Bệnh thiếu máu não mạch máu nhỏ là tình trạng bệnh lý xảy ra ở các mạch máu nhỏ bên trong não. Những bệnh lý này bao gồm: đột quỵ, xuất huyết não, và sa sút trí tuệ. Tình trạng thiếu máu mạch máu nhỏ còn có thể xảy ra ở các cơ quan khác, bao gồm tim, thận và mắt.
Tuổi tác, tăng huyết áp, và đái tháo đường là một số trong nhiều các nguy cơ có thể gây ra tình trạng thiếu máu não mạch máu nhỏ.
Bài viết này sẽ cung cấp thêm một số thông tin về về bệnh thiếu mãu não mạch máu nhỏ bao gồm các triệu chứng, nguyên nhân và biện pháp điều trị của bệnh.
Thiếu máu mạch máu nhỏ
Thuật ngữ thiếu máu mạch máu nhỏ được dùng để nói về những sự thay đổi xảy ra tại thành của các mạch máu nhỏ nằm trong các tạng.
Các bệnh lý gây ảnh hưởng đến những mạch máu này có thể làm tổn thương chất trắng của não. Chất trắng có chứa các sợi thần kinh mang nhiệm vụ truyền gửi tín hiệu giữa các vùng khác nhau trong não.
Bệnh thiếu máu não mạch máu nhỏ là một bệnh “thầm lặng”, nghĩa là hầu hết những người có bệnh lý này không cảm nhận thấy triệu chứng gì.
Tuy nhiên, các bác sĩ có thể tìm kiếm dấu hiệu của bệnh thiếu máu mạch máu nhỏ bằng cách sử dụng kỹ thuật hình ảnh MRI-scan.
Bệnh lý thiếu máu mạch máu nhỏ thường gây ảnh hưởng đến những người trưởng thành lớn tuổi. Nếu không được điều trị, bệnh có thể dẫn đến tình trạng suy giảm nhận thức, sa sút trí tuệ, đột quỵ và gây khó khăn trong việc đi lại.
Triệu chứng của thiếu máu não mạch máu nhỏ
Các triệu chứng của bệnh lý thiếu máu não mạch máu nhỏ có thể có nhiều mức độ từ nhẹ đến nặng, tùy thuộc vào mức độ của tổn thương.
Những bệnh nhân có bệnh thiếu máu não mạch máu nhỏ ở dạng nhẹ có thể sẽ không có triệu chứng. Tuy nhiên, những bệnh nhân có tổn thương chất trắng nặng hơn có thể gặp phải:
- Khó khăn trong việc suy nghĩ
- Khó khăn trong việc tập trung
- Mất trí nhớ
- Thay đổi cảm xúc
- Trầm cảm
- Khó ngủ
- Thay đổi thói quen đi tiêu
Bệnh mạch máu nhỏ là nguyên nhân gây ra khoảng 25 phần trăm số lượng ca đột quỵ thiếu máu não. Các triệu chức của đột quỵ:
- Yếu liệt một bên cơ thể
- Rối loạn ngôn ngữ
- Khó khăn trong việc vận động phối hợp
- Tê ở mặt, tay hoặc chân
- Vấn đề về thị giác
- Lú lẩn
Nếu như gặp phải bất kỳ triệu chứng nào của đột quỵ thì cần được cấp cứu ngay.
Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ
Tuổi tác là một yếu tố nguy cơ lớn của bệnh thiếu máu não mạch máu nhỏ. Theo một nghiên cứu năm 2019, bệnh lý gây ảnh hưởng chỉ khoảng 5% người dưới 50 tuổi nhưng lại ở 100% người lớn hơn 90 tuổi.
Các yếu tố nguy cơ khác của bệnh lý thiếu máu não mạch máu nhỏ bao gồm:
- Đái tháo đường
- Tăng huyết áp
- Cholesterol cao
- Viêm mạch máu do nhiễm trùng hoặc do hệ miễn dịch phản ứng quá mức
- Tiếp xúc với phóng xạ
- Hút thuốc lá
Nguyên nhân chính xác gây ra thiếu máu não mạch máu nhỏ vẫn chưa được tìm hiểu rõ, tuy nhiên, có nhiều tác nhân có thể gây ảnh hưởng đến các mạch máu của não.
Ví dụ như sự tích tụ của các mảng xơ vữa, mô mỡ, hay mô sẹo ở bên trong thành động mạch có thể làm cản trở một phần hoặc hoàn toàn dòng máu đi đến não.
Nếu như không có đủ máu đến thì một số mô não sẽ không nhận đủ oxy và có thể dẫn đến sự hủy hoại mô hoặc đột quỵ thiếu máu não.
Điều trị
Bệnh thiếu máu não mạch máu nhỏ gây ảnh hưởng đến các mạch máu có đường kính nhỏ hơn 0.5 mm, khiến cho tình trạng này rất khó để nhận diện và khó khăn để có thể điều trị bằng phẫu thuật.
Theo một nghiên cứu năm 2015, các lựa chọn điều trị bao gồm thay đổi lối sống và sử dụng thuốc để làm giảm nguy cơ bị đột quỵ, suy giảm nhận thức hoặc bị tàn tật.
Tùy theo yếu tố nguy cơ của từng bệnh nhân mà bác sĩ có thể đề nghị điều trị bằng một số các phương pháp sau:
- Kiểm soát đường huyết, nếu như có tình trạng đái tháo đường
- Kiểm soát nồng độ cholesterol
- Thay đổi chế độ ăn và tập thể dục thường xuyên có thể giúp bệnh nhân đạt được hoặc duy trì được cân nặng khỏe mạnh
- Bỏ thuốc lá
- Thuốc huyết áp, ví dụ như losartan hoặc losonopril
- Thuốc kháng tiểu cầu, ví dụ như cilostazol để phòng ngừa đột quỵ
Phòng ngừa
Hiện vẫn chưa có các biện pháp phòng ngừa dành riêng cho bệnh thiếu máu não mạch máu nhỏ.
Tuy nhiên, bệnh nhân có thể làm giảm nguy cơ gặp phải tình trạng thiếu máu não mạch máu nhỏ bằng cách cải thiện sức khỏe tim mạch của mình.
Các bước để cải thiện sức khỏe tim mạch bao gồm:
- Giữ huyết áp ở khoảng mức 120/80 mmHg
- Giảm chỉ số cholesterol xuống thấp hơn 200 mg/dl
- Duy trì cân nặng ở mức trung bình
- Chế độ ăn giàu dinh dưỡng, chứa ít chất béo bão hòa, đường và muối
- Tránh hút thuốc lá
- Tập thể dục ở mức độ trung bình ít nhất 150 phút mỗi tuần
Tóm tắt
Bệnh thiếu máu não mạch máu nhỏ không phải lúc nào cũng gây triệu chứng, nhưng nó có thể góp phần gây ra các bệnh lý khác như đột quỵ và sa sút trí tuệ.
Nguy cơ gặp phải bệnh thiếu máu mạch máu nhỏ tăng theo tuổi. Bệnh nhân có thể tham khảo ý kiến bác sĩ về các cách làm giảm nguy cơ mắc bệnh như tập thể dục thường xuyên, thay đổi chế độ ăn, sử dụng thuốc kiểm soát cholesterol và huyết áp
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
