VA là một cấu trúc lympho nằm ở vòm họng sau, thuộc vòng bạch huyết Waldeyer, đóng vai trò quan trọng trong hệ thống miễn dịch của trẻ nhỏ. Chức năng chính của VA là nhận diện, bắt giữ và tiêu diệt các vi sinh vật xâm nhập qua đường hô hấp trên. Tuy nhiên, VA có thể trở thành ổ viêm mạn tính, đặc biệt khi phì đại, từ đó gây ra nhiều rối loạn hô hấp và tai mũi họng.
VA giúp trẻ (từ 6 tháng – 4 tuổi) sản xuất những kháng thể tự nhiên giúp chống lại sự xâm nhập của vi khuẩn có hại trong đường hô hấp
Phân độ dựa trên mức độ VA che lấp cửa mũi sau qua nội soi hoặc phim X-quang:
Độ 1: VA chiếm < 33% cửa mũi sau
Độ 2: VA chiếm từ 33–66%
Độ 3: VA chiếm từ 66–90%
Độ 4: VA gần như bít hoàn toàn cửa mũi sau, có thể lan ra hố mũi
Nạo VA nên thực hiện khi VA của trẻ bị nhiễm trùng và tái phát nhiều lần, mỗi lần kéo dài cả tháng
Nghẹt mũi mạn tính, thở bằng miệng, ngủ ngáy, thở khò khè
Dịch mũi nhầy, có thể chuyển sang màu xanh hoặc vàng
Viêm tai giữa tái diễn, viêm xoang, viêm thanh quản
Rối loạn giấc ngủ: ngưng thở khi ngủ
Rối loạn ăn uống và phát âm ở trẻ nhỏ
Chỉ định nạo VA khi:
Viêm VA tái phát ≥ 5 lần/năm, hoặc mỗi đợt ≥ 1 tháng
Phì đại VA gây tắc nghẽn hô hấp, hội chứng ngưng thở khi ngủ
Biến chứng tai mũi họng (viêm tai giữa, viêm xoang), ảnh hưởng ăn uống, phát triển thể chất
Chống chỉ định tạm thời:
Nhiễm trùng cấp tính chưa điều trị ổn định
Rối loạn đông máu
Bệnh lý tim mạch chưa kiểm soát
Trước nạo VA:
Ngưng thuốc chống viêm (NSAIDs) trước mổ 7–10 ngày
Nhịn ăn theo đúng chỉ định theo độ tuổi và giờ phẫu thuật
Chuẩn bị tâm lý, trang bị thuốc hạ sốt và nhiệt kế tại nhà
Sau nạo VA:
Theo dõi biểu hiện sốt, chảy máu mũi, nôn ói
Tránh vận động mạnh trong vòng 7–10 ngày
Không xì mũi mạnh, không súc họng bằng dung dịch sát khuẩn
Nạo VA là một thủ thuật tương đối đơn giản, ít biến chứng nếu được thực hiện tại cơ sở y tế chuyên khoa và đúng chỉ định. Việc phát hiện sớm và can thiệp đúng thời điểm giúp giảm thiểu các biến chứng và cải thiện chất lượng sống cũng như sự phát triển thể chất và hô hấp của trẻ.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh