4 loại cholesterol ảnh hưởng đến tim

Theo PGS.BS. Nieca Goldberg, trường Y khoa NYU Grossman (Mỹ), tuy có ảnh hưởng tiêu cực, nhưng cholesterol vẫn có vai trò quan trọng với sức khỏe. Cơ thể sử dụng cholesterol để hình thành tế bào, một số hormone, mật dùng để tiêu hóa thức ăn...

Không phải tất cả cholesterol đều giống nhau. Cholesterol kết hợp với protein để cùng vận chuyển trong máu. Tùy vào loại protein mà cholesterol kết hợp (khoa học gọi là lipoprotein), cholesterol có thể được đào thải, hấp thu hoặc được xử lý theo cách khác nhau, từ đó ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể. Hiểu về chỉ số lipoprotein trong xét nghiệm máu hỗ trợ chẩn đoán, tiên lượng tình trạng sức khỏe.

Lipoprotein mật độ thấp hay cholesterol "xấu" (Low-density lipoprotein - LDL)

Theo PGS.BS Goldberg, cơ thể cần giảm LDL vì cholesterol này góp phần gây tắc nghẽn động mạch, làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim. Khi cơ thể có quá nhiều LDL, cholesterol sẽ tích tụ ở những nơi không nên có như mạch máu (gồm cả những mạch dẫn đến tim), hình thành những mảng bám dạng sáp khiến động mạch bị thu hẹp và cứng lại, còn gọi là chứng xơ vữa động mạch.

Nguy hiểm là quá trình này thường không có biểu hiện rõ rệt, vì vậy người trưởng thành khỏe mạnh nên kiểm tra cholesterol mỗi 4-6 năm một lần, kiểm tra thường xuyên hơn với những người mắc đái tháo đường, bệnh tim hoặc tiền sử gia đinh có cholesterol cao.

PGS.BS tim mạch Guy Mintz, trường Y Zucker (Mỹ) cho biết, chứng xơ vữa động mạch làm chậm lượng máu đến tim (cũng như các cơ quan và mô khác). Nếu mảng bám vỡ ra, cục máu đông có thể hình thành và gây đau tim.

Bên cạnh LDL, tăng huyết áp và tăng đường huyết cũng ảnh hưởng đến mạch máu. Nồng độ LDL có xu hướng tăng ở những người hút thuốc, ít hoạt động thể chất, ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn.

Theo Thư viện Y học Quốc gia (Mỹ), nồng độ LDL ổn định nên ở mức dưới 100 mg/dL. Với những người đã từng bị đau tim hoặc đột quỵ, đã được kê đơn một số loại thuốc giảm cholesterol, thì mức LDL dưới 70 mg/dL sẽ tốt hơn.

Lipoprotein mật độ cao hay cholesterol "tốt” (High-density lipoprotein - HDL)

Đây được coi là cholesterol thân thiện với tim. Do HDL hấp thu thêm cholesterol, đưa trở lại gan để đào thải ra khỏi cơ thể (gan sử dụng cholesterol để tạo ra mật, sau đó thải ra ngoài cơ thể qua phân) giúp ngăn chặn nguy cơ tắc nghẽn động mạch. Nữ giới nên duy trì HDL ở mức 50 mg/dL hoặc cao hơn, nam giới nên duy trì ở mức 40 mg/dL hoặc cao hơn.

Một số yếu tố có thể khiến nồng độ HDL thấp như hút thuốc, ít vận động, đái tháo đường type 2 các loại thuốc như thuốc chẹn beta được sử dụng để hạ huyết áp. Bạn nên duy trì cả 2 mức HDL và LDL ổn định để có sức khỏe tối ưu.

Cholesterol lipoprotein mật độ rất thấp (Very low-density lipoprotein - VLDL)

VLDL có liên quan đến LDL nhưng ít biết đến hơn, là phương tiện thiết yếu để vận chuyển chất béo trung tính (triglyceride). Theo Thư viện Y khoa Quốc gia (Mỹ), triglyceride là loại chất béo có nhiều nhất trong cơ thể, đảm nhiệm dự trữ lượng calorie dư thừa từ thực phẩm bạn ăn.

VLDL và triglyceride đều tăng cao gây hại cho tim. Đây cũng là lý do trong bảng xét nghiệm lipid, triglyceride thường được liệt kê với LDL và HDL toàn phần. Để sức khỏe tốt, triglyceride phải dưới 150 mg/dL. Việc ăn nhiều thực phẩm có nhiều đường hoặc chất béo bão hòa có thể làm tăng chất béo trung tính.

Lipoprotein (a)

Lipoprotein (a) hay Lp (a) mới được các nhà nghiên cứu quan tâm nhiều gần đây. Theo ông Anurag Mehta, giám đốc khoa tim mạch phòng ngừa tại Trung tâm Tim mạch Pauley của VCU Health (Mỹ), Lp (a) có thể tác động xấu tiềm ẩn, dù vẫn còn nhiều điều chưa được sáng tỏ.

Lp (a) dường như chủ yếu được xác định bởi di truyền và bác sĩ Mehta cho biết, các nhà khoa học không chắc chắn chính xác chức năng của nó trong cơ thể. Cũng không có sự thống nhất chung về thế nào là Lp (a) cao, tuy nhiên, các hướng dẫn chung chỉ ra ngưỡng 50 mg/dL.

Bác sĩ Mehta lưu ý, Lp (a) thường không có trong bảng xét nghiệm lipid tiêu chuẩn. Việc xét nghiệm chỉ được khuyến nghị đối với những người đã biết mắc bệnh liên quan đến xơ vữa động mạch, có tiền sử gia đình mắc bệnh tim sớm hoặc đột quỵ vì mức Lp (a) cao.

Tuy nhiên, thay đổi lối sống không thể thay đổi chỉ số Lp (a), các nhà nghiên cứu đang nghiên cứu các loại thuốc tiềm năng để xem xét tác dụng đến chỉ số này.

Một số lời khuyên giúp tim khỏe mạnh

Chế độ ăn uống lành mạnh cho tim có thể giúp cải thiện nồng độ LDL, HDL và chất béo trung tính. PGS.BS Goldberg khuyên bạn nên ăn nhiều trái cây và rau củ, các loại đậu, ngũ cốc giàu chất xơ, cá, thịt gia cầm, cũng như chất béo không bão hòa từ quả hạch và hạt.

Tập thể dục đều đặn mỗi ngày, đơn giản như đi bộ hoặc chạy bộ có thể cải thiện mức LDL, HDL cũng như sức khỏe tim mạch. Nếu tập cardio, bạn nên đặt mục tiêu tập cường độ vừa phải với 150 phút/tuần.

Khi khám sức khỏe, bạn nên chủ động hỏi bác sĩ về các chỉ số trong bảnh xét nghiệm lipid tiêu chuẩn. Cung cấp cho bác sĩ thông tin nếu tiền sử gia đình có người mắc bệnh tim mạch.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

facebook.com/BVNTP