Bảo vệ sức khỏe xương trong quá trình điều trị ung thư vú

Việc duy trì sức khỏe xương trong quá trình điều trị ung thư vú đóng vai trò thiết yếu, đặc biệt do một số phác đồ điều trị có thể gây ảnh hưởng bất lợi đến mật độ khoáng xương, làm tăng nguy cơ loãng xương và gãy xương. Các yếu tố góp phần gây mất xương bao gồm:

• Hóa trị liệu: Một số thuốc hóa trị có thể gây mãn kinh sớm, làm giảm estrogen nội sinh – yếu tố bảo vệ xương quan trọng.

• Liệu pháp nội tiết với chất ức chế aromatase: Đây là nhóm thuốc làm giảm tổng hợp estrogen, có thể gây mất xương nhanh chóng ở phụ nữ sau mãn kinh.

• Cắt buồng trứng (phẫu thuật hoặc bằng thuốc): Làm giảm đột ngột nồng độ estrogen, dẫn đến suy giảm mật độ xương.

Mặc dù không thể ngăn ngừa hoàn toàn tình trạng mất xương, nhưng người bệnh có thể áp dụng các biện pháp can thiệp sau để làm chậm tiến triển và giảm nguy cơ biến chứng:

1. Sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa

Các thuốc chống tiêu xương như nhóm bisphosphonates (risedronate, zoledronic acid, alendronate, ibandronate) đã được chứng minh giúp cải thiện mật độ xương và giảm nguy cơ gãy xương ở phụ nữ sau mãn kinh đang điều trị bằng chất ức chế aromatase.

Ngoài ra, các thuốc như raloxifene (Evista) – một chất điều biến thụ thể estrogen chọn lọc, và denosumab – một kháng thể đơn dòng có khả năng ngăn tiêu xương, cũng được cân nhắc tùy theo tình trạng bệnh và chỉ định lâm sàng.

2. Thực hiện các bài tập chịu trọng lượng và kháng lực

Hoạt động thể lực có vai trò quan trọng trong việc bảo tồn sức khỏe xương. Các bài tập chịu trọng lượng (đi bộ, chạy bộ, khiêu vũ, leo cầu thang, chơi tennis) và bài tập tăng cường sức bền (như nâng tạ) giúp tăng cường mật độ xương.

Các nghiên cứu đã cho thấy rằng duy trì chế độ luyện tập đều đặn từ 12 tháng trở lên có thể giúp làm chậm tiến trình mất xương ở phụ nữ tiền mãn kinh mắc ung thư vú giai đoạn sớm. Khuyến nghị nên tập thể dục ít nhất 150–300 phút mỗi tuần với cường độ vừa phải, hoặc 75 phút mỗi tuần với cường độ cao, kết hợp cả aerobic và luyện tập kháng lực.

3. Bổ sung đầy đủ vitamin D và canxi

Canxi và vitamin D là hai vi chất thiết yếu cho quá trình tạo xương. Liều khuyến cáo bao gồm:

• Vitamin D: 600 IU/ngày đối với người dưới 70 tuổi, 800 IU/ngày với người ≥70 tuổi.

• Canxi: 1.000 mg/ngày (người 19–50 tuổi); 1.200 mg/ngày (nữ từ 51 tuổi trở lên).

Nguồn bổ sung vitamin D: cá hồi, cá mòi, dầu gan cá, lòng đỏ trứng, gan bò, sữa tăng cường vitamin D.
Nguồn bổ sung canxi: sữa và chế phẩm, rau lá xanh, đậu nành, hạt các loại.

4. Tuân thủ chế độ dinh dưỡng cân đối, giàu vi chất

Chế độ ăn nên đa dạng, giàu thực phẩm toàn phần và có lợi cho xương, bao gồm:

• Rau xanh và trái cây

• Ngũ cốc nguyên hạt

• Sữa tách béo hoặc ít béo

• Protein nạc (thịt trắng, trứng, đậu, hải sản)

• Thực phẩm chứa axit béo omega-3

• Nguồn vitamin D và canxi tự nhiên

5. Ngưng hút thuốc lá

Hút thuốc lá là một yếu tố nguy cơ gây loãng xương và làm chậm quá trình liền xương sau chấn thương. Nicotin ảnh hưởng tiêu cực đến chức năng của tạo cốt bào. Người bệnh cần trao đổi với bác sĩ về các chương trình hỗ trợ cai thuốc nhằm nâng cao hiệu quả điều trị toàn diện.

6. Giảm thiểu lượng rượu tiêu thụ

Rượu làm giảm mật độ và độ chắc của xương. Một nghiên cứu năm 2019 cho thấy nguy cơ loãng xương tăng 1,34 lần ở những người tiêu thụ 1–2 đơn vị rượu mỗi ngày so với người không uống. Do đó, cần giới hạn mức tiêu thụ và tham khảo ý kiến bác sĩ để điều chỉnh hành vi phù hợp với kế hoạch điều trị.

7. Theo dõi mật độ xương định kỳ

Đánh giá mật độ xương bằng phương pháp đo hấp thụ tia X năng lượng kép (DEXA) nên được thực hiện trước khi bắt đầu điều trị ung thư vú, sau đó lặp lại định kỳ mỗi 12–24 tháng tùy thuộc vào nguy cơ cá nhân. Điều này giúp bác sĩ theo dõi tiến triển mất xương và điều chỉnh phác đồ hỗ trợ phù hợp.

KẾT LUẬN

Quản lý và bảo tồn sức khỏe xương là một phần không thể tách rời trong quá trình điều trị ung thư vú. Bằng cách phối hợp giữa can thiệp dược lý, luyện tập thể chất, bổ sung vi chất và thay đổi hành vi lối sống, người bệnh có thể làm giảm thiểu nguy cơ loãng xương và nâng cao chất lượng sống lâu dài.