Tai biến mạch máu não và cách điều trị

Tai biến mạch máu não là bệnh lý nghiêm trọng, có thể dẫn đến tàn phế, thậm chí tử vong. Việc phát hiện và điều trị kịp thời, nhanh chóng căn bệnh này là vô vùng quan trọng, có tính quyết định việc hồi phục hoặc hạn chế hậu quả do bệnh gây ra.

TAI BIẾN MẠCH MÁU NÃO LÀ GÌ?

Tai biến mạch máu não hay đột quỵ não là một trong các bệnh lý mạch máu não nguy hiểm và phổ biến nhất. Bệnh diễn ra khi lượng máu đưa lên não bị ngừng đột ngột, do các mạch máu não bị tắc hoặc vỡ. Dạng tai biến thường gặp nhất thường gặp ở người cao tuổi. Lúc này sức khỏe, khả năng đề kháng của người già đã bị suy yếu, khiến tỷ lệ tử vong ở độ tuổi này rất cao.

Tai biến mạch máu não hay đột quỵ não là một trong các bệnh lý mạch máu não nguy hiểm và phổ biến nhất.

NGUYÊN NHÂN GÂY TAI BIẾN MẠCH MÁU NÃO

Cao huyết áp: Đây được xem là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tai biến mạch máu não. Những người có tiền sử huyết áp cao có nguy cơ bị tai biến mạch máu não cao gấp 2,5 lần so với những người không mắc bệnh.
Xơ mỡ động mạch: Do có mảng xơ mỡ đóng ở thành mạch máu ngày càng dày lên khiến lòng mạch hẹp dần lại, máu ứ lại, đóng thành cục máu đông gây ra tình trạng tắc mạch tại chỗ hoặc chạy lên cao làm tắc các mạch máu phía sau, gây tai biến.
Bệnh tim: Tim đập không đều (loạn nhịp tim, bệnh rung nhĩ) hoặc van tim bị hẹp… khiến máu không lưu thông tốt, phần máu ứ đọng đóng lại thành cục máu đông trong tim. Một mảnh của cục máu này có thể bị vỡ ra và trôi theo dòng máu lên não và mắc kẹt lại tại đó làm tắc nghẽn mạch máu não.
Bệnh mạch máu nhỏ: ở người tăng huyết áp, đái tháo đường lâu năm không được điều trị tích cực, các động mạch nhỏ trên não bị hư hỏng và tắc nghẽn, không thể cấp máu cho não được nữa cũng gây thiếu máu não.
Xuất huyết não – chảy máu não: Mạch máu trong não bị vỡ, máu không đến nuôi não được mà chảy tràn ra, gây chèn ép vào não khiến não bị hư hại. Tăng huyết áp là nguyên nhân chính dẫn đến vỡ mạch máu não, xảy ra khi tăng huyết áp lâu ngày không được điều trị tốt.
Hút thuốc lá cũng được xem là một tác nhân quan trọng gây tai biến mạch máu não.
Các nguyên nhân khác: Dị dạng mạch máu não, thoái hóa mạch máu não, u não, bệnh máu khó đông, bệnh tiểu đường…

Chụp vi tính cắt lớp (CT) là kỹ thuật quan trọng giúp ghi lại hình ảnh não để xác định loại đột quỵ.

TRIỆU CHỨNG TAI BIẾN MẠCH MÁU NÃO

Nhức đầu dữ dội, đột ngột là triệu chứng phổ biến.
Đột nhiên thấy chóng mặt, ù tai, choáng váng. Một bên chân bị yếu hẳn, đứng không vững.
Đột nhiên một bên tay không cầm nắm chắc được đồ vật, dễ làm rơi. Nhặt lại vật dụng để rơi một cách khó khăn.
Đột nhiên rối loạn ngôn ngữ: nói khó, nói ngọng, mọi người không hiểu được bệnh nhân đang nói gì. Triệu chứng này có thể chỉ diễn ra trong ít phút, tuy nhiên cũng có thể kéo dài cả ngày trước khi tai biến nghiêm trọng xảy ra.
Bệnh nhân đột nhiên có cảm giác như kim châm, kiến đốt ở đầu chi tay, chân, một nửa trên người.
Mất kiểm soát hoạt động: Đôi khi người bệnh như mất hẳn sự kiểm soát của chính mình. Đang nói bỗng dừng lại một lúc như vô thức rồi mới tiếp tục được câu chuyện. Hoặc để rơi vật dụng trong tay mà không hề hay biết rồi vài giây sau mới nhớ ra và nhặt lên.
Rối loạn ý thức: Người bệnh đột nhiên mất định hướng trong vài phút, vài giờ. Thoáng quên, thoáng điếc, mất định hướng về không gian và thời gian.
Đột nhiên xuất hiện cảm giác như có ruồi bay trước mắt, mất thị lực hoàn toàn hoặc một phần, hoặc một hai bên trong giây lát.

CHẨN ĐOÁN TAI BIẾN MẠCH MÁU NÃO

Xét nghiệm máu: Các xét nghiệm máu cung cấp những thông tin quan trọng như cục máu đông và lượng đường trong máu, điện giải, công thức máu tìm dấu hiệu nhiễm trùng.
Chụp vi tính cắt lớp (CT): Ghi lại hình ảnh não để xác định loại đột quỵ. Chụp vi tính cắt lớp động mạch (CTA) thường được chỉ định, trong đó thuốc nhuộm được tiêm vào tĩnh mạch và tia X tạo ra hình ảnh 3-D của các mạch máu ở cổ và não.
Siêu âm động mạch cảnh: Giúp hiển thị động mạch bị thu hẹp hoặc đông máu trong động mạch cảnh.
Chụp động mạch: Kỹ thuật này cho thấy động mạch trong não mà bình thường không nhìn thấy trên X-quang. Bác sĩ đưa một ống thông qua một vết rạch nhỏ, thông thường là ở vùng háng. Ống thông được thao tác thông qua động mạch chính và vào động mạch cảnh hay cột sống. Sau đó bác sĩ tiêm một loại thuốc nhuộm thông qua ống thông để cung cấp hình ảnh X-quang động mạch.
Siêu âm tim: Công nghệ siêu âm tạo ra hình ảnh của tim, giúp bác sĩ phát hiện cục máu đông (embolus) từ tim đã đi vào não và gây ra đột quỵ.

ĐIỀU TRỊ TAI BIẾN MẠCH MÁU NÃO

Chữa tai biến mạch máu não cần điều trị tận gốc nguyên nhân gây bệnh là huyết khối. Do đó, người bệnh thường được chỉ định sử dụng các thuốc chống huyết khối, có tác dụng ngăn ngừa hình thành cục máu đông.

Lưu ý việc dùng thuốc cần đúng hướng dẫn của bác sĩ về thời gian uống thuốc, liều lượng sử dụng. Điều đó giúp tránh những biến chứng nguy hiểm như chảy máu, xuất huyết dạ dày – tá tràng. Nngười bệnh không được tự ý dùng thuốc mà phải tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ.

PHÒNG NGỪA TAI BIẾN MẠCH MÁU NÃO

Để phòng ngừa và tránh tái phát tai biến mạch máu não, mỗi người cần có chế độ ăn uống, nghỉ ngơi và luyện tập phù hợp. Cụ thể như sau:

Chế độ ăn uống: Cần bổ sung đầy đủ các dưỡng chất như protein, chất béo và carbonhydrate trong thực phẩm như: các loại cá, các loại rau củ tươi, giảm muối trong chế độ ăn uống,…

Chế độ nghỉ ngơi và tập luyện: Ăn ngủ điều độ, không làm việc nặng, quá sức. Không nên đi xa. Vận động cơ thể và thư giãn bằng các bài tập nhẹ trong khoảng 15 – 20 phút mỗi buổi sáng. Không nên nằm quá nhiều. Giữ tâm lý vui vẻ, thoải mái giúp ổn định tâm lý và sức khỏe, tránh căng thẳng có hại đến trĩ não.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

facebook.com/BVNTP