Xem lại: Tổng quan về phình động mạch chủ
Nguyên nhân
Phình động mạch chủ có thể tiến triển khi thành động mạch chủ trở nên suy yếu. Điều này có thể xảy ra theo thời gian do các bệnh lý và tình trạng có xu hướng ảnh hưởng đến tất cả các mạch máu của cơ thể, không chỉ riêng động mạch chủ.
Các yếu tố nguy cơ hàng đầu:
-
Hút thuốc, cho đến nay, là yếu tố nguy cơ chính của phình động mạch chủ. Những người hút thuốc có tỷ lệ phình động mạch chủ tăng gấp năm lần so với những người không hút thuốc.
-
Lão hóa (phình động mạch chủ rất hiếm gặp ở những người dưới 60 tuổi.)
-
Giới tính nam (phình động mạch chủ xảy ra phổ biến hơn nhiều ở nam giới so với nữ giới.)
-
Tăng huyết áp, đặc biệt nếu không được điều trị, có thể làm tăng nguy cơ hình thành phình mạch.
-
Xơ vữa động mạch, xảy ra do cholesterol cao và tăng huyết áp.
-
Tiền sử gia đình bị phình động mạch chủ là một yếu tố nguy cơ quan trọng.
-
Một số bệnh di truyền có thể làm tăng nguy cơ phình động mạch chủ, do sự yếu của các mạch máu gây ra bởi các điều kiện này. Hội chứng Marfan, hội chứng Ehlers-Danlos, viêm động mạch Takayasu, van động mạch chủ bicuspid, hội chứng Loeys-Dietz, phình động mạch chủ ngực gia đình và bệnh thận đa nang đều làm tăng nguy cơ phình động mạch chủ.
-
Chấn thương ở bụng hoặc ngực có thể gây phình động mạch chủ tiến triển hoặc vỡ.
Chẩn đoán
Các triệu chứng ban đầu của phình động mạch chủ thường là do biến chứng vỡ và điều này có thể gây tử vong. Nếu bạn bị phình động mạch chủ, kết quả của bạn sẽ tốt hơn nhiều nếu chẩn đoán trước khi có bất kỳ triệu chứng nào. Dưới đây là các phương pháp chẩn đoán:
-
Sàng lọc: Hầu hết các phình động mạch chủ trước vỡ được chẩn đoán khi những người có yếu tố nguy cơ cao được sàng lọc đặc biệt, ngay cả khi không có triệu chứng hoặc dấu hiệu khi khám thực thể.
-
Khám thực thể: Một khối lớn nằm sâu trong bụng, có thể được phát hiện bằng khám thực thể ở khoảng 33% những người có AAA.
-
X-quang ngực: X-quang ngực thường không phải là xét nghiệm mà bác sĩ sẽ yêu cầu nếu bạn có nguy cơ phình động mạch chủ. Tuy nhiên, nhiều phình động mạch chủ ngực được phát hiện đầu tiên bằng X-quang ngực.
-
Siêu âm: Siêu âm đặc biệt nhạy trong chẩn đoán phình động mạch chủ. Đây là một xét nghiệm chẩn đoán an toàn và tương đối nhanh, cũng hữu ích trong các tình huống khẩn cấp.
-
CT scan: có thể phát hiện những thay đổi trong cấu trúc của động mạch chủ và có thể hữu ích trong việc lên kế hoạch phẫu thuật.
-
MRI: giống như CT, là một kỹ thuật hình ảnh có thể xác định các bất thường về giải phẫu. Tùy thuộc vào đặc điểm của chứng phình động mạch của bạn, MRI hoặc CT có thể được chọn để đánh giá.
.png)
Điều trị
Nếu bạn được chẩn đoán phình động mạch chủ, bạn và bác sĩ sẽ phải quyết định con đường điều trị tốt nhất. Hai phương pháp điều trị phình động mạch bao gồm sửa chữa phẫu thuật để ngăn ngừa vỡ hoặc theo dõi sát theo thời gian. Quyết định này sẽ dựa trên sự cân nhắc nguy cơ vỡ phình động mạch chủ và những nguy cơ của việc phẫu thuật. Khả năng phình động mạch chủ sẽ vỡ phụ thuộc phần lớn vào hai yếu tố:
-
Kích thước của động mạch
-
Tỉ lệ tăng kích thước.
Kích thước của phình động mạch chủ được coi là chỉ số tốt nhất về nguy cơ vỡ và nó có thể được đo bằng siêu âm, CT scan hoặc MRI. Động mạch có đường kính lớn hơn 5,5 cm ở nam giới, hoặc lớn hơn 5,0 cm ở phụ nữ, có nhiều khả năng vỡ hơn.
Phòng ngừa
Một số yếu tố nguy cơ, chẳng hạn như tuổi tác và di truyền, không thể kiểm soát được. Tuy nhiên, các yếu tố nguy cơ khác có thể được điều chỉnh hoặc kiểm soát, điều này làm giảm đáng kể khả năng bạn bị phình động mạch chủ. Một số cách bạn có thể thực hiện để giảm nguy cơ bao gồm:
-
Không hút thuốc: Hút thuốc là một yếu tố nguy cơ chính đối với tất cả các bệnh về mạch máu, bao gồm cả phình động mạch chủ.
-
Kiểm soát huyết áp: Huyết áp cao là tác nhân quan trọng gây ra bệnh mạch máu và duy trì huyết áp bình thường bằng cách sử dụng chế độ ăn uống, kiểm soát căng thẳng hoặc dùng thuốc kiểm soát huyết áp sẽ làm giảm khả năng phát triển phình động mạch chủ.
-
Kiểm soát mức cholesterol của bạn: cholesterol cao dẫn đến xơ vữa động mạch - là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây phình động mạch chủ.
-
Khám sức khoẻ thường xuyên : khám sức khoẻ định kỳ rất quan trọng. Bác sĩ có thể phát hiện ra rằng bạn có thể có nguy cơ bị phình động mạch chủ và bạn có thể cần xét nghiệm sàng lọc. Ngoài ra, khi bạn duy trì khám thường xuyên, các vấn đề có thể làm tăng nguy cơ phình động mạch chủ, như tăng huyết áp và cholesterol cao, có thể được phát hiện và điều trị sớm.
Tìm hiểu thêm: Phương pháp chụp hình mạch máu
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
