Đau đầu liên quan đến hoạt động tình dục

Tổng quan

Đau đầu khởi phát trong hoặc sau khi quan hệ tình dục là một tình trạng không hiếm gặp, có thể xảy ra ở cả nam và nữ giới. Cơn đau thường khu trú ở vùng trán, chẩm hoặc lan tỏa toàn bộ đầu, có thể kéo dài từ vài giờ đến 2–3 ngày rồi thuyên giảm, và có xu hướng tái phát trong các lần giao hợp tiếp theo.

Cơ chế bệnh sinh

Theo y học hiện đại:

Nguyên nhân chủ yếu được cho là do rối loạn điều hòa vận mạch trong não bộ. Trong trạng thái lo âu hoặc căng thẳng cảm xúc quá mức, mạch máu não có thể co thắt hoặc mất khả năng giãn nở sinh lý, dẫn đến giảm tưới máu tạm thời và gây đau đầu. Một số nghiên cứu cho thấy hoạt động tình dục làm tăng áp lực nội sọ, có thể là yếu tố khởi phát cơn đau đầu ở người có cơ địa nhạy cảm mạch máu.

Theo y học cổ truyền:

Y học cổ truyền gọi đây là chứng "phòng sự đầu thống" – đau đầu liên quan đến hành sự phòng the. Căn nguyên chủ yếu là do thận âm hư và can huyết bất túc, dẫn đến não tủy không được nuôi dưỡng đầy đủ. Thận tàng tinh, tinh sinh tủy; can tàng huyết, huyết dưỡng não. Khi thận và can suy yếu (do lao lực, phòng sự quá độ hoặc tinh thần căng thẳng), sẽ dẫn đến các triệu chứng đau đầu và rối loạn toàn thân.

Biểu hiện lâm sàng

Đau đầu xuất hiện ngay khi bắt đầu giao hợp hoặc sau đó, thường kèm theo:

Chóng mặt, hoa mắt
Vã mồ hôi lạnh
Đau bụng hoặc tiêu chảy
Cảm giác mệt mỏi, suy nhược
Giảm trí nhớ, mất ngủ, đau lưng mỏi gối, giảm ham muốn tình dục

Đặc trưng của bệnh là cơn đau đầu chỉ xảy ra liên quan đến hoạt động tình dục, các xét nghiệm cận lâm sàng thông thường (CT, MRI não, xét nghiệm sinh hóa) thường không ghi nhận bất thường đặc hiệu.

Điều trị

Y học hiện đại:

Thuốc giảm đau: Paracetamol, NSAIDs
Điều chỉnh tâm lý: Tư vấn tâm lý, liệu pháp thư giãn
Điều trị dự phòng: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê thuốc giãn mạch hoặc chẹn beta nếu đau đầu có tính chất giống đau nửa đầu (migraine).

Y học cổ truyền:

Nguyên tắc điều trị:
- Tư âm bổ thận, tiềm dương chỉ thống (bổ dưỡng thận âm, bình can giáng hỏa, giảm triệu chứng đau)
Bài thuốc thường dùng:
- Trấn can tức phong thang – ghi trong sách Trung tham tổng luận.
- Thành phần: Bạch thược, long cốt, quy bản, cam thảo, mạch nha, thanh hao, đại giả thạch, mẫu lệ, thiên môn, huyền sâm, ngưu tất, xuyên luyện tử.
- Cách dùng: Sắc uống 1 thang/ngày, chia 3 lần, uống nguội sau ăn 30 phút. Kiêng thực phẩm cay nóng.
Dân gian: Có thể sử dụng tủy bò hoặc dê ngâm rượu uống 1 thìa/ngày để bổ tinh tủy, tráng cốt sinh huyết. Tuy nhiên cần tham vấn thầy thuốc trước khi dùng.

Phối hợp châm cứu và dưỡng sinh

Huyệt vị thường dùng:
- Bách hội, thái dương, ấn đường, phong trì, tam âm giao
- Kỹ thuật: Day ấn huyệt 1–2 phút mỗi huyệt, kết hợp hít thở sâu, thư giãn.
Khí công dưỡng sinh:
- Các bài tập điều hòa hô hấp và ý thức, hỗ trợ điều chỉnh khí huyết, tăng cường khả năng phục hồi và cân bằng trục tâm – thận.

Khuyến nghị

Trong khi quan hệ nếu xuất hiện cơn đau đầu đột ngột, nên dừng ngay hoạt động, nằm nghỉ và day ấn các huyệt nói trên.
Nếu triệu chứng không cải thiện, có thể dùng thuốc giảm đau thông thường và đến cơ sở y tế để được đánh giá chuyên khoa.
Điều trị y học cổ truyền nên áp dụng theo từng đợt, kéo dài 10–15 ngày, tùy mức độ và thể trạng, dưới sự hướng dẫn của bác sĩ y học cổ truyền.

Kết luận:

Đau đầu liên quan đến quan hệ tình dục là một rối loạn có cơ chế phức tạp, liên quan đến yếu tố thần kinh – mạch máu và rối loạn khí huyết theo y học cổ truyền. Việc điều trị cần phối hợp cả Tây y và Đông y, đồng thời chú trọng yếu tố tinh thần và sinh hoạt điều độ.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

facebook.com/BVNTP