Đối với sức khỏe của mỗi người, giấc ngủ giữ vai trò vô cùng quan trọng bởi đây là khoảng thời gian não bộ và cơ thể được nghỉ ngơi sau một ngày dài hoạt động. Vì vậy, nếu bị mất ngủ thường xuyên, người bệnh có thể phải đối mặt với nhiều hệ lụy nguy hại tới sức khỏe.
Mất ngủ thường xuyên hay mất ngủ mạn tính là tình trạng rối loạn giấc ngủ diễn ra ngày càng phổ biến trong xã hội hiện đại. Khi đó, người bệnh luôn cảm thấy khó ngủ, ngủ không ngon giấc, không sâu giấc, hay bị tỉnh giấc. Đặc biệt, những hiện tượng này sẽ có xu hướng lặp đi lặp lại trong thời gian dài và gây ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu suất hoạt động vào ban ngày.
Giấc ngủ chất lượng sẽ giúp cho não bộ và cơ thể được nghỉ ngơi, đồng thời loại bỏ được những căng thẳng, mệt mỏi, stress, tăng cường trí nhớ và khả năng tập trung… Chính vì vậy, khi bị mất ngủ mạn tính, người bệnh sẽ phải đối mặt với nhiều nguy cơ gây hại tới sức khỏe, cụ thể như:
Thường xuyên mất ngủ trong một khoảng thời gian dài cũng đồng nghĩa với giấc ngủ ngắn, chập chờn, không chất lượng. Điều đó khiến người bệnh luôn trong trạng thái lờ đờ, mệt mỏi, làm gì cũng chậm chạp và khó khăn hơn, khả năng ghi nhớ kém hơn.
Chúng ta từng nghe nhiều trường hợp vì muốn giảm cân nên đã lựa chọn phương pháp thức khuya và ngủ ít. Lý do là họ muốn cơ thể thật mệt mỏi, từ đó làm cân nặng giảm sút nhanh chóng. Tuy nhiên, đây là một việc làm hoàn toàn sai lầm và gây ra hậu quả nghiêm trọng tới sức khỏe.
Thường xuyên mất ngủ khiến cơ thể căng thẳng, mệt mỏi. Khi đó các cơ quan sẽ không đảm nhiệm tốt chức năng vốn có, vì vậy lượng calo cũng không được tiêu hao. Những nguyên nhân này có thể gây ra tình trạng tăng tích tụ mỡ thừa trong cơ thể.
Bên cạnh đó, những người thường xuyên bị mất ngủ còn khiến não bộ bị kích thích và phải hoạt động nhiều hơn tại các khu vực điều khiển việc ăn uống. Đây cũng chính là lý do khiến nhiều người thèm ăn đêm, nhất là các món ăn giàu mỡ và calo. Kết quả cuối cùng là việc người bệnh tăng cân không kiểm soát.
Mất ngủ mạn tính xảy ra khiến cho hệ thần kinh giao cảm lúc này phải hoạt động nhiều hơn, mạch máu bị co lại và gây ra tình trạng tăng huyết áp. Tất cả những điều này có thể tạo áp lực cho hệ tim mạch và dần ảnh hưởng đến chức năng của tim. Ngoài ra, mất ngủ nhiều trong thời gian dài còn làm cho cơ thể mất cân bằng, gia tăng lượng tiết insulin để ổn định đường huyết nên tim mạch cũng bị tác động và ảnh hưởng.
Nghiên cứu chỉ ra ở những người thường xuyên bị mất ngủ đều cho thấy, thay vì sản sinh ra hormone sinh trưởng thì cơ thể người bệnh lúc này sẽ tạo ra loại hormone căng thẳng có tên là cortisol. Loại hormone này dễ làm phá vỡ collagen trong cơ thể và khiến cho da bị mụn, viêm nhiễm hay xuất hiện các nếp nhăn.
Ngoài ra, tình trạng mất ngủ trong thời gian dài còn tác động tới chức năng bảo vệ tự nhiên của da, khi đó da sẽ trở nên khô và nhạy cảm hơn. Tình trạng này là làm lớp biểu bì yếu đi, khả năng tự bảo vệ cũng sẽ kém hơn.
Tình trạng thường xuyên mất ngủ có thể khiến não bộ dễ bị phản ứng tiêu cực. Từ đó, người bệnh dễ sinh ra cảm giác mệt mỏi, lo âu, cáu gắt. Không những thế, mất ngủ còn tác động tới cả sức khỏe tâm thần và gây ra bệnh tự kỷ, trầm cảm…
Trong một nghiên cứu, những phụ nữ có giấc ngủ vào ban đêm ít hơn 6 giờ sẽ có nguy cơ phát triển bệnh ung thư vú hoặc ung thư ruột kết. Nguyên nhân của tình trạng này là do sự hạn chế sản xuất hormone melatonin trong khi ngủ. Đây là loại hormone giúp chống lại sự tăng trưởng của các tế bào ung thư.
Một số nguyên nhân gây ra mất ngủ mạn tính ở người bệnh có thể là:
Việc trải qua trạng thái căng thẳng, mệt mỏi trong thời gian dài khiến người bệnh rất dễ rơi vào trạng thái kích động, giận dữ hoặc thu mình lại, làm mất khả năng tập trung. Điều này vô tình tạo áp lực lên hệ thần kinh và kết quả đó là gây ra hiện tượng mất ngủ mạn tính.
Hệ tiêu hóa cần khoảng 45 phút đến 1 giờ để tiêu thụ hết một lượng caffeine nhất định và đào thải ra khỏi cơ thể sau đó khoảng vài giờ. Đây chính là lý do khi uống cà phê sẽ thấy tinh thần tỉnh táo và hưng phấn hơn trong vài tiếng. Tuy nhiên, việc lạm dụng và sử dụng thường xuyên chất này rất dễ khiến cơ thể rơi vào trạng thái kích thích và làm người bệnh mất ngủ.
Giấc ngủ có mối liên quan chặt chẽ với sức khỏe tâm thần nên nếu sức khỏe tâm thần có vấn đề, người bệnh sẽ có nguy cơ bị mất ngủ thường xuyên. Một số rối loạn sức khỏe tâm thần thường gặp có thể kể đến như: lo âu, stress, rối loạn lưỡng cực, trầm cảm…
Trong một số trường hợp, tình trạng thường xuyên mất ngủ sẽ không quá đáng lo ngại khi xuất hiện từ một trong những nguyên nhân sau:
– Tuổi tác: Tuổi càng cao thì thời gian ngủ sẽ càng ít đi, giấc ngủ không sâu nên người bệnh ở độ tuổi này hay bị mất ngủ.
– Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc Tây trong điều trị bệnh có thể gây ra tác dụng phụ làm rối loạn giấc ngủ. Điển hình là các loại thuốc dị ứng, thuốc giảm đau…
– Mắc các bệnh lý mạn tính: Các bệnh lý về xương khớp, viêm loét, trào ngược dạ dày… có thể khiến người thấy cảm thấy khó chịu vào ban đêm và làm ảnh hưởng tới giấc ngủ, khiến người bệnh khó ngủ, ngủ không ngon giấc.
Hy vọng những chia sẻ từ bài viết trên sẽ giúp người bệnh hiểu rõ hơn về mối nguy hại của tình trạng mất ngủ thường xuyên cũng như nguyên nhân gây bệnh để chủ động thăm khám bác sĩ, sớm có phác đồ điều trị cải thiện chất lượng giấc ngủ.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh