Trong thời đại công nghiệp hoá, một giấc ngủ ổn định có vẻ khá khó khăn. Chúng ta rút ngắn thời gian ngủ, kéo dài hơn thời gian thức, khiến sức khỏe, năng suất lao động bị tổn hại nặng nề.
Chúng ta đã biết một số cách để có giấc ngủ ngon, đơn giản như không nên uống rượu trước giờ ngủ và ngủ đúng giờ. Tuy nhiên việc đó nói dễ hơn làm. Do đó, một cách đơn giản thường được sử dụng đó là nghe nhạc.
Mới đây, một nhạc sỹ người Anh Max Richter đã cho ra đời một tác phẩm dài 8 tiếng có tiêu đề Sleep, ông miêu tả nó như một bài hát ru, được nghe khi đi ngủ. Bài hát đi từ những phần nhẹ nhàng bay bổng được đặt tên là Dream, cho tới phần Space mạnh mẽ, cuốn hút. Đó là một tác phẩm ấn tượng và đầy tham vọng. nhưng liệu nó có thật sự giúp cải thiện giấc ngủ?
Có nhiều kết luận trái chiều về vấn đề này. theo nhiều số liệu được chọn lựa từ các nghiên cứu về âm nhạc cho rằng, chất lượng giấc ngủ khi tự mình đánh giá thường không tương xứng với kết quả đo lường khách quan: nhiều người nghĩ họ có một giấc ngủ khá tốt mà không cần sử dụng thuốc hay không bị gián đoạn nhưng thực tế trong một số trường hợp lại không phải như vậy. Một số nghiên cứu cho rằng những loại nhạc nhẹ nhàng có thể có những tác động tích cực vào chất lượng giấc ngủ và cải thiện giấc ngủ trong các bệnh lý liên quan. Điều này là rất triển vọng nhưng cũng có những khuyến cáo của chính tác giả nghiên cứu về việc cần nhiều thí nghiệm hơn để có kết luận rõ ràng nhất.
Có lẽ câu trả lời của vấn đề này lại ẩn dưới một câu hỏi cơ bản hơn. Âm nhạc có thể ảnh hướng tới những phần cấu trúc ổn định của giấc ngủ hay không?
Câu trả lời là có và không.
Giấc ngủ không đơn thuần là một hành động vô thức. Hơn nữa, nó còn là một hành trình phức tạp liên quan tới trạng thái ý thức đặc biệt, trạng thái mà thực tế được thu nhận từ thông tin bên trong chứ không phải từ các cảm giác bên ngoài.
Sự thay đổi từ bên ngoài thành bên trong diễn ra theo 4 bước riêng biệt. Giấc ngủ được chia thành pha không có cử động mắt và pha có cử động mắt.
.png)
Hãy tưởng tượng bạn đang nghe một bản nhạc đầy đủ của Richter và chuẩn bị đi ngủ. Khi mắt bạn trĩu xuống và tâm trí lơ mơ là bạn đang bắt đầu giai đoạn không cử động sớm. Lúc này bạn thực sự thư giãn. Giai đoạn này kéo dài trong vài phút. Tại thời điểm này các nghiên cứu cho rằng bản nhạc có thể có tác dụng. Điều này đúng với tất cả những thứ tạo cho bạn cảm giác thư giãn như những bản nhạc cổ điển.
Khi bạn tiếp tục thư giãn, não bộ sẽ phát ra sóng theta ổn định, sẽ dần dần chuyển sự chú ý từ môi trường bên ngoài vào những tín hiệu bên trong. Lúc này bạn sẽ có cảm giác lâng lâng, hoặc có những giấc mơ, nếu ai đó gọi tên bạn đủ rõ, bạn vẫn có thể nghe thấy và phản hồi. Quá trình này diễn ra trong 10 phút, sau đó, phức hợp K và các đợt sóng não sẽ xuất hiện.
Phức hợp K và sóng não là những kích thích mạch của những sóng não chậm, chủ động ngăn chặn những kích thích bên ngoài. Điều đó có nghĩa, trong giai đoạn này, não bộ sẽ chặn các bộ phận nhận cảm cũng như bộ phận đáp ứng với những thông tin cảm giác từ bên ngoài.
Trong giai đoạn 2 này, bạn sẽ không còn nghe thấy nhạc nữa. Vùng vỏ não thính giác vẫn nhận âm thanh nhưng vùng đồi thị, trung tâm quan trọng của não, lại dừng phát tín hiệu trước khi có thể tạo thành âm nhạc được ý thức, giai đoạn này kéo dài 20 phút. Sau đó, sóng não trở nên rất chậm và ổn định với sóng delta.
Giai đoạn 3: gần như hoàn oàn không phản hồi với thế giới bên ngoài. Sau 30 phút của giai đoạn này, bạn lại nhẹ nhàng quay lại giai đoạn trước đó khi mà bạn có thể nghe lại những tiếng động, nếu chúng đủ lớn, chúng có thể đánh thức chu kỳ ngủ đang diễn ra của bạn.
Nếu bạn tiếp tục ngủ bạn sẽ chuyển sang pha có cử động mắt: toàn bộ cơ thể sẽ trở nên tê liệt và những cảm giác bên ngoài được kết nối để thu hút sự chú ý tuyệt đối của trí nhớ. Bạn sẽ tỉnh táo, nhưng sẽ có những giấc mơ liên quan. Thời điểm này nếu có ai vào phòng, gọi to tên bạn và rời đi, bạn cũng không thể biết. Nói cách khác, thế giới bên ngoài – bao gồm cả những gì bạn đang nghe trong headphone đều không là gì trong vài phút kỳ diệu của pha này.
Suốt đêm, chu trình này sẽ lặp lại nhiều lần, và mỗi lần phần cử động mắt được kéo dài hơn. Đến phút chót, bạn sẽ dành phần lớn thời gian để tạo nên thế giới của riêng mình trong mơ và không liên quan đến thế giới bên ngoài. Do đó bạn sẽ chỉ nghe được 60 phút đầu tiên của bản nhạc kéo dài 8 tiếng của Richter.
Do đó câu trả lời của vấn đề chúng ta đặt ra ban đầu sẽ là có, âm nhạc có thể giúp chúng ta đi vào giấc ngủ dễ dàng hơn.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
