Áp-xe quanh amidan là hiện tượng viêm tấy, hóa mủ tổ chức liên kết lỏng lẻo nằm quanh amidan – giữa amidan và thành bên họng. Người bệnh được phát hiện bị áp-xe quanh amidan thường là trẻ lớn và người lớn.
Vì sao bị áp-xe quanh amidan?
Nguyên nhân hay gặp của áp-xe quanh amidan là do viêm amidan cấp mủ không được điều trị hoặc vì độc tố vi khuẩn cao hoặc do vi khuẩn kháng lại thuốc kháng sinh mà người bệnh sử dụng.
Áp-xe quanh amidan là hiện tượng viêm tấy, hóa mủ tổ chức liên kết lỏng lẻo nằm quanh amidan – giữa amidan và thành bên họng
Vi khuẩn gây áp-xe quanh amidan được xác định khi lấy mủ của khối áp-xe đi nuôi cấy. Người ta thấy sự xuất hiện của vi khuẩn gây bệnh trong những trường hợp này là tụ cầu, liên cầu, xoắn khuẩn, vi khuẩn kị khí và ái khí, trong đó có liên cầu bêta tan huyết nhóm A.
Viêm amidan lại là loại bệnh hay gặp trong giai đoạn chuyển mùa, do đó kéo theo sự gia tăng của áp-xe quanh amidan khi thời tiết thay đổi.
Bệnh thường biểu hiện cấp tính hoặc mạn tính, tuy nhiên đây là bệnh rất hay tái phát và có thể gây các biến chứng nguy hiểm, nhất là trong các đợt cấp, mà áp-xe quanh amidan là một trong số các biến chứng đó.
Áp-xe quanh amidan xuất hiện khi nào?
Một áp-xe quanh amidan điển hình xuất hiện sau viêm amidan cấp khoảng 5 – 7 ngày. Bạn có thể nghĩ đến việc bị áp-xe quanh amidan nếu thấy đau họng liên tục trong khi vẫn đang được sử dụng kháng sinh, mức độ đau tại họng giảm trong một hai ngày đầu, sau đó lại tăng lên.
Bệnh thường xuất hiện sau amidan cấp khoảng 5-7 ngày với các triệu chứng đau họng
Đặc điểm đau họng trong áp-xe quanh amidan là đau lan lên tai khi nuốt, đau nhức vùng góc hàm. Đi kèm theo là sốt 39 – 40ºC, gai rét, rất mệt mỏi, môi khô, lưỡi dày có nhiều giả mạc trắng đục trên bề mặt. Sau đó người bệnh bắt đầu cảm thấy nuốt khó, nước bọt chảy nhiều, bẩn, hơi thở hôi, giọng nói bị thay đổi, trở nên đầy đầy, khó nghe do eo họng bị thu hẹp.
Giai đoạn muộn khi khối áp-xe lan ra vùng cơ cắn sẽ gây ra hiện tượng khít hàm. Có thể có khó thở khi khối áp-xe lấp kín họng miệng rồi lan dần xuống họng thanh quản.
Thăm khám sẽ thấy amidan một bên sưng to, đỏ, bề mặt amidan có mủ trắng nhưng dễ lấy bỏ. Phần trước của amidan căng phồng, niêm mạc phù nề. Amidan bị đẩy lệch vào trong và ra sau hoặc ra trước tùy theo thể áp-xe amidan. Lưỡi gà mọng nước, di động kém. Áp-xe amidan thường bị một bên. Hạch cùng bên cũng sưng to, ấn đau do phản ứng viêm lan tới hạch.
Cách xử trí khi bị áp-xe quanh amidan
Giai đoạn trung gian giữa viêm amidan cấp và áp-xe quanh amidan là viêm tấy quanh amidan. Giai đoạn này chỉ cần sử dụng kháng sinh, chống viêm liều cao đường uống hoặc tiêm đồng thời hạ sốt, giảm đau tốt cho bệnh nhân trong khoảng một tuần.
Khi đã áp-xe: Dùng kim chọc dò vào chỗ phồng nhất ở mặt trước của amidan xem có mủ hay không. Đây là biện pháp vừa để chẩn đoán vừa để điều trị. Mủ lấy ra được đem đi nuôi cấy tìm vi khuẩn và loại kháng sinh đồ thích hợp nhất, giúp điều trị có hiệu quả.
Điều trị nội khoa bằng kháng sinh đường tiêm hoặc uống kết hợp theo kháng sinh đồ để chống cả vi khuẩn hiếu khí và kị khí. Kết hợp dùng thuốc hạ sốt, giảm đau, chống viêm.
Người bệnh sẽ được chỉ định cắt amidan sau khi hết dấu hiệu viêm nhiễm tại chỗ và toàn thân khoảng 1 tháng. Áp-xe quanh amidan nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể gây biến chứng viêm tấy lan tỏa khoang sau tạng, áp-xe lan vào trung thất, phổi, nhiễm khuẩn huyết… thậm chí tử vong, do đó rất nguy hiểm.
Chính vì thế người bệnh viêm amidan cần tới các bệnh viện có chuyên khoa Tai mũi họng để được thăm khám, chẩn đoán và điều trị sớm bệnh
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
