Suy giảm chức năng tình dục tuổi trung niên

Suy giảm ham muốn và chức năng tình dục là hiện tượng phổ biến ở cả hai giới khi bước vào tuổi trung niên. Quá trình này là kết quả của sự phối hợp giữa các yếu tố nội tiết, sinh lý, tâm lý và xã hội. Việc nhận diện đúng nguyên nhân và tiếp cận một cách toàn diện là cần thiết nhằm duy trì chất lượng sống, sự hài hòa trong quan hệ vợ chồng và sức khỏe tổng thể.

1. Suy giảm nội tiết tố sinh dục

Ở nữ giới

Giai đoạn tiền mãn kinh và mãn kinh đánh dấu sự ngừng hoạt động của buồng trứng, gây giảm nồng độ estrogen và progesterone, ảnh hưởng đến hệ thống sinh dục, chuyển hóa lipid, mật độ xương, chức năng thần kinh và cảm xúc.
Tình trạng thiểu năng estrogen dẫn đến: rối loạn kinh nguyệt, bốc hỏa, mất ngủ, rối loạn khí sắc, khô âm đạo, tiểu khó, nhiễm khuẩn niệu đạo tái phát và giảm ham muốn tình dục.

Ở nam giới

Nồng độ testosterone suy giảm dần từ sau tuổi 40, ảnh hưởng đến ham muốn, khả năng cương dương, sức bền thể lực và cảm xúc.
Ở nam giới khỏe mạnh 80 tuổi, nồng độ testosterone có thể giảm xuống mức tương đương giai đoạn tiền dậy thì.

2. Biến đổi thể chất và tâm lý liên quan đến tuổi tác

Nữ giới

Suy giảm cơ, tăng mô mỡ vùng bụng, da nhăn, tăng nguy cơ loãng xương và bệnh tim mạch.
Ảnh hưởng thần kinh bao gồm giảm serotonin, dẫn đến trầm cảm, lo âu, khó tập trung.
Giảm tiết dịch âm đạo gây đau khi giao hợp, dễ dẫn đến tránh né quan hệ.

Nam giới

Mệt mỏi, giảm trí nhớ, dễ buồn ngủ, trầm uất, giảm hoạt động thể chất và tinh thần.
Thay đổi ngoại hình (rụng tóc, giảm lông cơ thể, béo bụng), giảm mật độ xương và tăng nguy cơ hội chứng chuyển hóa.

3. Yếu tố xã hội và văn hóa

Ảnh hưởng của định kiến xã hội, đặc biệt đối với phụ nữ lớn tuổi, khiến họ cho rằng tình dục chỉ dành cho người trẻ, dẫn đến giảm tự tin, né tránh giao tiếp tình cảm với bạn đời.

Nhiều phụ nữ cảm thấy bị bó buộc bởi vai trò đạo đức, nhất là khi con cái trưởng thành, từ đó dẫn đến thái độ “thụ động” trong quan hệ vợ chồng.

Những rào cản này có thể tạo ra khoảng cách tình cảm, gây mâu thuẫn, thậm chí thúc đẩy hành vi tình dục ngoài hôn nhân từ phía người chồng.

4. Can thiệp và hỗ trợ

Biện pháp nội tiết

Liệu pháp hormone thay thế (HRT) có thể được cân nhắc ở nữ giới mãn kinh, sau khi đã đánh giá đầy đủ yếu tố nguy cơ (tim mạch, huyết khối, ung thư vú...).
Nam giới có thể sử dụng testosterone bổ sung dưới sự theo dõi nghiêm ngặt từ bác sĩ chuyên khoa nam học.

Can thiệp hành vi và lối sống

Tăng cường vận động thể chất (đi bộ, yoga, thể dục nhịp điệu).
Dinh dưỡng hợp lý: giảm chất béo bão hòa, tăng cường rau xanh, trái cây, omega-3.
Giảm stress: thực hành thiền định, tham gia hoạt động xã hội, duy trì giao tiếp tích cực giữa hai vợ chồng.
Tư vấn tâm lý – tình dục có thể hữu ích đối với các cặp đôi gặp khó khăn kéo dài trong mối quan hệ.

Kết luận

Suy giảm chức năng tình dục không đơn thuần là hệ quả sinh học của lão hóa mà còn chịu ảnh hưởng từ các yếu tố xã hội và tâm lý. Việc duy trì sức khỏe tình dục ở tuổi trung niên là hoàn toàn khả thi nếu có sự phối hợp giữa can thiệp y học, thay đổi lối sống và sự đồng hành từ bạn đời.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

facebook.com/BVNTP