Hậu quả tâm thần – hành vi ở trẻ em bị lạm dụng tình dục

Lạm dụng tình dục trẻ em là một hình thức xâm hại nghiêm trọng, để lại hậu quả sâu sắc và kéo dài trên nhiều phương diện phát triển của trẻ. Nhiều nghiên cứu đã xác định mối liên hệ mạnh mẽ giữa lạm dụng tình dục thời thơ ấu với rối loạn tâm thần, hành vi tự gây hại, và các rối loạn thích nghi kéo dài đến tuổi trưởng thành.

1. Rối loạn tâm thần

Tỷ lệ mắc rối loạn tâm thần ở trẻ em từng bị lạm dụng tình dục lên đến khoảng 50%. Các rối loạn phổ biến bao gồm:

Trầm cảm nặng
Rối loạn stress sau sang chấn (PTSD)
Rối loạn lo âu
Ý tưởng và hành vi tự sát
Rối loạn sử dụng chất (Substance Use Disorders)

Ngoài ra, một số trường hợp có thể phát triển rối loạn nhân cách ranh giới, rối loạn ăn uống (bulimia nervosa) hoặc rối loạn đau tâm căn (somatoform pain disorders).

2. Rối loạn stress sau sang chấn (PTSD)

PTSD là một trong những hậu quả tâm lý điển hình và nghiêm trọng nhất sau lạm dụng tình dục ở trẻ em và vị thành niên. Đặc điểm lâm sàng bao gồm:

Tái hiện ám ảnh các ký ức về sự kiện lạm dụng (flashbacks, ác mộng)
Trạng thái cảnh giác quá mức, hoảng loạn, lo âu dai dẳng
Hành vi né tránh các tình huống, nơi chốn hoặc con người gợi nhớ đến sự kiện
Mất ngủ, dễ kích động, rối loạn chú ý

Mức độ nghiêm trọng của PTSD thường liên quan đến độ tuổi lúc xảy ra lạm dụng, tần suất lạm dụng, và mối quan hệ giữa trẻ với thủ phạm.

3. Trầm cảm và rối loạn khí sắc

Trầm cảm là biểu hiện tâm thần phổ biến ở nạn nhân bị lạm dụng tình dục, đặc biệt là ở nhóm trẻ vị thành niên và người trưởng thành trẻ tuổi. Đặc điểm nổi bật:

Cảm giác buồn bã kéo dài, mất hứng thú
Rối loạn giấc ngủ (ngủ nhiều hoặc mất ngủ)
Rối loạn ăn uống (tăng/giảm cảm giác thèm ăn, thay đổi cân nặng)
Triệu chứng thần kinh thực vật (rối loạn tiêu hóa, mệt mỏi, rối loạn kinh nguyệt)
Ý tưởng vô vọng, tự trách, có thể dẫn đến hành vi tự hủy

Mối liên hệ giữa mức độ nghiêm trọng của trầm cảm với cường độ và thời gian bị lạm dụng đã được ghi nhận rõ ràng trong nhiều nghiên cứu dịch tễ.

4. Tự sát

Lạm dụng tình dục trong thời thơ ấu là một yếu tố nguy cơ lớn của hành vi và ý tưởng tự sát, đặc biệt ở trẻ nữ vị thành niên. Nguy cơ tự sát gia tăng do:

Cảm giác tội lỗi, xấu hổ kéo dài
Mất niềm tin vào bản thân và xã hội
Không được phát hiện và hỗ trợ kịp thời

Trẻ vị thành niên có hành vi tự sát nên được đánh giá đầy đủ các yếu tố nguy cơ tâm lý – xã hội, trong đó cần đặc biệt lưu ý đến tiền sử bị lạm dụng tình dục.

5. Rối loạn sử dụng chất (Substance Use Disorders)

Trẻ từng bị lạm dụng tình dục có tỷ lệ hút thuốc lá và sử dụng ma túy cao gấp 3–5 lần so với nhóm không bị lạm dụng. Đặc biệt:

Khởi phát sớm từ tuổi vị thành niên
Có xu hướng sử dụng các chất tác động mạnh: heroin, thuốc lắc (ecstasy), sử dụng đường tiêm
Tỷ lệ nghiện rượu cũng cao hơn rõ rệt

Việc lạm dụng chất được xem như một hành vi “tự điều trị” nhằm giảm nhẹ các triệu chứng trầm cảm, lo âu và PTSD chưa được can thiệp đúng mức.

Kết luận

Lạm dụng tình dục trẻ em là yếu tố nguy cơ hàng đầu dẫn đến rối loạn tâm thần, hành vi và chất lượng cuộc sống suy giảm nghiêm trọng. Việc phát hiện sớm, can thiệp tâm lý – xã hội kịp thời, và quản lý toàn diện có vai trò then chốt trong việc giảm nhẹ hậu quả lâu dài cho nạn nhân.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

facebook.com/BVNTP