Bóc tách động mạch vành là gì?

Bóc tách động mạch vành là gì? (SCAD-spontaneous coronary artery dissection)

Không giống như các bệnh đột quỵ tim hay gặp khác (nguyên nhân do các mảng xơ vữa ở động mạch), bóc tách động mạch vành do động mạch vành bị rách khiến giảm lưu lượng máu đến tim dẫn đến tình trạng đột quỵ tim.

Mặc dù bệnh này hiếm gặp và chỉ chiếm một tỷ lệ nhỏ trong các bệnh tim mạch nói chung nhưng lại là nguyên nhân của 40% các cơn đột quỵ tim ở phụ nữ dưới 50 tuổi và phần lớn xảy ra ở phụ nữ trẻ. Đây chính là nguyên nhân gây ra các cơn đau tim ở những người trẻ tuổi mà các bác sỹ đã lãng quên suốt hơn 100 năm qua và mới được đề cập trở lại trong 4-5 năm trở lại đây.

Nhưng người mắc bệnh bóc tách động mạch vành thường là những người khỏe mạnh và không bị mắc bất cứ bệnh tim nào trước đó cũng như không có những yếu tố nguy cơ của bệnh tim mạch như hút thuốc lá, tiểu đường hoặc thừa cân. SCAD thường bị chẩn đoán cà điều trị nhầm nên càng dẫn tới tổn thương động mạch nhiều hơn.

SCAD xảy ra ở nhóm phụ nữ trẻ, gầy và không có các yếu tố nguy cơ vì thế mà ngay cả khi có các cơn đau tim điển hình, các bác sỹ vẫn có thể chẩn đoán nhầm.

Các đột quỵ tim khác thường được chẩn đoán thông qua các xét nghiệm máu và điện tâm đồ nhưng SCAD chỉ có thể được chẩn đoán bằng chụp X-quang mạch vành

Những ai có nguy cơ bị mắc bệnh

Bóc tách động mạch vành có thể xảy ra trong độ tuổi từ 15 đến 80 và độ tuổi trung bình là 42. Khoảng 10-15% các ca xảy ra ở trẻ sơ sinh.

Bệnh có thể liên quan đến các vấn đề khác của động mạch nhưng đa phần là do loạn sản cơ khiến các tế bào phát triển một cách bất thường ở thành động mạch

Bệnh tiến triển âm thầm không gây ra bất cứ vấn đề sức khỏe nào cho đến khi bác sỹ tim mạch phát hiện ra những hình ảnh bất thường sau một cơn đau tim. Vì vậy những bệnh nhân từng mắc SCAD nên đi kiểm tra sức khỏe thường xuyên đặc biệt các vấn đề về động mạch như phình mạch não, tắc nghẽn, bóc tách hoặc rách động mạch.

Bệnh bóc tách động mạch vành cũng có tính chất di truyền trong gia đình nhưng có rất nhiều bệnh nhân, nguyên nhân gây ra bệnh thường không được biết chắc chắn.

Hiện nay vẫn chưa có cách phòng bệnh và không có có khuyến cáo chung cho tất cả mọi người. Để ngăn ngừa bệnh xảy ra một lần nữa, các bác sỹ thường kê aspirin sử dụng hàng ngày cho các bệnh nhân và họ cũng cần phải tránh:

việc mang thai
điều trị hóc môn tại nhà
các môn thể thao có cường độ cao hoặc mạnh
các hoạt động gây ra tác động mạnh như tăng cường cơ bắp hoặc xúc tuyết.

Tỷ lệ sống sót của bóc tách động mạch vành

Các bác sỹ thường tiên lượng bệnh bóc tách mạch vành có nguy cơ tử vong cao. Thực ra tỷ lệ tử vong của bệnh thực ra rất thấp chỉ khoảng 1-5%. Nhưng với những người bị bóc tách động mạch vành thì lần thứ hai bị bệnh thì cơ hội sống sót giảm đi rất nhiều chỉ hơn 20%.

Tiêu chuẩn điều trị đột quỵ tim không áp dụng được với SCAD.

Thông thường các bệnh nhân đột quỵ tim được chỉ định đặt stent để thông lòng mạch nhưng đặt stent trên bệnh nhân SCAD chỉ làm tăng thêm tổn thương mạch mà thôi. Phác đồ điều trị bệnh bóc tách động mạch vành là sự kết hợp điều trị aspirin và các thuốc chống ngưng tập tiểu cầu. Bệnh nhân sẽ được hỗ trợ về mặt tinh thần, giáo dục về tình trạng bệnh và các bài tập thể dục. Đa số các bệnh nhân sẽ tiến triển tốt sau một vài tuần mặc dù việc phục hồi còn phụ thuộc vào việc chẩn đoán đúng bệnh sớm và mức độ tổn thương mạch ra sao.

Một số người trải qua chấn thương tâm lý hoặc có thể cấp tính đột ngột và cường độ mạnh cũng có thể dẫn tới bệnh bóc tách động mạch vành như người thân trong gia đình qua đời, đổ vỡ trong hôn nhân, stress công việc hoặc những bài tập thể dục cường độ cao