiên cứu trên thế giới chưa biết chính xác có tất cả bao nhiêu loại.
Nguyên nhân do ở người bình thường có năm giác quan bao gồm thị giác, thính giác, vị giác, xúc giác và khứu giác nên sự giao nhau của hai giác quan hay nhận thức có thể có nhiều sự kết hợp khác nhau. Tuy nhiên, loại biểu hiện phổ biến nhất là cảm giác kèm màu sắc- chữ số, hình dạng (các chữ cái, số hoặc hình dạng hình học được liên kết với màu sắc hoặc hoa văn) và màu sắc- âm thanh (những âm thanh khác nhau ngay lập tức gợi lại màu sắc, hình dạng hoặc họa tiết cụ thể).
Cảm giác kèm thường có tính một chiều, chẳng hạn như nếu các con số có tác dụng gây liên tưởng đến màu sắc thì màu sắc sẽ không có tác dụng gợi nhớ các số. Bên cạnh đó, từ khi được đề cập đến lần đầu tiên trong các văn bản khoa học vào năm 1690, nhiều người cho rằng cảm giác kèm là một hiện tượng ma quái nên không chấp nhận. Chỉ trong thời gian gần đây, cùng với sự ra đời các công nghệ và kĩ thuật quan sát hình ảnh và hoạt động não bộ, cảm giác kèm mới được khoa học thừa nhận với tư cách là một trạng thái thần kinh.
Bao nhiêu người có cảm giác kèm?
Thật khó để nói có bao nhiêu người thực sự trải nghiệm cảm giác kèm do có rất ít nghiên cứu về vấn đề này. Hơn nữa, một số người có thể không biết rằng những gì họ trải qua là bất thường nên có thể không nói về nó. Các nhà nghiên cứu tại Đại học Boston ở Massachusetts, Mỹ cho rằng tỷ lệ người mắc cảm giác kèm có thể từ 1/100.000 người- 1/5.000 người có một hoặc nhiều hình thức cảm giác kèm. Trong đó, một nghiên cứu được tiến hành vào năm 2006 bởi một số nhà nghiên cứu Đại học Sussex ở Anh cho thấy rằng cảm giác kèm màu sắc- chữ cái, hình dạng có thể chỉ có hơn 1% số người. Ngược lại lịch sử, thống kê năm 1883 (con số đầu tiên thống kê) là cứ 20 người thì có một người mắc cảm giác kèm, đến những năm 1980, tỉ lệ này thay đổi đột biến thành 1/ 250.000 người. Đến nay, do có nhiều nghiên cứu được thực hiện hơn nên con số thống kê về số người có cảm giác kèm liên tục tăng. Các nghiên cứu cũng cho thấy cảm giác kèm có tính di truyền trong gia đình (theo liên kết giới tính) và cũng có thể phát sinh một cách tự phát trong quá trình phát triển giáo dục sớm.
Người có cảm giác kèm có ưu điểm vượt trội gì?
Hầu hết người có cảm giác kèm không cảm thấy khó chịu với cảm giác này và coi đó là một trải nghiệm thú vị. Mặc dù những người có cảm giác kèm thường lúng túng trong việc phân biệt bên phải và bên trái, khả năng định hướng kém nhưng họ vẫn có một số ưu điểm và lợi thế hơn so với người bình thường.
Có tính sáng tạo hơn: Cảm giác kèm, thông qua các liên kết bất ngờ tạo ra trong não có thể là cảm hứng tuyệt vời nên có lẽ đây là một phần lý do tại sao có nhiều nghệ thuật, nhiều phát minh được những người có cảm giác đặc biệt này sáng tạo ra. Đặc biệt, với các nghị sĩ thì cảm nhận về khả năng này theo những cách rất khá nhau. Điển hình như nhạc sĩ Olivier Messiaen (1908-1992) từng miêu tả cảm giác kèm của mình như sau: Màu sắc rất quan trọng đối với tôi bởi vì nó là thiên phú, mỗi khi tôi nghe nhạc hay đọc nốt nhạc, tôi nhìn thấy màu sắc. Mặc dù mối quan hệ giữa cảm giác kèm với tính sáng tạo vẫn đang được nghiên cứu nhưng nhiều kết quả so sánh giữa những người có cảm giác kèm với người bình thường cho thấy hầu hết những người có cảm giác kèm thường có kĩ năng tư duy trừu tượng và sáng tạo trội hơn.
Dễ dàng ghi nhớ và nhớ lại thông tin bị lãng quên hơn: Vì các liên kết trong cảm giác kèm được kích hoạt có thể dễ dàng sử dụng như các thiết bị ghi nhớ, cho phép thu hồi một số loại thông tin dễ dàng hơn. Người được phỏng vấn của Medicalnewstoday cho biết, màu sắc giúp cô nhớ tên của mọi người, và nếu tôi có quên tên của một người gọi là Mark chẳng hạn, tôi vẫn sẽ có cảm giác rằng họ là một 'người da đỏ, có nghĩa là tôi sẽ biết rằng tên của họ phải bắt đầu bằng chữ màu đỏ, với tôi đó là M.
Ngoài ra, từ nhiều trường hợp được nghiên cứu trên thế giới, các nhà khoa học còn nhận thấy, người có cảm giác kèm có trí thông minh cao hơn và có ký ức về không gian tốt hơn.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
BÀI VIẾT KHÁC
