ĐỊNH NGHĨA
Soi thực quản - dạ dày - tá tràng có sinh thiết là đưa ống soi dạ dày qua đường miệng vào thực quản rồi xuống dạ dày và tá tràng nhằm mục đích chẩn đoán và điều trị những bệnh lý của thực quản, dạ dày và tá tràng. Trong quá trình này có lấy các mảnh thực quản, dạ dày hoặc tá tràng bằng kìm sinh thiết để làm xét nghiệm mô bệnh học.
CHỈ ĐỊNH
Đau thượng vị, nôn không rõ nguyên nhân, hội chứng trào ngược.
Thiếu máu, gầy sút cân.
Đau ngực sau khi đã kiểm tra tim mạch bình thường.
Nuốt nghẹn.
Hội chứng kém hấp thu.
Tiền sử dùng thuốc chống viêm, giảm đau.
Cắt 2/3 dạ dày sau 10 năm.
Bệnh polyp gia đình.
Bệnh Crohn.
CHỐNG CHỊ ĐỊNH
Chống chỉ định tuyệt đối
Các bệnh lý có rối loạn đông cầm máu như: Hemophilie, Lơ xê mi, xuất huyết giảm tiểu cầu…
Các bệnh lý ở thực quản có nguy cơ làm thủng thực quản như bỏng thực quản do hóa chất và thuốc gây hẹp thực quản.
Phình động mạch chủ ngực.
Suy tim, nhồi máu cơ tim, cơn tăng huyết áp.
Suy hô hấp, khó thở do bất cứ nguyên nhân gì, ho nhiều.
Chống chỉ định tương đối
Người bệnh tâm thần không phối hợp được.
Tụt huyết áp.
CHUẨN BỊ
Người thực hiện
01 bác sĩ chuyên khoa nội soi tiêu hóa, 02 điều dưỡng hoặc kỹ thuật viên.
Phương tiện
Máy nội soi thực quản - dạ dày - tá tràng ống mềm, loại cửa sổ thẳng và các dụng cụ đi kèm máy nội soi.
Nguồn sáng.
Máy hút.
Ống ngậm miệng.
Kìm Ống nhựa, dung dịch cố định mẩu sinh thiết (phoóc môn).
Nước cất để bơm rửa khi cần thiết trong quá trình nội soi.
Chất bôi trơn đầu máy soi: K- Y.
Thuốc gây tê vùng họng: Xylocain 2% hoặc Lidocain 10 %. -Găng, gạc, sinh thiết - bơm tiêm 20 ml.
Người bệnh
Nhịn ăn tối thiểu 6 giờ trước nội soi. Người bệnh phải được giải thích kỹ về lợi ích và tai biến của thủ thuật và đồng ý soi.
Nếu người bệnh nội trú phải có bệnh án.
CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH
Kiểm tra hồ sơ bệnh án
Nếu người soi là người bệnh nội trú.
Kiểm tra người bệnh
Đúng họ tên, tuổi, giới, địa chỉ. Người bệnh nằm nghiêng trái, chân phải co, chân trái duỗi.
Thực hiện kỹ thuật
Chuẩn bị và kiểm tra máy soi
Gây tê vùng hầu họng
Bằng Xylocain 2% hoặc Lidocain 10%.
Đặt ống ngậm miệng
Vào giữa hai cung răng và bảo người bệnh ngậm chặt.
Đưa máy soi qua miệng, họng vào thực quản, dạ dày, tá tràng Bơm hơi và quan sát.
Khi phát hiện vùng tổn thương nghi ngờ
Điều dưỡng đưa kìm sinh thiết qua kênh của máy và bác sĩ nội soi dùng kìm sinh thiết bấm từ 4 đến 6 mảnh gửi cho vào ống đựng phoóc môn để gửi xét nghiệm mô bệnh học.
Rút máy và tẩy uế khử khuẩn máy soi theo đúng quy định
Rửa máy: Dùng 500 ml dung dịch xà phòng trung tính 0,5%, van bơm tăng cường để rửa sạch phần ngoài của máy và các đường bên trong máy.
Thử hơi: Dùng dụng cụ thử hơi kèm máy soi để xem vỏ cao su của máy có bị rách không, nếu rách không được ngâm máy vào dung dịch tẩy uế mà phải gửi máy đi sửa ngay.
Tẩy uế: chỉ tiến hành khi máy soi không bị rách.
Dùng 5 lít xà phòng trung tính 0,5%, bàn chải, van ba chiều để tẩy uế.
Ngâm toàn bộ máy vào dung dịch tẩy uế, dùng bàn chải, van ba chiều để rửa sạch phần ngoài và các đường bên trong của máy.
Sát khuẩn
Dùng 5 lít dung dịch sát khuẩn Glutaraldehyd 2%, van ba chiều để sát khuẩn máy.
Ngâm toàn bộ máy vào dung dịch sát khuẩn để rửa sạch các đường bên trong của máy.
Sấy khô máy
Dùng van bơm tăng cường, bộ phận bơm khí của nguồn sáng, máy hút để làm khô các đường bên trong của máy trước khi cất máy.
Rửa, tẩy uế và khử khuẩn kìm sinh thiết với các dung dịch như với máy nội soi.
THEO DÕI
Tình trạng chung của người bệnh, mạch, huyết áp nếu người bệnh có chảy máu.
TAI BIẾN VÀ XỬ TRÍ
Nếu có chảy máu tại nơi vừa sinh thiết: tiêm cầm máu tại chỗ bằng Adrenalin 1/10000.
Nếu tiếp tục chảy máu có thể dùng kẹp Clip để cầm máu.
Các tai biến khác và xử trí giống nội soi dạ dày không sinh thiết.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Soi dạ dày - tá tràng. Hướng dẫn quy trình kỹ thuật bệnh viện Tập I. Nhà xuất bản Y học 1999, 506 - 507.
Phạm Thị Bình. Soi dạ dày - tá tràng. Ứng dụng nội soi trong chẩn đoán và điều trị bệnh lý tiêu hóa. Bệnh viện Bạch Mai. 2001, 14 - 30.
Mark Topazian. Upper endoscopy. Harrison,s Gastroenterology and Hepatology. 2010: 94.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
