✴️ Phục hồi chức năng thần kinh sau đột quỵ

Điều trị tiêu sợi huyết tĩnh mạch, điều trị nội mạch lấy huyết khối trong điều trị nhồi máu não cấp; mổ lấy máu tụ kết hợp bơm rTPA trong điều trị xuất huyết não và nhiều phương pháp khác vẫn đang từng ngày được nghiên cứu cũng như chuẩn hoá về quy trình điều trị.

Bênh đột quỵ gây ra những hậu quả vô cùng to lớn với tỉ lệ tử vong 18 – 35% và 20 - 30% cần sự chăm sóc toàn diện trong năm đầu sau đột quỵ

Đột quỵ được định nghĩa là các thiếu sót chức năng thần kinh xảy ra đột ngột với các triệu chứng cục bộ hơn là lan tỏa và tồn tại trên 24 giờ hoặc tử vong trong 24 giờ, gồm đột quỵ xuất huyết (haemorrhagic stroke, chiếm 15-20%) và đột quỵ thiếu máu cục bộ (Ischaemic stroke, chiếm từ 80 - 85%). Đây là tình trạng bệnh cần phát hiện khẩn cấp để có liệu pháp cứu chữa kịp thời.

Trong những năm gần đây, người ta ghi nhận tỷ lệ mới mắc đột quỵ giảm 42% ở các nước thu nhập cao. Ngược lại, tăng hơn 100% ở các nước thu nhập thấp. Nguyên nhân gây ra đột quỵ thiếu máu cục bộ hầu như liên quan đến tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, béo phì ít vận động. Xuất huyết não phần lớn là do cao huyết áp và các nguyến nhân ít gặp hơn như vỡ dị dạng mạch máu não, bệnh thoái hóa mạch máu dạng bột, rối loạn đông máu…

Diễn tiến tự nhiên thường gặp ở những bệnh nhân còn sống sót sau đột quỵ, chức năng thần kinh bắt đầu hồi phục sau vài ngày đầu tiên và tiếp tục hồi phục nhanh chóng 3 tháng đầu; chậm dần trong 6 - 12 tháng tiếp theo và một ít trong 1 - 2 năm sau đó. Kiểu cách hồi phục thay đổi khác nhau ở từng bệnh nhân.

Trong đó, nguy cơ tàn phế trong năm đầu sau đột quỵ sẽ có đến 20 - 30% cần sự chăm sóc toàn diện, 20 - 30% phụ thuộc vào những người khác cho những sinh hoạt hàng ngày như tắm rửa, thay đồ, di chuyển. Những yếu tố chỉ điểm cho sự phục hồi chức năng kém như: Tiểu không kiểm soát, kiểm soát tư thế kém, rối loạn chức năng nhận thức, khả năng di chuyển kém, rối loạn chức năng nhận thức không gian - thị giác, mất cảm giác sâu và mất vận động nặng nề.

Hoạt động trị liệu trong đột quỵ não

Sự ảnh hưởng của chi trên đối với sinh hoạt hàng ngày trong đột quỵ não là rất lớn. Tuy nhiên, hồi phục chi trên sau đột quỵ rất kém với tỷ lệ 60% bệnh nhân mất chức năng của tay 1 tuần sau đột quỵ không hồi phục; 18 tháng sau đột quỵ, 55% bệnh nhân mất chức năng hoặc hạn chế chức năng của tay; 4 năm sau đột quỵ chỉ 50% có chức năng từ khá tới tốt.

Theo các khuyến cáo, tất cả bệnh nhân nhập viện vì đột quỵ cấp nên được bắt đầu vận động sớm (trong vòng 24 đến 48 giờ sau khi đột quỵ khởi phát) nếu không có chống chỉ định. Chống chỉ định vận động sớm bao gồm: các bệnh nhân làm các thủ thuật can thiệp có đâm kim vào động mạch, tình trạng nội khoa không ổn định, độ bão hòa oxy thấp, và gãy hoặc chấn thương chi dưới.

Do vậy, cải thiện tiến triển trong quá trình hồi phục vận động sau đột quỵ nhờ:

• Bắt đầu sớm, nhưng không quá sớm
• Bệnh nhân có nhiều động lực
• Cường độ cao/lặp lại nhiều lần, tần suất cao
• Tập luyện vào vấn đề cụ thể tốt hơn các bài tập chung
• Có tác dụng tốt hơn ở các bệnh nhân có di chứng vận động vừa phải
• Tập luyện bổ sung

Phục hồi chức năng cho bệnh nhân đột quỵ sớm cần được thực hiện trong môi trường phong phú, qua đó, cho phép tập luyện tất cả các chức năng của não theo cách tự nhiên.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

  facebook.com/BVNTP

  youtube.com/bvntp