✴️ Xạ trị đối với ung thư tiền liệt tuyến
Xạ trị là gì?
Các hạt phóng xạ có thể phá vỡ DNA trong các tế bào ung thư. Sự gián đoạn này ngăn các tế bào nhân lên và cũng có thể giết chết chúng. Trong một số trường hợp, bức xạ có thể loại bỏ gần hoàn toàn tế bào ung thư và được xem là phương pháp trị liệu đạt hiệu quả cao. Trong điều trị, Bác sĩ có thể chỉ sử dụng xạ trị hoặc kết hợp các phương pháp điều trị khác.
Nếu không thể loại bỏ hoàn toàn ung thư tuyến tiền liệt, xạ trị có thể giúp kiểm soát nó. Nó cũng có thể làm giảm các triệu chứng ở giai đoạn muộn của bệnh, khi ung thư đã di căn. Đây gọi là điều trị chăm sóc giảm nhẹ.
Ung thư tuyến tiền liệt là một loại ung thư phổ biến ảnh hưởng đến nam giới.
Các dạng xạ trị?
Một số loại điều trị bức xạ có thể dùng trong ung thư tuyến tiền liệt. Bao gồm:
- Xạ trị ngoài
- Xạ trị trong
- Xạ trị hệ thống
Xạ trị ngoài
Trong xạ trị ngoài (EBRT), một cỗ máy lớn sẽ hướng chùm tia X vào tuyến tiền liệt từ ngoài cơ thể. Đội ngũ y tế sẽ chuẩn bị cho trị liệu bằng cách:
- Lấy số đo và đánh dấu khu vực điều trị.
- Quét MRI hoặc CT để xác định vùng mục tiêu.
- Tính toán liều lượng thuốc chính xác để sử dụng.
Xạ trị nhiều đợt là cần thiết vì cơ thể chỉ có thể chịu đựng được một lượng nhỏ phóng xạ tại một thời điểm. Tia xạ tác động thành từng đợt sẽ giúp giảm nguy cơ của tác dụng phụ. Có một số cách áp dụng xạ trị ngoài:
Trị liệu thông thường:
35-45 liều trong 7 -9 tuần. Điều này cho phép thời gian phục hồi 2 ngày mỗi tuần.
Trị liệu vừa phải:
Liều cao hơn, và ít đợt hơn. Bệnh nhân có thể chỉ phải điều trị 20 buổi trong 4 tuần với hiệu quả tương đương.
Trị liệu tăng cường:
Bệnh nhân được dùng liều cao trong năm phiên. Theo một số quan điểm, điều này có nghĩa là điều trị nhanh hơn với ít tác dụng phụ hơn. Tuy nhiên, nó thường không phù hợp với tất cả mọi người.
Xạ trị không gian 3 chiều
Các máy tính chuyên dụng cung cấp hình ảnh chính xác của tuyến tiền liệt. Họ cũng định hình các chùm tia cho chúng chỉ tác động đến khu vực cần điều trị. Điều này có thể làm giảm tổn thương các mô xung quanh.
Xạ trị ung thư chuẩn hóa (IMRT):
Trong phiên bản nâng cao hơn của liệu pháp xạ trị không gian 3 chiều, một thiết bị được điều khiển bằng máy tính di chuyển xung quanh cơ thể trong quá trình điều trị. Nó điều chỉnh cả hình dạng và cường độ tia chiếu. Điều này có thể cung cấp một liều cao hơn mà không làm tăng nguy cơ tổn thương các mô lành.
Xạ trị điều biến thể tích khung tròn (VMAT):
Phiên bản IMRT này cung cấp điều trị nhanh chóng để mỗi đợt trị liệu ngắn hơn. Không rõ liệu nó có lợi ích bổ sung nào không ngoài việc tiết kiệm được thời gian điều trị.
Liệu pháp bức xạ chùm tia proton:
Liệu pháp proton sử dụng chùm tia proton thay vì bức xạ. Về lý thuyết, nó gây ra ít thiệt hại hơn cho các mô lành. Tuy nhiên, điều trị này tốn kém và không được áp dụng rộng rãi. Vẫn chưa rõ liệu nó có hiệu quả hơn so với xạ trị hay không?
Xạ trị trong
Liệu pháp xạ trị trong (IRT), là cách đặt các viên phóng xạ vào trong cơ thể, ở tuyến tiền liệt. Các viên có kích thước bằng một hạt gạo, theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ. Việc cấy ghép có thể là tạm thời hoặc vĩnh viễn:
Tạm thời:
Bác sĩ chèn viên thuốc trong một thời gian ngắn. Thời gian có thể dao động từ một vài phút đến 2 ngày.
Vĩnh viễn:
Bác sĩ sẽ loại bỏ các viên thuốc chỉ khi chúng không còn phóng xạ. Trước khi chèn thuốc, bệnh nhân được gây mê hoặc gây tê vùng. Công nghệ hình ảnh đảm bảo họ định vị viên thuốc chính xác.
Xạ trị hệ thống
Trong xạ trị có hệ thống, bác sĩ đưa một chất lỏng thành phần gồm các chất phóng xạ, qua đường miệng hoặc tiêm tĩnh mạch vào cơ thể. Chất lỏng sẽ di chuyển khắp cơ thể qua máu đến vị trí ung thư.
Điều trị phối hợp
Đôi khi, bác sĩ sẽ đề nghị điều trị phối hợp. Họ có thể phối hợp xạ trị trong với xạ trị ngoài, hoặc có thể thay đổi điều trị nếu phương pháp ban đầu không hiệu quả. Một lựa chọn khác là kết hợp xạ trị và hóa trị. Kết hợp cả hai có thể dẫn đến kết quả tốt hơn.
Tác dụng phụ
Tổn thương tế bào lành
Xạ trị giết chết các tế bào ung thư, nhưng nó cũng có thể làm tổn thương các tế bào khỏe mạnh. Tuy nhiên, không giống như các tế bào ung thư, các tế bào khỏe mạnh thường có thể tự sửa chữa sau điều trị.
Các vấn đề về đường tiêu hóa và bàng quang
Bao gồm:
- Viêm đường ruột do phóng xạ: Các triệu chứng bao gồm tiêu chảy và máu trong phân.
- Viêm bàng quang do phóng xạ: Các triệu chứng bao gồm cần đi tiểu thường xuyên hơn, cảm giác nóng rát khi đi tiểu và máu trong nước tiểu.
Rối loạn cương
Các vấn đề về rối loạn cương cứng thường không xuất hiện ngay lập tức, nhưng chúng có thể diễn tiến chậm theo thời gian, đặc biệt là ở người lớn tuổi.
Các tác dụng phụ khác
Bao gồm:
- Đau và nhạy cảm da
- Cơ thể mệt mỏi
- Buồn nôn
- Chán ăn
- Đau miệng
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
BÀI VIẾT KHÁC
