Viêm họng hạt bản chất là viêm họng mạn tính bị quá phát dẫn đến niêm mạc vòm họng nổi những hạt lympho khiến cho người bệnh cảm thấy khó chịu.
Bình thường, các tế bào lympho nằm trong các amidan hầu họng (amidan khẩu cái, amidan vòm, amidan vòi, amidan lưỡi) có tác dụng như lá chắn bảo vệ đầu tiên của cơ thể, bắt giữ và tiêu diệt các vi khuẩn có hại với cơ thể xâm nhập qua đường thở. Tuy nhiên, vì một lý do nào đó khiến hệ miễn dịch suy yếu, phòng tuyến bảo vệ này bị tấn công trở lại bởi vi khuẩn và tạo nên những ổ viêm, sưng,… Đây cũng chính là nguyên nhân gây nên các bệnh lý vùng miệng họng như viêm amidan, viêm họng,…. Khi bị viêm họng hạt, các lympho hầu họng bị sưng to, nổi thành các hạt đỏ trong vùng họng. Có hai giai đoạn chính của bệnh viêm họng hạt là cấp tính và mạn tính. Trong đó cấp tính là các đợt tái phát riêng lẻ, tình trạng bệnh diễn biến nhanh nhưng cũng dễ điều trị. Tuy nhiên nếu không điều trị kịp thời thì tình trạng này sẽ nhanh chóng chuyển sang mạn tính, quá trình điều trị cũng trở nên khó khăn và kéo dài hơn rất nhiều
Vậy khi bị viêm họng hạt, vòm họng của chúng ta trông sẽ thế nào? Để phân biệt rõ hơn về tình trạng viêm họng hạt mạn tính, hãy cùng theo dõi các biểu hiện thông qua các trạng thái khác nhau của viêm họng hạt dưới đây
Ở trạng thái khỏe mạnh, toàn bộ niêm mạc của chúng ta có màu hồng nhạt và tương đối min, không nổi các chấm li ti hoặc các đốm cộm đỏ.
Để quan sát bằng mắt thường, bạn có thể sử dụng một gương phẳng và một chiếc đèn nhỏ soi vào vùng hầu họng, ngoài ra có thể dùng một thanh đè lưỡi để quan sát kỹ hơn. Lưu ý khi sử dụng thanh đè lưỡi, không nên đưa vào quá sâu vì có thể gây nên tổn thương họng và gây ra phản ứng kích thích nôn để đẩy dị vật ra bên ngoài.
Khi quan sát, bạn sẽ thấy hai amidan khỏe mạnh có kích thước nhỏ, hồng nhạt và nấp sau hai hố amidan hai bên vùng họng. Quan sát tới vùng trên họng sẽ không có các chấm li ti hoặc các cộm đỏ, họng bình thường. Ngoài ra khi họng khỏe mạnh bạn sẽ không có cảm giác vướng và ngứa. Quan sát hình ảnh chụp dưới đây để thấy rõ hình ảnh họng khỏe mạnh.
Như trình bày biên trên, viêm họng hạt cấp tính là những đợt viêm họng hạt bột phát. Khi viêm cấp tính, các triệu chứng xuất hiện nhanh chóng và người bệnh có thể cảm nhận sự thay đổi một cách rõ rệt.
Khi quan sát bằng mắt thường, có thể thấy rõ một loạt các triệu chứng điển hình như:
– Vùng niêm mạc họng cảm giác dày lên và đỏ, đặc biệt là ở khu vực xung quanh amidan và vùng niêm mạc phía sau amidan.
– Các nang lympho xuất hiện phía sau thành họng, khi vùng viêm tăng dần thì các lympho cũng tăng dần số lượng và hình thành nên các đám nề màu hồng, đỏ lực tạo thành các cụm có thể quan sát rõ rệt.
– Lưỡi gà dần dần cũng xuất hiện tình trạng sưng nề.
– Hai amidan lộ ra ngoài và sưng đỏ, gây vướng
– Quan sát tổng quan có thể thấy vùng họng bị hẹp đáng kể.
Dưới đây là hình viêm họng hạt cấp tính điển hình.
Ngoài các triệu chứng có thể quan sát bên trên thì khi bị viêm họng hạt cấp tính, người bệnh thường kèm theo các triệu chứng như:
– Ngứa họng, rát họng, ho, khàn giọng, xuất hiện đờm ở cổ, ..
– Tai thường bị ù hoặc bị ngứa tai;
– Sổ mũi và hắt hơi;
– Ở một số người còn xuất hiện tình trạng nhức đầu nhẹ;…
Viêm họng hạt cấp không được điều trị dứt điểm là tiền đề dẫn đến viêm họng hạt mạn tính. Khi chuyển sang viêm họng hạt mạn tính, các đợt tái phát thường diễn ra nhiều lần, đồng thời mức độ viêm họng cũng dần gia tăng. Quan sát bằng mắt thường, viêm họng hạt mạn tính sẽ đặc trưng với các đặc điểm như:
– Toàn bộ vùng niêm mạc họng hồng và nổi những nốt đỏ ly ty, có thể cảm nhận thấy sự sưng nề rõ rệt và khác biệt hoàn toàn so với niêm mạc họng bình thường và viêm họng hạt cấp tính
– Các hạt lympho gia tăng về số lượng và kích thước. Thay vì là những nốt đỏ nhỏ li ti thì các hạt lymho này có thể có kích thước bằng hạt gạo, thậm chí hạt ngô và có những liên kết với nhau bằng các mạch máu rất nhỏ.
– Amidan cũng xuất hiện tình trạng sưng nề tương tự. Không ít trường hợp amidan có những chấm trắng hay còn gọi là các hốc mủ.
Về cơ bản viêm họng hạt mạn tính cũng sẽ có những dấu hiệu như viêm họng hạt cấp tính. Tuy nhiên có một số điểm khác biệt như người bị viêm họng hạt mạn tính thường không sốt như viêm cấp tính, thay vào đó là cảm giác cổ họng khô, rát liên tục gia tăng. Các cơn ho cũng kéo dài liên tục và dai dẳng hơn.
Khi thăm khám, bác sĩ sẽ sử dụng thiết bị nội soi quan sát vùng niêm mạc họng để chẩn đoán chính xác hơn mức độ viêm họng hạt mạn tính.
Ngoài những triệu chứng có thể quan sát bằng mắt thường, các triệu chứng thường gặp cũng tương tự như ở viêm họng hạt cấp tính song mức độ nghiêm trọng hơn rất nhiều.
Khi viêm họng hạt mạn tính không được điều trị có thể dẫn tới những biến chứng vô cùng nguy hiểm:
– Áp xe quanh amidan, viêm tấy quanh cổ họng, áp xe thành họng;
– Viêm họng hạt mạn tính có thể gây viêm các vùng xung quanh như viêm mũi, viêm xoang, viêm tai giữa hoặc thậm chí gây viêm thanh quản;
– Nguy hiểm nhất là các biến chứng viêm màng tim, viêm cầu thận, viêm khớp,…. ảnh hưởng tới cuộc sống hằng ngày, đe dọa tính mạng người bệnh.
Viêm họng hạt nói chung đều để lại nhiều ảnh hưởng tới sức khỏe. Chính vì thế mà khi thấy có những dấu hiệu của bệnh ngay từ giai đoạn đầu hãy tới các cơ sở y tế thăm khám và điều trị để điều trị dứt điểm.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh