Tiêu chảy kéo dài (TCKD) là đợt tiêu chảy khởi đầu cấp tính & kéo dài 14 ngày.
Vi khuẩn: Shigella, Salmonella, Yersinia enterocolitica, Escherichia coli, Clostridium difficile, Campylobacter jejuni, Vibrio cholerae, Mycobacterium avium complex
Virus: rotavirus, adenovirus, astrovirus, norovirus, cytomegalovirus, HIV.
Ký sinh trùng: Cryptosporidium, Giardia, Entamoeba histolytica, Isospora, Strongyloides
Ăn nhiều đường, thực phẩm dinh dưỡng chứa sorbitol, mannitol, hoặc xylitol;
Bất dung nạp lactose, thiếu men sucrase-isomaltase, thiếu men lactase, bất dung nạp glucose-galactose, bất dung nạp fructose…
Tiêu chảy đợt tiêu chảy khởi đầu cấp tính kéo dài trên 14 ngày.
Dấu hiệu mất nước
Tình trạng nhiễm trùng
Tình trạng dinh dưỡng:
Các xét nghiệm đề nghị: Thường quy: huyết đồ, soi cấy phân.
Các xét nghiệm khác: tùy thuộc vào bệnh cảnh lâm sàng
Tiêu chảy kéo dài nặng: là tiêu chảy kéo dài kèm một trong các vấn đề sau: dấu hiệu mất nước, suy dinh dưỡng nặng, nhiễm trùng nặng, trẻ nhỏ hơn 4 tháng.
Tiêu chảy kéo dài không nặng: tiêu chảy kéo dài không có các vấn đề nêu trên.
Điều chỉnh rối loạn nước, điện giải, toan kiềm
Điều trị nhiễm trùng
Điều trị theo nguyên nhân
Xử lý kịp thời các biến chứng.
Phục hồi dinh dưỡng
Đánh giá và bù nước theo phác đồ B hoặc C.
Bù dịch bằng ORS, một số trẻ không hấp thu được Glucose trong ORS làm tăng tiêu chảy do đó cần bù dịch bằng đường tĩnh mạch cho đến khi đáp ứng với ORS.
Một số trường hợp mất nước B kèm nôn nhiều, uống kém hoặc tốc độ thải phân cao (> 10ml/kg/giờ) cần bù nước bằng đường tĩnh mạch. Dịch được lựa chọn là Lactate Ringer, Natri Chlorua 0,9% tốc độ truyền 75ml/kg/4giờ (phác đồ B IMCI)
Điều chỉnh các rối loạn điện giải, kiềm toan nếu có
Điều trị nhiễm trùng
Không điều trị kháng sinh thường quy trong TCKD.
Phát hiện và điều trị nhiễm trùng ngoài đường tiêu hóa: nhiễm trùng huyết, nhiễm trùng tiểu, viêm phổi, viêm họng, viêm tai giữa.
Soi phân có máu: điều trị kháng sinh uống nhạy với Shigella:
Soi phân có E. hystolytica dạng dưỡng bào trong hồng cầu: Metronidazole 10mg/kg x 3lần/ngày trong 5 ngày
Phân có bào nang hoặc dưỡng bào của Giardia lamblia: Metronidazole 5mg/kg x 3lần/ngày trong 5 ngày.
Điều trị Campylobacter: Erythromycine 30-50mg/kg/ngày trong 5 – 10 ngày.
Rất quan trọng với mọi trẻ TCKD. Khẩu phần cung cấp 150 kcal/kg/24h.
Trẻ < 4 tháng:
Trẻ > 4 tháng:
Cung cấp vitamin và khoáng chất: bổ sung thêm vitamin và khoáng chất mỗi ngày trong 2 tuần: folate, vitamin A, đồng, kẽm, sắt, magne.
Hội chẩn dinh dưỡng: Suy dinh dưỡng nặng, thất bại trong nuôi ăn (sau 7 ngày điều trị: tiêu chảy > 10 lần/ngày, xuất hiện lại dấu hiệu mất nước, không tăng cân) hoặc có chỉ định nuôi ăn qua sonde
Cân nặng, thân nhiệt, lượng ăn vào, số lần tiêu chảy, tính chất phân.
Các dấu hiệu, biến chứng: nhiễm trùng, rối loạn nước – điện giải, kiềm toan, bụng ngoại khoa: thủng ruột…
Ăn uống khá
Trẻ tăng cân
Hết tiêu chảy
Không còn dấu hiệu nhiễm trùng, đã điều trị đủ liều kháng sinh
Cho trẻ bú sữa mẹ
Phòng ngừa các yếu tố nguy cơ: Tiêm phòng đủ theo chương trình tiêm chủng mở rộng
Vệ sinh trong ăn uống
Xử trí tốt các trường hợp tiêu chảy cấp
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh